Akıl-duygu ikilemini sorgulayan bir bilimkurgu: A-71

‘Derviş’ ile ‘molla’nın karşılaştırılmasının en güzel örneği, Yunus Emre’nin
Derviş Yunus bu sözü eğri büğrü söyleme
Seni siygaya çeker bir Molla Kasım gelir
mısralarında anlatılmıştır. İskender Pala 10 yıl önce yayımlanan ‘Od’ adlı romanında Molla Kasım ile Derviş Yunus’u tarih çerçevesinde sürükleyici bir hikâye şeklinde anlatmıştı. Birkaç gün önce yayımlanan ‘A-71’ adlı romanında da dervişleri ve mollaları yani Allah’ı kalp yoluyla bulmak isteyenler ile akıl yoluyla bulmak isteyenleri anlatıyor. Bu iki kitapta takip ettiği yol ve yöntemler çok farklı. ‘A-71’ bir bilimkurgu romanı. Zaten İskender Pala 18 yıl önce yazdığı ‘Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk’ adlı romanında iyi bir bilimkurgu yazarı olduğunun ipuçlarını vermişti. İskender Pala’nın romancılığında dikkati çeken nokta, anlatma yöntemlerini değiştirmesine rağmen romanlarını meramını ifade etmenin edebi yöntemi olarak görüp ona göre kurgulamasıdır, dolayısıyla her kitap bağımsız olmasına rağmen, Pala’nın tam olarak takdir edilebilmesi bütün kitaplarını okumakla mümkündür. Yine de keyifli birkaç saat geçirmek isteyen bir okur ilk İskender Pala kitabı olarak ‘A-71’i okuyabilir.

Kitabın kahramanı Yusuf, 2023’te yaşamasına rağmen hayatının bir kısmını geçmişte, bir kısmını da gelecekte yaşıyor ve akıl-duygu ikilemini sorguluyor. Yusuf’un mürşidi ona takip etmesi gereken yolu da gösteriyor:
“Akıl bir depremin rakamsal şiddetini ölçebilir ama kalp rakamın neden öyle takdir edildiğine vâkıf olur. Akıl sahnelenen oyunu izah eder; kalp oyunun yazarını anlamanın peşindedir. Akıl hadiseleri açıklar, kalp ise hadiselerin perde arkasındaki sebebi bilir.”
“Duygulara itibarı olmayan bir akıl insanlığın hayrına olamaz.”

ZAMAN VE MEKÂNDA YOLCULUKLAR
İskender Pala kuantum ve görelilik kuramlarının sonuçlarını da kitabının nakışları olarak kullanıyor, bu sayede, zaman ve mekândaki yolculuklar kitaba dahil oluyor. Bu yolculuklara, Louis Armstrong’un trompetinden ‘What A Wonderful World’ şarkısı ya da Yusuf’un ‘trompete’sinden hüzünlü bir eser eşlik edebiliyor. Yusuf’un zaman yolculuğu sırasında yaşadığı savaş sahnelerini bir Rönesans tablosu ayrıntılarıyla anlatan İskender Pala günümüze de göndermeler yapıyor:
“Türkler demirden sinelere çarpıyor, sarsılıyor ve eriyordu. Nemçelilerin kademe kademe kurdukları siperlerde tüfekler, oklar, mızraklar, kılıçlar ve nihayet hançerlerle üst üste düşen bedenler dağlar gibi yığılmaya başladığında, bazı Türk askerleri arkadaşlarının ölü bedenlerinden oluşan tepelere tırmanmak pahasına yine de düşman üzerine atıldılar. Dünyanın hiçbir yerinde ölüme böyle pervasızca giden başka bir millet olamazdı. Yusuf, Türk asaleti ve cengâverliğinin böyle bir şey olduğunu o anda gördü. Sonra da Şam zamanında Suriye sınırını hatırladı. Oradaki Mehmetçiklerde de aynı cesaret ve vatan sevgisini çok iyi gözlemlemişti. Viyana çayırlarında İstanbul rüyaları görenlerin şimdi kardeş cesetleriyle oluşmuş mübarek tepeciklere basarak ilerlemeleri, kardeşinin ruhunu çiğneyerek cenge atılmaları iç burkucuydu.”
Sanırım İskender Pala’nın ‘A-71’de roman kahramanına zaman yolculuğu yaptırmasının sebebi, bugünkü problemlerin köklerinin tarihte nasıl atıldığını göstermek; nitekim gelecekteki problemlerin nedenlerinin de bugünden kaynaklandığını vurgulamak için Yusuf’u gelecekteki yıllara da yollamaktan geri durmuyor.
Romanını 400 yıllık bir zaman dilimine yayan ve bunu büyük bir ustalıkla yapan İskender Pala’nın başarısının sebeplerinden biri de kitabın son sayfalarında görünüyor: Kaynaklar listesi. O listeye de bir göz atın; size keyifli birkaç saat geçirten kitabın aslında nasıl bir emek ve araştırmanın sonucu ortaya çıktığını hissedeceksiniz.

A-71
İskender Pala
Kapı Yayınları, 2022
320 sayfa, 39 TL.