Tuvalette telefon kullananlar dikkat: Bakteri ve virüslerle yaşıyorsunuz! Hangi hastalıklara yol açıyor?
Güncelleme Tarihi:
Hemen hepimizin hayatının merkezinde olan cep telefonlarıyla ilgili İngiltere'de yapılan bir araştırma, telefonların tuvaletlere oranla 18 kat daha fazla bakteri bulundurduğunu ortaya koydu. Üstelik toplu taşımada, yemek masasında, tuvalette elimizden düşürmediğimiz cep telefonları ciddi enfeksiyonlara neden oluyor. Konuyu Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. A. Çağrı Büke ile konuştuk. İşte merak edilenler...
Cep telefonları hayatımızın vazgeçilmez bir parçası... Dünya nüfusunun yüzde 90'ından fazlası bir cep telefonu sahibi. Adeta bir uzvumuz haline geldi gelen telefonlarımızı yatakta, yemek masasında, hatta tuvalette bile elimizden bırakamıyor, telefonlarımızdan bir an bile uzak kalmaya tahammül edemiyoruz.
Uzmanlar, vazgeçilmez bir parçamız olan ve gün içinde çeşitli zeminlere bırakılan cep telefonlarının mikroplara muazzam bir barınma alanı sunduğunu belirtiyor. Araştırmacılar özellikle, mikroplar için uygun üreme alanı olarak görülen tuvaletlerde telefon kullanmanın inanılmaz zararları bulunduğunu belirtiyor.
Söz konusu cep telefonları olduğunda araba kullanırken telefon kullanmanın sakıncaları, dikkat dağınıklığı ve radyasyona maruz kalma gibi etkileri tartışılırken, mikrobiyal enfeksiyon riskinin neden olabileceği sorunlar göz ardı ediliyor.
Tuvaletlere oranla 18 kat daha fazla bakteri barındıran telefonlar, kullanıcıların sağlığını ciddi şekilde riske atabilir. Peki çok da farkında olmadığımız bu tehlikenin boyutları ne?
‘CEP TELEFONUNUZ SADECE SİZİ DEĞİL, ÇEVRENİZİ DE MİKROPLARLA BULUŞTURUYOR’
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. A. Çağrı Büke, “İnsan bağırsağında çok sayıda bakteri bulunur. Bağırsak enfeksiyonu hallerinde de çeşitli bakteri, virüs ve parazitler ishal gelişimine yol açar. Dışkı ile dış ortama mikroorganizmalar saçılır. Telefonlar gündelik hayatta en çok kullandığımız cihazlar. Yapılan en son araştırma çoğu insanın cep telefonlarını tuvalette kullandığını ortaya koydu. Bu da demek oluyor ki telefonlar tam bir bakteri yuvası” dedi.
'CEP TELEFONLARINA DOKUNDUKTAN SONRA ELLERİMİZİ YIKAMIYORUZ'
Büke, bir kişinin cep telefonuna günde yüzlerce kez dokunduğunun tahmin edildiğini, birçoğumuzun tuvaleti kullandıktan, yemek pişirdikten, temizlik yaptıktan, yemeğin ardından ve alışveriş sonrası düzenli olarak el yıkadığını ancak cep telefonları ile her temas sonrası ellerimizi yıkamamız gerekirken bunu yapmadığımızı ve ellerimizin cep telefonları aracılığıyla kirlenmesine neden olduğumuzu belirtti ve ekledi:
"Bu kirlenme dolaylı yollarla başka kişilerin ellerinin de kirlenmesine neden oluyor. Hatta çocukların cep telefonlarıyla oynamalarına izin verildiğinde onların ellerinin kirlenmesi de kaçınılmaz oluyor. Tüm bunlar enfeksiyon hastalıklarının gelişiminde rol oynayabilecek faktörler olarak ortaya çıkıyor.”
TELEFONUN YÜZEYİNDEKİ MİKROORGANİZMALAR HANGİ HASTALIKLARA YOL AÇIYOR?
'ÇOĞU, ANTİBİYOTİĞE KARŞI DİRENÇLİ!'
Telefonlardaki bakterilerin çeşitli mantar ve parazit türlerini barındırabildiğine, bunların hem toplum hem de hastane kökenli çeşitli enfeksiyon hastalıkları için risk oluşturabildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Büke, söz konusu mikroorganizmalarla ilgili şu bilgilerin altını çizdi:
“Escherichia coli, Citrobacter, Proteus, Klebsiella, Pseudomonas, Enterokok, Stafilokok ve Streptokok gibi mikroorganizma türleri sıkça karşılaşılan bakterilerdir. Kirlenmiş ellerin yüz, göz, ağız, burun, yaralanmış deriye teması sonucu söz konusu bakteriler çeşitli yollardan vücuda girip her türlü doku ve organda çeşitli enfeksiyon hastalıklarına kadar sorunlara neden olabilir. Ayrıca bir diğer risk de bu tür bakterilerin önemli bir kısmının çok sayıda antibiyotiğe karşı dirençli olmaları. Yani söz konusu bakteriler ile bir enfeksiyon hastalığı geliştiğinde tedavide güçlükler yaşanması olası hale geliyor.”
Kirli ellerin temas ettiği ortak kullanılabilen; masa, sandalye, elektrik düğmesi, asansör butonu, bilgisayar ve bilgisayar klavyesi, otobüs ve metro gibi toplu taşıma araçlarındaki tutunmak için kullanılan çeşitli yüzeyler de çok tehlikeli… Hatta madeni ve kağıt paralar kişilerin ellerindeki mikroorganizmalarla kirlendiği gibi, nesnelerin üzerindeki mikroorganizmalar günlerce hatta haftalarca canlılıklarını sürdürüyor.
Prof. Dr. A. Çağrı Büke‘TELEFONLAR, BAKTERİYEL HİKÂYELERİ DE KAYIT ALTINA ALIYOR’
2019 yılında İngiltere’de yapılan bir anket, çoğu kişinin tuvalette telefon kullanma alışkanlığı olduğunu ortaya koydu. Uzmanlar, telefon yüzeylerinin klozet kapaklarından daha kirli olabileceğine, kullanıcıların ciddi bakteri yuvası haline gelen cihazlar kullanıyor olma ihtimalinin de çeşitli tehlikeleri beraberinde getireceğine işaret etti.
Surrey Üniversitesi'nde moleküler biyoloji alanında kıdemli öğretim üyesi olarak görev yapan Dr. Simon Park, öğrencilerle örnek telefon yüzeylerindeki mikrobiyal enfeksiyon risklerini incelediklerini söyledi ve devam etti:
“İncelediğimiz örnekte tüm yüzeyin Bacillus mycoides adı verilen bakteriyle kaplı olduğunu tespit ettik. Toprak merkezli bu bakteri telefonun kullanıcısının toprakla temas halinde olduğunu bize gösteriyor. Kısacası telefonlar sadece rehberleri ve kişisel bilgileri değil, bakteriyel hikâyeleri de kayıt altına alıyor.”
Dr. Park, “Telefonlar, kişisel ve fiziksel temaslarımızın geçmişlerini de kayıt altında tutuyor” dedi.
DİKKAT! ‘SADECE BAKTERİ DEĞİL VİRÜSLER DE TELEFONLARIN YÜZEYLERİNDE CANLILIKLARINI SÜRDÜRÜYOR’
Prof. Dr. Büke, sadece bakterilerin değil virüslerin de cep telefonları yüzeylerinde canlılıklarını sürdürebildiğini vurgulayarak, “Grip etkeni influenza virüsleri, Covid-19 etkeni SARS-CoV2, ishale neden olabilen ve özellikle de çocuklarda ağır bir seyir gösterebilen rotavirüs, norovirüs gibi virüsler de cep telefonlarında haftalarca yaşamlarını sürdürebilirler” ifadelerini kullandı.
Büke, “Buradan cep telefonlarının toplumda ya da hastanede gelişebilecek enfeksiyon hastalıklarının tek ve yegâne kaynak olduğu anlamı asla çıkmamalı. Ancak cep telefonlarının da temizlenmediğinde üzerinde taşıdığı mikroorganizmalar nedeniyle olası kaynaklardan bir tanesi olabileceği gerçeği de akıldan çıkarılmamalı” uyarısında bulundu.
GÜNLÜK TEMİZLİK BİR HALK SAĞLIĞI ÖNLEMİ
Uzmanlar telefonların dışındaki sert plastik kapların bakterileri ne kadar süreyle barındırdığını anlamak için de bir dizi inceleme yürüttü. Buna göre plastik koruyucu kaplarda virüslerin bir haftaya kadar yaşayabildiği ortaya çıktı.
Bununla birlikte, ciddi solunum ve bağırsak enfeksiyonlarına neden olabilen Covid-19, bebekleri ve küçük çocukları etkileyen oldukça bulaşıcı bir bakteri olan rotavirüs ve norovirüs gibi virüsler plastik kaplar üzerinde birkaç gün boyunca bulaşıcı bir formda kalabiliyor.
Bundan üç yıl önce Covid-19 pandemisinin başladığı günlerde ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, özellikle ATM'ler, asansör düğmeleri ve cep telefonlarının sıklıkla dezenfekte edilmesi hususunda yönergeler çıkarmıştı.
ABD Federal İletişim Komisyonu (FCC), bilimsel bulgular çerçevesinde yayımladığı raporda, cep telefonlarının ve diğer taşınabilir cihazların günlük olarak dezenfekte edilmesi gerektiğini, bunun bir halk sağlığı önlemi olduğunu açıklamıştı.
TELEFONLAR NASIL TEMİZLENMELİ?
“İdeal olanı her temas sonrası hem cep telefonlarının temizlenmesi hem de ellerin yıkanması” diyen Prof. Dr. Büke şu bilgileri paylaştı:
“Cep telefonlarının temizlenmesinde yüzde 70 alkol içeren mendillerle silmek bir yöntem olabilir. Bu mendiller dışında temiz kağıt havluyu, yüzde 70 alkol içeren dezenfektanla ıslattıktan sonra cep telefonlarının el ile temas edilen tüm yüzeylerinin silinmesi çok önemli… Bu işlemlerden sonra da eller sabun ve suyla yıkanmalı ya da el dezenfektanı ile temizlenmeli."
Büke, bunun her seferde yapılamayacağı durumlarda günde en az bir defa cep telefonlarının temizlenmesi ve özellikle de tuvalet sırasında cep telefonlarının taşınmaması gerektiğini önemle vurguladı. Ekran koruyucuların çizilmeye ve ekran kırılmasına karşı koruyucu olsa da bakterileri azaltma açısından da önemli olduğunu belirten Büke, bu nedenle ekran koruyucularının kullanılmasının da önemli olduğunu sözlerine ekledi.