Ceylanların manevi babaları

Şanlıurfa Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı 75. Yıl Ceylan Üretme İstasyonu’nda haziran, temmuz ve ağustos aylarında olağanüstü günler yaşanıyor. Bunun sebebi dünyada soyu tükenmekte olan ceylanların nüfusunun arttığı tek bölge olan Urfa’da yeni doğan ceylanları çetelerden korumak. Her yıl ceylanların doğum döneminde gece saatlerinde koruma altındaki bölgeye gizlice giren kişiler ceylanları kaçırarak zenginlere satıyor. Urfa’daki zenginler arasında bahçede ceylan bakmak ise bir prestij göstergesi. Yavrusu kaçırılan anne ceylan memesindeki süt fazlalığından dolayı hayatını kaybediyor. Üreme istasyonu teknikerlerinden Ziya Alkan “Her yeni ceylan doğumu bizim için bayram, her ölüm bizim için yas. Tüm ceylanları evlatlarımız gibi hissediyoruz” diyor.

‘18 SAAT ÇALIŞIYORUZ’

Tekniker arkadaşı Ünal Tokat’la birlikte titiz bir çalışma yürüten Ziya Alkan görevlerini şöyle anlatıyor: “Kızılkuyu Yaban Hayatı Geliştirme Merkezi, 150 bin dönümlük bir alan. Bu istasyonun amacı hayvanların yabaniliğini, genetiğini bozmadan, insan eli değmeden çoğalmasını sağlamak. Bu sınırlar içerisinde 6 köy bulunuyor. Bu köylerden 11 kişi bizimle birlikte çalışıyor. Burada yaşadığımız en büyük problem yaz aylarında gizlice alana girip yavru ceylanları kaçıran çeteler. Ceylanlar yeni doğduklarında yürüyemiyor, koşamıyor. Bunu bilen hırsızlar alana giriyor far yakıyor gözlerinden yavru ceylanı tespit edip kaçırıyor. Biz bunun önüne geçmek için yaz aylarında 18 saati bulan mesailerle çalışıyoruz. Bu hırsızlara izin vermemek için büyük bir uğraş veriyoruz. Şahıslar uzun namlulu silahlarla geliyor. Zaman zaman çatışmalar yaşanıyor.”

GELENEK HALİNE GELMİŞ

“Peki ceylanları kaçıranlar ne yapıyor?” sorusunun tarihsel bir geçmişi olduğunu belirten Ziya Alkan, şunları söylüyor: “Ceylan narin ve güzel bir hayvan. Türkülere bile konu olmuş. Zengin insanlar bahçelerinde bakmak istiyor. Bu hırsızlar da yasadışı yollarla zenginlere ceylan satıyor. Zenginler nadir bulunan bir hayvanın kendilerinde bulunmasını istiyor. Ceylan avlanması yasak, koruma altında olan bir hayvan. Son dönemlerde ceylan sayısını artırmak için Şırnak Cizre’ye 50 ceylan bıraktık. Çok güzel sonuçlar aldık. Bunlardan sadece 2 tanesini kaybettik 48 ceylan hâlâ dağlarda geziyor, daha da çoğalmasını bekliyoruz.”

TİGEM CEYLAN SATIYOR

Peki hırsızlar tarafından kaçırılan ceylanlar tespit edilemiyor mu? Alkan bunun tespitinin çok zor olduğunu belirtiyor: “Ceylanpınar Tarım İşletmesi Müdürlüğü (TİGEM) bakanlıktan izinli olarak her yıl bir dişi bir erkek ceylan satışı yapıyor. Satın alan kişi ceylan bulundurma izni için bize başvuruda bulunuyor. Buradaki veterinerler ve yetkililer hayvanın yaşam alanına bakıyor. Eğer uygun olduğu düşünülürse izin çıkıyor. 10 taneye kadar üreme izni doğuyor. Bakan kişi her ölümü ve doğumu haber vermek zorunda. Eğer rakam 10’u geçerse kişi fazla ceylanlarını vermek zorunda.”

Ceylanların durumunu sadece gözlem yoluyla tespit edebildiklerini belirten Alkan, “Ceylanların boynu çok ince olduğu için çip takılamıyor. Bu yüzden saha çalışmasıyla raporlama yapıyoruz. Bu sene Kızılkuyu Yaban Hayatı Geliştirme Merkezi’nde 18 erkek 31 dişi ceylan doğdu. Teller dahilinde 256 tane ceylanımız var.

Normal bir insan baksa bile ceylanları görmeleri çok zor. Bizim işimiz ise gece gündüz ceylanları korumak. Burada çok değerli başka türler de var. Kıl kuyruk bağırtlak, mısır kobrası yılanı, koca engerek gibi türler de korumamız altında” diyor.