15 bin arabulucu aranıyor

Yeni sene ile birlikte 16 milyon çalışanı yakından ilgilendiren ve işçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıkları çözecek zorunlu arabuluculuk sistemi de başladı. Önce, sistemin nasıl işleyeceğine değineyim. Çalışan; yıllık izin, ihbar tazminatı, kıdem, fazla mesai gibi işvereni ile anlaşamadığı konularda dava açmadan önce zorunlu olarak arabulucuya başvuracak. Tabii, işveren de alacak ve tazminat gibi konularda çalışanı ile anlaşamadığı durumlarda arabulucuya müracaat edebilecek. Yeni uygulamanın en önemli özelliği ise, arabuluculuk sisteminin zorunlu olması. Yani, anlaşmazlıklarda hemen hukuk yoluna başvurulmayacak, önce arabulucuya müracaat edilecek. Arabulucu, anlaşmazlığa konu olan görüşmeleri 3 hafta içerisinde tamamlamak zorunda. Bu süre en fazla bir hafta daha uzatılabilecek. Arabuluculuk görüşmeleri gizlilik esasına göre yapılacak ve çalışan ile işveren arasındaki yapılacak sözleşme de gizli kalacak. Eğer arabuluculuk görüşmeleri sonrası taraflar arasında anlaşma sağlanırsa arabulucu, anlaşma sağlandığına dair metni hazırlayacak ve taraflar da imzalayacak; artık dava yoluna gidilemeyecek.

İŞ KAZASI KAPSAM DIŞI
Anlaşma sağlanamazsa ne olacak? Hukuk yolu kapanmıyor. Görüşmeler sonrası anlaşma sağlanamaması halinde taraflar iş mahkemesinde dava açabilecek. Zorunlu arabuluculuk sistemi işçi ile işveren arasındaki tüm uyuşmazlıkları kapsamıyor. İşe iade, iş uyuşmazlıkları, alacak ya da tazminat talepleri, kıdem ve ihbar tazminatı talepleri, fazla mesai ücreti, yıllık izin hakkı gibi konularda önce arabulucuya gidilecek, ancak iş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan maddi-manevi tazminat talepleri arabuluculuk sisteminin dışında kalacak. Bu durumlarda taraflar hukuk yoluna başvurabilecek.

Peki, uyuşmazlıklarda nereye başvuracaksınız? Türkiye genelinde 108 adliyede kurulan arabuluculuk bürolarına başvuracaksınız. Eğer arabuluculuk bürosu yoksa Sulh Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüklerine de müracaat edebileceksiniz. Başvuru sırasında taraflardan herhangi bir ücret talep edilemeyecek. Arabulucu tarafından anlaşma sağlanırsa ilk 2 saatlik arabuluculuk ücretini Adalet Bakanlığı karşılayacak. Anlaşma sağlanamazsa arabuluculuk hizmeti karşılığında anlaşılan miktarın yüzde 3’ünü taraflardan biri, yüzde 3’ünü diğeri ödeyecek. 2018 yılı arabuluculuk ücret tarifesine göre de ilk 3 saate kadar 140 lira; takip eden her saat için de 100 lira ödenecek.

13 BİN ARABULUCU VAR
Gelelim, 1 Ocak’ta başlayan yeni uygulamanın istihdama katkısına. Bugün için Türkiye genelinde 107 arabuluculuk bürosu bulunuyor. Hali hazırda da sicile kayıtlı 7 bin 471, sicile kayıtlı olmayan 5 bin 974 arabulucu bulunuyor. 2017 yılı itibariyle de arabulucular toplam 22 bine yakın anlaşmazlığa baktı ki, bunların 19 bine yakını işçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıklardan kaynaklanıyor. Yeni uygulama ile birlikte ilk yıl 150 bine yakın uyuşmazlık için arabuluculuğa başvurulacağı ve gelecek yıllarda bu sayının katlanarak artacağı bekleniyor. Nitekim uygulamanın başladığı ilk hafta 600’ün üzerinde uyuşmazlık başvurusu yapıldı. Bu nedenle de mevcut arabulucu sayısının gelen talebi karşılamayacağı ve ilk etapta 20 bin arabulucuya ihtiyaç duyulacak. Toplamda ihtiyaç duyulan aracı sayısının ise 45 bin olacağı tahmin ediliyor.

NASIL ARABULUCU OLUNUR?
- Hukuk fakültesini bitirmiş olmak gerekiyor.

- Yurtdışında okuyanlar ise Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarı belgesi alması gerekiyor.

- Meslekte en az 5 yıllık kıdeme sahip olunmalı.

- Arabulucu olmak isteyenler önce arabuluculuk bürosuna başvuracak ve arabuluculuk eğitimine girip, sınavdan başarılı olması gerekiyor.

ARABULUCULUK SİSTEMİ ZORUNLU
- İşçi ile işveren arasındaki kıdem-ihbar tazminatı, yıllık izin ve fazla mesai ücreti gibi uyuşmazlıklarda taraflar önce arabulucuya başvuracak.

- Türkiye genelinde 108 adliyede kurulan arabuluculuk bürolarına başvuracaksınız. Eğer arabuluculuk bürosu yoksa Sulh Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüklerine de müracaat edebileceksiniz.

- İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan tazminat taleplerinde arabuluculuk şartı aranmayacak.

- Arabulucuya gitmeden açılan davalar mahkemeler tarafından reddedilecek.

- Arabulucu, 3 hafta içinde uyuşmazlığı çözecek.

- Anlaşma sağlanamazsa taraflar iş mahkemesinde dava açılabilecek.

- Arabulucunun ilk 2 saatlik ücretini devlet ödeyecek.