Çalışanlar iş yerlerinin depreme dayanıklılığını test ettirebilir mi? 'Dolaylı yolla bunu istemeleri mümkün' | 4 SORU 4 YANIT

Kahramanmaraş'ta 6 Şubat'ta yaşadığımız büyük felaket, sonrasındaki yüzlerce artçı sarsıntı ve ardından pazartesi akşamı Hatay'da meydana gelen 6.4 ve 5.8 büyüklüğündeki iki deprem... Yaşananlar, ülke genelinde binaların güvenliğini gündeme taşıdı. 

Depremlerin gece saatlerinde gerçekleşmesinin de etkisiyle akla ilk gelen konutların sağlamlığı olsa da çalışanların gününün büyük bir bölümünü geçirdiği işyerlerinin dayanıklılığı da bir o kadar önemli. 

Peki iş yeri binalarının güvenliğinden endişe eden çalışanların bu bağlamda hakları ne? Çalışanlar işyerlerinin depreme dayanıklılığının test edilmesi için neler yapabilir?

Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz sorularımızı yanıtladı.

RİSKLİ YAPI TESPİTİ İÇİN ŞİKÂYET YOLU AÇIK

1) Çalışanlar iş yerlerine deprem dayanıklılık testi yaptırabilir mi?

Riskli yapı tespitini doğrudan yaptırma hakkına sahip olanlar, o taşınmazda malik olanlardır. Bu kapsamda malik olanların herhangi bir hisseye sahip olması, genel kurul yapılması veya yönetici gibi bir niteliği olmasının bir önemi yok.

Bu sebeple, şirkette çalışan personelin doğrudan riskli yapı tespiti yaptırabilme imkânı bulunmaz. Bu kişiler öncelikle işçi ise işverene, kiracı işveren ise mal sahibine binanın güçlü olup olmadığını sormalı ve yakın zamanda alınmış bir rapor varsa göstermelerini istemeli. Hatta binada bir güçlendirme yapılmış ise bu konuda bilgi verilmesini de talep etmeli.

Gözden KaçmasınGüçlendirme işlemi binaları depreme karşı korur mu? ‘İnsanlar konut içinde otururken yapmamız gerekiyor'Haberi görüntüle

2) İşveren deprem dayanıklılık testini kabul etmezse, çalışan ne yapabilir?                   

İşveren deprem dayanıklılık testini kabul etmek zorunda değil. Bu kapsamda bunu yaptırmayan işveren hakkında herhangi bir hukuki yaptırımda da bulunulamaz.

Ancak riskli yapı tespitini talep etmek için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne şikâyet yolu açıktır. İl müdürlüğü eğer taşınmazla ilgili bir risk görüyorsa maliklere yazı yazarak 30 gün içerisinde bu raporun aldırılmasını ister. Eğer malikler almazsa bizzat kendisi aldırarak masrafını da maliklerden ister.

Dolayısı ile çalışanlar açısından doğrudan riskli yapı tespiti yaptırmak mümkün olmasa da dolaylı olarak şikâyet yolu ile bunu istemeleri mümkün.

KAROT ALIMINI ENGELLEYENLER SUÇLU SAYILIR

3) Apartmanda bir kişinin istemesiyle dayanıklılık testi yapılabiliyor. Genelde binaların en alt katlarında bulunan dükkânlarda da aynı durum geçerli mi?

Apartmanda daire veya iş yeri diye bir ayrım bulunmaz. Dolayısıyla o apartmanda bulunan tüm bağımsız bölüm malikleri taşınmazın niteliğine bakılmaksızın riskli yapı tespitini yaptırabilir. Bu kapsamda riskli yapı tespitini doğrudan yaptırabilmesi için iş yeri sahibinin aynı zamanda o bağımsız bölümün maliki olması gerekir.

İş yeri sahibinin kiracı olması halinde durum biraz daha farklı. Kişinin dolaylı olarak şikâyet yoluna başvurması ve ancak şikâyeti uygun görülürse yine maliklerce riskli yapı tespiti yaptırılması veya yapamazlarsa idare tarafından yaptırılması sağlanabilir.   

4) Bazen binanın tamamı bir iş yerine aitken bazen de sadece bir katı ait oluyor. Sadece bir katın iş yerine ait olduğu durumda deprem dayanıklılık testi süreci nasıl işler?

Riskli yapı tespiti esaslarına göre kat yüksekliği esası vardır. 8 kat ve üzeri yapılarda her katta riskli yapı tespiti yapılması ve bu kapsamda belirlenen bölgelere girilmesi zorunlu iken 8 kat altındaki yapılarda kritik katlardan karot alınması yeterli.

Gözden KaçmasınKolon kesildiği nasıl anlaşılır? Vatandaş ne yapabilir? 6 SORU 6 YANIT | ‘Kolonu kesik bina depremsiz de çökebilir’Haberi görüntüle

Bu noktada hem tüm katlardan hem de kritik katlardan alınması gereken karot numunelerine her malik razı göstermek dairelerini açmak ve bu karotların alınmasına müsaade etmek zorundadır. Karot alımını engelleyenler suç işlemiş sayılırlar.

İzin vermeyen maliklerle ilgili olarak da lisanslı firma Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ve emniyet birimlerine yazdığı yazı sonrasında tekrar gelerek bu karotları almak zorundadır.  

YAPISAL OLMAYAN HASARLAR İÇİN NELER YAPILMALI?

Yapısal olmayan yani binadan değil de eşyalardan kaynaklanacak hasarlardan korunmak için AFAD’ın önerilerinin bazıları şu şekilde:

-- Dolap üzerine konulan eşya ve büro malzemeleri kayarak düşmelerini önlemek için plastik tutucu malzeme veya yapıştırıcılarla sabitlenmelidir.

-- Dolaplar ve devrilebilecek benzeri eşyalar birbirine ve duvara sabitlenmelidir. Eğer sabitlenen eşya ve duvar arasında boşluk kalıyorsa, çarpma etkisini düşürmek için araya bir dolgu malzemesi yerleştirilmelidir.

-- Tavan ve duvara asılan avize, klima vb. cihazlar bulundukları yere ağırlıklarını taşıyacak şekilde, duvar ve pencerelerden yeterince uzağa ve kanca ile asılmalıdır.

-- İçinde ağır eşyalar bulunan dolap kapaklarına mekanik kilitler takılarak sıkıca kapalı kalmaları sağlanmalıdır.

-- Zehirli, patlayıcı, yanıcı maddeler düşmeyecek bir konumda sabitlenmeli ve kırılmayacak bir şekilde depolanmalıdır.

-- Küçük nesneler ve şişeler, birbirlerine çarpmayacak ve devrilmeyecek şekilde, kutuların içine yerleştirilmelidir.

-- Gaz kaçağı ve yangına karşı, gaz vanası ve elektrik sigortaları otomatik hale getirilmelidir.

-- Binadan acilen çıkmak için kullanılacak yollardaki tehlikeler ortadan kaldırılmalı, bu yollar işaretlenmeli, çıkışı engelleyebilecek eşyalar çıkış yolu üzerinden kaldırılmalıdır.