Sedef Batı
Selin Irmak KAÇMAZ
Müge AKGÜN
Son Güncelleme:
Eski Dünyanın "Yenikapı"sı
İstanbul’un Lang Mevki’inde Roma imparatoru tarafından yaptırılan antik Theodosius Limanı’nın bulunması sürpriz değildi aslında. Gerçek sürpriz Langa Koyu’nun neleri sakladığıydı. Atlas dergisinin temmuz sayısında bu konuda kapsamlı bir dosya var.
İS 4. yüzyıl sonları ile 7. yüzyıl başlarında, kentin deniz ticaret merkeziydi bu büyük liman. Büyük gemilerle İskenderiye’den getirilen tahıl buradaki ambarlarda depolanıyordu. Öyle ki bu ambarlardan biri, limanın önemli bir bölümünün kullanılamaz hale geldiği 10. yüzyılda bile şehirde bahsi geçen tek ambar olarak karşımıza çıkıyor.
Bugün devam eden arkeolojik kazılar, antik limanın daha ziyade merkezini yani eski dönemlerde deniz olan bölümünü kapsıyor. O dönemde Lykos ismiyle anılan Bayrampaşa Deresi’nin bu koya biriktirdiği alüvyon nedeniyle limanın ömrü nispeten kısa oldu.
Kullanılmaz duruma gelen ilk bölge, limanın en işlevsel ve denize karşı en iyi korunan batı bölümüydü. Takip eden dört asır içinde, limanın geri kalan kısmı da tamamiyle doldu. Doğu ucu, sadece düz karinalı (geminin sualtında kalan dış kısmı) küçük ve orta boylu gemileri barındırabilecek sığ bir koy haline dönüştü. 10. yüzyıl sonu veya 11. yüzyıl başlarında limanın hemen tümünün şiddetli bir fırtınayla kum ve mille dolduğu süregelen arkeolojik çalışmalardan anlaşıldı. Kentin Osmanlılara geçmesine kadar sadece ufak tekneler ile balıkçı kayıkları tarafından kullanıldı.
PİSA’YI GERİDE BIRAKTI
Yenikapı arkeolojik kazıları ilerledikçe batık sayısının daha da artacağı aşikár. İtalya, Fransa, Almanya, Hollanda gibi birçok ülkede de kıyıya yakın inşaat alanları içinde, özellikle de raylı sistem istasyon alanı olarak seçilen bölgelerde antik liman kalıntılarına ve batık gemilere rastlanıyor. İtalya’ın Pisa kentinde San Rossore demiryolu istasyonu için seçilen alan bu örneklerden biri. Çeşitli nedenlerle dolarak denizden 11 kilometre içeride kalan Pisa şehrinin kayıp antik limanı, 1998’teki kazılarda tesadüfen ortaya çıktı. Pisa’daki antik liman, bugüne kadar ortaya çıkarılan en büyük batık grubunu bilim dünyasına armağan etmişti. Ancak Yenikapı’da, Theodosius Limanı’nda ulaşılan 24 batık, Pisa’yı şimdiden çok geride bıraktı.
Bugün devam eden arkeolojik kazılar, antik limanın daha ziyade merkezini yani eski dönemlerde deniz olan bölümünü kapsıyor. O dönemde Lykos ismiyle anılan Bayrampaşa Deresi’nin bu koya biriktirdiği alüvyon nedeniyle limanın ömrü nispeten kısa oldu.
Kullanılmaz duruma gelen ilk bölge, limanın en işlevsel ve denize karşı en iyi korunan batı bölümüydü. Takip eden dört asır içinde, limanın geri kalan kısmı da tamamiyle doldu. Doğu ucu, sadece düz karinalı (geminin sualtında kalan dış kısmı) küçük ve orta boylu gemileri barındırabilecek sığ bir koy haline dönüştü. 10. yüzyıl sonu veya 11. yüzyıl başlarında limanın hemen tümünün şiddetli bir fırtınayla kum ve mille dolduğu süregelen arkeolojik çalışmalardan anlaşıldı. Kentin Osmanlılara geçmesine kadar sadece ufak tekneler ile balıkçı kayıkları tarafından kullanıldı.
PİSA’YI GERİDE BIRAKTI
Yenikapı arkeolojik kazıları ilerledikçe batık sayısının daha da artacağı aşikár. İtalya, Fransa, Almanya, Hollanda gibi birçok ülkede de kıyıya yakın inşaat alanları içinde, özellikle de raylı sistem istasyon alanı olarak seçilen bölgelerde antik liman kalıntılarına ve batık gemilere rastlanıyor. İtalya’ın Pisa kentinde San Rossore demiryolu istasyonu için seçilen alan bu örneklerden biri. Çeşitli nedenlerle dolarak denizden 11 kilometre içeride kalan Pisa şehrinin kayıp antik limanı, 1998’teki kazılarda tesadüfen ortaya çıktı. Pisa’daki antik liman, bugüne kadar ortaya çıkarılan en büyük batık grubunu bilim dünyasına armağan etmişti. Ancak Yenikapı’da, Theodosius Limanı’nda ulaşılan 24 batık, Pisa’yı şimdiden çok geride bıraktı.