13 yaşında menopoza girdi, şimdi 43 yaşında ve 2 çocuğu var

Claire Pape, 13 yaşındayken sıcak basmasıyla birlikte ter dökmeye ve ruh halinde birtakım değişimler yaşamaya başladığında ailesi bunun ergenlikten dolayı olduğunu düşündü. Sadece bir kez regl olduktan sonra bir daha adet görmeyen Claire'in yapılan testler sonucunda erken menopoza girdiği anlaşıldı. Claire 17 yaşına geldiğinde, hastalığı nedeniyle asla çocuk sahibi olamayacağını öğrendi.

Kendisi gibi 'prematüre yumurtalık yetmezliği’ (POY) olan diğer kadınlara biraz olsun umut verebilmek için hikayesini paylaşan Claire, yaşadıklarını şu sözlerle dile getiriyor:

“Yumurtalıklarım 13 yaşında çalışmayı bıraktı. 14'üncü doğum günümden önce sadece bir kez adet oldum. Çok üzücü ama bu kabul etmeyi çok genç yaşta öğrendiğim bir şey.”

"YALNIZ BİR DENEYİMDİ AMA ADIM ADIM İLERLEDİM"

İngiltere'de 40 yaşın altındaki her 100 kadından birinin 'prematüre yumurtalık yetmezliği’ olduğu ve hastalığın 30 yaşın altındaki her 1000 kadından birini etkilediği tahmin ediliyor.

Claire, çok genç yaşta bu deneyimi yaşarken kendini inanılmaz derecede yalnız hissettiğini, çünkü hiçbir arkadaşının bu durumunu anlayamadığını belirterek, “17 yaşımdan beri hormon replasman tedavisi (HRT) alıyordum. Benim yaşımdaki çoğu kız bunun ne olduğunu bile bilmiyordu ama benim için korkunçtu. Yalnız bir deneyimdi ama adım adım ilerledim” diye konuşuyor.

"ÇOCUĞUN OLMAYACAK" DEDİLER AMA...

Claire, 2004'te, İngiltere’nin Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) kapsamında bir tur ücretsiz tüp bebek tedavisi (IVF) denedi ancak başarısız oldu. Bu sonuç onu yıldırmadı ve Claire anne olmak için çabalamaya devam etti. Bir sonraki denemesinde başarılı oldu ve oğlu Louie doğdu.

Oğlunun doğumundan sonra tekrar anne olmak isteyen Claire, bu kez ikizlere hamile kaldı ancak maalesef düşük yaptı. Bir kere de dış gebelik sorunu ile karşılaştı. Tüp bebek sürecinin vücuduna ve ruh sağlığına zarar vermeye başladığını da gören Claire, dış gebelik sonrası daha fazla denemeyi bıraktı.

Ancak birkaç yıl sonra "Kaybedecek hiçbir şeyim yok" diyerek tekrar anne olmayı denedi. Nihayet üçüncü tüp bebek denemesi başarılı oldu ve Claire ikinci çocuğunu kucağına aldı.

"TÜNELİN SONUNDA BİR IŞIK VAR"

Bugün iki çocuk annesi olan Claire, erken menopoza girmiş kadınların tünelin sonunda bir ışık olduğunu bilmelerini ve umutlarını asla kaybetmemelerini istiyor. Çocuk sahibi olmak isteyip sorun yaşayanlara “Anne olmak için başka yollar var” diyerek sesleniyor.

“Çocuklarıma bayılıyorum ve onlara sahip olmak için bunca zaman verdiğim mücadeleye değdi” diyen Claire, umut veren hikayesini anne olmak isteyen herkesin duymasını istiyor.

Tıpkı Claire Pape gibi genç yaşından itibaren erken menopoz problemi ile mücadele eden, ardından bebek sahibi olmaya çalışan ya da hamile kalamayacağını düşünüp pes eden milyonlarca kadın var. Claire’in hikayesi umarız aynı sorunu yaşayan kadınlara umut ışığı olur.

Peki bu kadar erken yaşta menopozun nedenleri nedir? Tedavi ile önlenebilir mi? Erken menopoza giren kadınlar nasıl hamile kalabilir? Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Op.Dr. Ulkar Heydarova hurriyet.com.tr okurları için sorularımızı yanıtlıyor.

40 YAŞIDAN ÖNCE HER 100 KADINDAN BİRİNDE GÖRÜLEBİLİR

Prematüre yumurtalık yetmezliği (POY) nedir ve ne sıklıkla görülür?

Yapılan çalışmalarda menopoz için ortalama yaş aralığı 50-52 olarak gösterilmiştir. 40-45 yaş arası menopoz, erken menopoz olarak değerlendirilir. 40 yaşından önce yumurtalıkların fonksiyonlarının durması prematüre over yetersizliği olarak değerlendirilir ve yaklaşık her 100 kadından 1’inde görülebilir. 30 yaşından önce yumurtalık fonksiyonlarının bozulması ise her 1000 kadından birinde görülebilen bir durumdur.

POY nedenleri nelerdir?

Prematüre yumurtalık yetmezliğinin nedenleri çok değişkenlik gösterir ve olguların yüzde 90’ında kesin bir neden belirlenemez. Bununla birlikte genetik ve çevresel faktörler oldukça önemli rol oynar. Bilinen önemli nedenleri sayısal ve yapısal kromozom anomalileri, otoimmün hastalıklar, radyasyon tedavisi ve kemoterapidir.

POY genellikle ergenlik tamamlandıktan uzun zaman sonra ortaya çıkar ancak nadiren de olsa çok erken yaşlarda da gözlemlenebilir. Özellikle çok erken yaşlarda oluşan POY'un nedeni genellikle sayısal ve yapısal kromozomal anomalilerdir.

Tüm hastaların aile öyküsünün sorgulanması gerekir. Özellikle 30 yaşından önce POY olan olgularda mutlaka genetik incelemenin yapılması şarttır.

Erken menopozun belirtileri nelerdir? 

Bu hastalar adet düzensizlikleri, adet görememe, sıcak basması, gece terlemeleri, vajinal kuruluk şikayetleri ile başvurabilirler. Bu şikayetlerden herhangi birisi olan hastalarda POY tanısını akla gelmesi, hastadan detaylı öykü alınması ve buna yönelik tanı testlerinin yapılması gerekir. Adet düzensizliği ve amenoreye (adet görememe) neden olabilecek diğer tıbbi nedenler de araştırılmalı ve dışlanmalıdır.  

Yumurtalık rezervini değerlendirmede kesin kabul görmüş bir test olmasa da bilinen en güvenilir yöntem kandaki AMH (anti-Müllerian hormon) değerlerinin ölçülmesidir.

TEDAVİ İLE YUMURTALIK REZERVİ ARTIRILAMAZ

Erken menopoz tedavi ile önlenebilir mi?

Tedavi ile hastalığın ilerlemesi önlenemez ve yumurtalık rezervi ne yazık ki artırılamaz ancak oluşabilecek sağlık sorunlarının önlenmesi açısından erken tanı ve tedavi önemlidir. Erken tanı özellikle ileride oluşabilecek osteoporoz ve kalp damar hastalıklarını önlemede oldukça önem arz eder.

Hastanın, östrojen hormonunun eksik olması nedeni ile erken kemik erimesi ve kalp damar hastalıklarında artmış risk hakkında dikkatli bir şekilde bilgilendirilmesi gerekir. Tıbbi tedavinin yanı sıra psikolojik destek de faydalı olacaktır. 

Hormon replasman tedavisi (HRT) nedir? 

Hormon replasman tedavisi erken menopoza giren hastalarda azalan ve yetersiz kalan hormonların dışarıdan ilaç yoluyla verilmesidir. Erken menopoza giren ve ilacı kullanmasında tıbbi açıdan bir sakınca olmayan her hastada HRT tedavisine başlanmalıdır. Tedavide östrojen veya östrojen artı progesteron içeren ilaçlar kullanılmaktadır. Herhangi bir yan etki oluşmadığı sürece bu tedavinin doğal menopoz yaşı olarak kabul edilen 50 yaşa kadar devam etmesi önerilir. 

Bunun yani sıra hastaların sağlıklı beslenmesi, sigara ve alkol kullanmaması, düzenli egzersiz yapması, D vitamini ve kalsiyum alması önerilir. 

YÜZDE 5-10 ORANINDA HAMİLE KALMA İHTİMALİ VAR

Prematüre yumurta yetmezliği olan kadınların anne olma ihtimali var mıdır?  

Bu kadınların yüzde 5-10 oranında gebe kalma ihtimali vardır. Ancak doğurganlığın devam etmesi için etkinliği kanıtlanmış bir tedavi yöntemi maalesef yoktur. İnfertilite (kısırlık) için bilinen en geçerli çözüm ise oosit donasyonu yani yumurta bağışıdır.

Yumurta bağışı yoluyla nasıl hamile kalınır? 

Yumurta bağışı, rahmi olmasına rağmen yumurta rezervi olmayan, menopoz sürecine giren kadınlarda gebelik elde etmek için geliştirilen üreme yöntemidir. Bu yöntemde genç ve sağlıklı doğurganlık yaşında olan başka bir kadının yumurtaları ile hastanın eşinin sperminin döllenmesi ile elde edilen embriyolar hastanın rahmine yerleştirilir. Ancak yasal olmadığı için şu an için Türkiye’de bu işlem yapılmıyor.