Mısır'daki kaplan köpek balığı saldırısı korkuttu... Ülkemize de gelir mi? Türkiye'de hangi türler bulunuyor?

Kızıldeniz'in kıyısında bulunan Hurgada, Mısır'ın popüler adresi Şarm el Şeyh'e alternatif bir turizm ve tatil şehri. Alman, İtalyan ve Rus turistlerin Ortadoğu’daki en gözde tatil tercihleri arasında yer alan Hurgada, son yıllarda köpek balığı saldırılarıyla da anılır oldu.

Geçen yıl iki turist kadın, köpek balığı saldırıları sonucu birkaç gün arayla hayatlarını kaybetti. Geçen hafta ise Rus turist Vladimir Popov, bir kaplan köpek balığının saldırısı sonucu yaşamını yitirdi. Halk plajında denize giren Popov, çığlık atarak yardım istedi ama kimse suya girmeye cesaret edemedi. Yaşanan korkunç olay kameralara yansıdı.

Saldırının olası nedenlerini anlamak ve daha önceki ölümlere neden olan balıkla aynı olup olmadığını belirlemek için, köpek balığı günler sonra kıyıya çıkarıldı. Yapılan incelemeler sonucunda genç turistin vücut parçaları köpek balığının midesinde tespit edildi.

Mısır’da farklı bölgelerde köpek balığı saldırıları birkaç yıldır artışını sürdürüyor. Al-Ahram Online gazetesine göre, 2018'de bir köpek balığı Kızıldeniz sahilinde bir Çek turisti öldürdü. 2020'de ise köpek balığı saldırısında Ukraynalı bir çocuk kolunu, Mısırlı bir tur rehberi ise bacağını kaybetti.

Peki bu saldırıyı nasıl yorumlamak gerekiyor?

‘KAPLAN KÖPEK BALIKLARI, KIYISAL ALANLAR DAHİL OLMAK ÜZERE HER DERİNLİKTE YAŞAR’

Konuyla ilgili bilgilerine başvurduğum Mersin Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi İşleme Teknolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Ayas, “Dişi bir kaplan köpek balığı tarafından gerçekleştirilen bu saldırı, nadir de olsa Mısır’da gerçekleşebilecek bir köpek balığı saldırısı” dedi. Prof. Dr. Ayas, şöyle devam etti: 

“Kaplan köpek balıkları genelde balıklar, bazen de deniz memelileri ve deniz kaplumbağalarıyla beslenir. Oldukça agresif bir türdür. Bu türün insana yönelik çok fazla saldırı vakası bulunuyor. Kızıldeniz’in de dahil olduğu tropikal ve sıcak sularda yaşarlar. Özellikle Pasifik’te yoğun olarak bulunurlar. Genellikle tek başına gezen, çoğunlukla da gece avlanan bir köpek balığı türüdür. Bu türün bireyleri 5 metre uzunluğa ulaşabilir. Kıyısal alanlar dahil olmak üzere hemen hemen her derinlikte yaşarlar. Kızıldeniz onların doğal habitatıdır. Ölümcül insan saldırılarında büyük beyaz köpek balıklarından sonra ikinci sırayı alırlar.”

Deniz Bilimleri Enstitüsü ve Kızıldeniz Rezervlerinde görevli uzmanlar, köpek balığı için mumyalama sürecinin başlatıldığını duyurdu. Mumyalama tamamlandığında köpekbalığı, enstitünün müzesinde sergilenecek. Fakat bu girişim ülkede tartışmaları da beraberinde getirdi… 

KÖPEK BALIKLARININ DAVRANIŞLARI MI DEĞİŞTİ?

Saldırıya ilişkin görüntüler oldukça korkutucu. Kaplan köpek balığı saldırıp geri çekilmiyor. Önceden de bu tarz olaylar oluyordu ama köpek balığı bir hamle yapıp geri adım atıyordu. Şimdi ise davranışları oldukça farklı…  

Bu noktada Prof. Dr. Ayas’a "Köpek balıklarının davranışlarında son dönemde değişiklikler mi yaşanıyor?" diye sorduğumda “Köpek balıklarının beslenme davranışlarında herhangi bir radikal değişiklik bulunmuyor. Fakat denizlerde ve okyanuslarda uygulanan aşırı sömürü temelli balıkçılık faaliyetleri ve bunun sonucunda besin bulmada yaşanan problemler nedeniyle daha sığ sulara inmeye başladıkları söylenebilir” cevabını verdi.  

Ayrıca Prof. Dr. Ayas, “Kaplan köpek balıkları, deniz ekosisteminde büyük deniz memelilerini bile avlayıp beslenebilir. Görüntülere bakacak olursak saldırı tamamen beslenme amaçlı” diye de ekledi. 

KAPLAN KÖPEK BALIKLARI ÜLKEMİZDE DE GÖRÜLÜR MÜ?

Kaplan köpek balıklarının ülkemiz karasularında herhangi bir kaydı olmadığını ama Türkiye karasularında görülme olasılığının bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Ayas, “Geçmişte Akdeniz’in bazı ülkelerinde gözlemlendi. Bu türün daha çok Orta ve Batı Akdeniz’de kayıtları varken Doğu Akdeniz’de herhangi bir kaydı bulunmuyor. Ülkemiz karasularında ise kaplan köpek balıklarının herhangi bir bireyinin kaydı yok. Fakat diğer denizel türler gibi köpek balıkları da Kızıldeniz’den Akdeniz’e doğru göç ediyor diyebilirim” ifadelerini kullandı.

Kum köpek balığı

ÜLKEMİZDE HANGİ TÜRLER YAŞIYOR?

Ülkemiz sularında bulunan köpek balığı türlerine de değinen Prof. Dr. Ayas, “Çok sayıda köpek balığı türü ülkemiz karasularında yaşasalar da en az sekiz büyük köpek balığı türü için beslenme, üreme ve yavru bakım alanları sularımızda bulunuyor. Kısa yüzgeçli mako köpek balığı, esmer köpek balığı, kum köpek balığı, sivri burun camgöz köpek balığı, iri burun camgöz köpek balığı, sapan köpek balığı türleri ve mavi köpek balığı gibi türler sularımızda dağılımı bulunan büyük köpek balığı türleri” ifadelerini kullandı.

Prof. Dr. Ayas, bu türlerin kıyılara kadar gelme olasılıklarına dair ise şu önemli bilgilerin altını çizdi:

"Büyük köpek balığı türleri genellikle beslenme faaliyetlerini Akdeniz’in orta kısımlarını kullanarak gerçekleştirir. Bu türlerin beslendiği besin tipleri kıyılardan ziyade açık denizlerde yer alır. Başta Doğu Akdeniz olmak üzere tüm Akdeniz’de gerçekleştirilen aşırı sömürü temelli balıkçılık faaliyetleri ya da popülasyonların aşırı sömürülmesi, bu büyük köpek balığı türlerinin beslenmek amacıyla açık denizlerden kıyılara gelmesini sağlayabilir."

‘ÜLKEMİZDE NADİR DE OLSA KÖPEK BALIĞI SALDIRI GİRİŞİMİ YAŞANDI’ 

“Ülkemizde çok nadir de olsa provoke edilmiş köpek balığı saldırıları geçmişte yaşandı” diyen Prof. Dr. Ayas, “Kan ve mukus gibi provoke edici maddelerin bulunduğu bir ortamda kum köpek balıkları birkaç dalgıcın paletine saldırı gerçekleştirmişti. Bu vakada dalgıçlarda herhangi bir yaralanma olmadı. Şunun da altını çizmek gerek: Ülkemizde kayıtlara girmiş herhangi bir ölüm vakası bulunmuyor” dedi.

Mako köpek balığı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ TÜRLERİN GÖÇLERİNDE VE SALDIRGAN OLMALARINDA NE KADAR ETKİLİ?

Bu tip saldırılar olunca hemen iklim değişikliğinin etkisinden bahsediliyor. Peki gerçekten de iklim değişikliğinin etkisi var mı?

Prof. Dr. Ayas, “İklim değişikliğinin canlılar üzerinde direkt etkisi yok. Fakat dolaylı etkilerinden bahsedebiliriz” dedi ve ekledi: 

“İklim değişikliği köpek balıklarını daha agresif hale getirmez. Köpek balığı ve insan karşılaşmasının sıklığının artması daha doğrusu köpek balıklarının geçmişe göre daha sığ sularda görünür olmalarının temel nedeninin, aşırı balıkçılık faaliyetleri olduğunu düşünüyoruz. Bunun dışında geçmişten bugüne kültür balıkçılığı sistemlerinin de yoğunlaşması bu türler için cazip habitatlar yaratabiliyor. Fakat ülkemizde insanlar tarafından turizm amaçlı kullanılan alanların oldukça güvenli olduğunu söyleyebilirim.”

Fotoğraflar. iStock