Tıbbın öncüsünün macera dolu hayatı

Luca Novelli tıbbın babası Hipokrat’ın çocukluğunu, yolculuklarını ve gerçek ile efsane arasında gidip gelen yaşamını, edebi bir boyut kazandırarak, bizzat kendi ağzından anlatıyor. MÖ 460 gibi insan bedeni hakkında pek az bilginin ve hastalıkları iyileştirmek için çok sınırlı sayıda aracın olduğu zamanlarda doğuyor Hipokrat. Buna rağmen tıbbı bilime dönüştürmesinin inanılmaz hikâyesi macera kitaplarına taş çıkartacak türden.
Doktor bir sülaleden geliyor Hipokrat; öyle ki tıp tanrısı Asklepios’un, ailenin atalarından biri olduğuna inanılıyor ve işin içine büyücülüğün de girdiği kutsal tıp uygulanıyor o zamanlar. Söz konusu olan ‘rahip-doktorluk’. Oysa Hipokrat daha çocukken bile tüm bunları sorgulamaya, sebep-sonuç ilişkilerini doğada aramaya, aklın yolunu izlemeye başlıyor.
Nitekim gelecekte, insanları tedavi etmek için tanrılara kurban adanmasının şart olmadığını ileri sürecek, ailenin imajına ve rahip-doktorluk mesleğine zarar vermekle suçlanıp doğduğu toprakları terk etmek zorunda kalacak. Hayatının bundan sonrasıysa bilginin peşinde yolculuklarla geçecek.
Neler mi yapıyor Hipokrat? Çok kısıtlı şartlarda birçok hastalık için tedaviler ve ilaçlar geliştiriyor, kişisel özelliklerin ebeveynlerden çocuklara nasıl aktarıldığına dair gözlemleri genetik biliminin ilk örnekleri oluyor, vebaya karşı önerileriyle salgını alt ediyor, temiz bir çevrenin, dengeli beslenmenin ve kişisel hijyenin önemini gittiği her yerde anlatıyor, çevrenin insanı ve zekâyı şekillendirdiğini ortaya koyuyor, fizik, matematik, kimya ve felsefeyle ilgileniyor, bilime uzun zaman hükmedecek olan dört element ilkesini yıllar öncesinden görüyor.
Tüm bunlar onu döneminin en ünlü doktoru yapıyor ama büyük bir âlim mertebesine taşıyan sebepler bunlardan ibaret değil. Öncelikle tüm hayatı boyunca hep kendinden daha çok bileni arıyor Hipokrat. Tıp eğitiminde adeta devrim yaparak sadece rahip-doktorların çocuklarını değil halkın çocuklarını da öğrenciliğe kabul ediyor. Pers İmparatoru’nun sonsuz altın ve şeref vaadiyle yaptığı kişisel doktorluk davetini ise elinin tersiyle iterek tek bir kişinin değil tüm halkın doktoru olmayı seçiyor. Kısacası tıbbı, batıl inanış ve büyülerden uzaklaştırıp bilime ve tüm dünya doktorlarının parçası olduğu bir mesleğe dönüştürüyor, bunun için kurulu düzene başkaldırmaktan çekinmiyor, tüm insanlığın sağlık hizmetlerine ulaşma hakkını savunuyor, kaleme aldığı yeminle insancıl tıbbın ilkelerini ortaya koyuyor.
Hipokrat, bugün hâlâ meslek hayatına onun yeminiyle başlayan sayısız doktora öncülük etmeye devam ederken o yemine gönül veren her bir doktorun insanlık için ne meşakkatli bir yolu göze aldığını da anlatıyor.

ÖNCÃœ DOKTOR HÄ°POKRATÂ

Luca Novelli
Çeviren: Nükhet Amanoel
Can Çocuk, 2022
120 sayfa.