Üniversitelerde 3 bin 500 afet uzmanı yetişiyor
Güncelleme Tarihi:
Yaşadığımız depremler ülkemizin afet yönetimi bilincine olan ihtiyacı da gündeme getirdi. Özellikle depremin neden olduğu kayıplar, hayalete dönüşen kentler ve sonrasındaki organizasyon eksiği bu alandaki açığı da ortaya koydu. 2009 yılında yayınlanan yasayla hayata geçen ve AFAD teşkilatı baz alınarak açılan Acil Yardım ve Afet Yönetimi bölümleri şu anda 16 üniversitede eğitim veriyor ve 3 binden fazla öğrenci bu alanda eğitim görüyor. Bu öğrencilerin mezun olduklarında doğru alanda istihdam edilmesi tabii ki önemli ancak uzmanlar afet yönetiminde esas meselenin enkazdan yaralı çıkarmak değil, enkazın oluşumunu önlemek olduğunu söylüyor.
Türkiye’de afet yönetiminin yanlış anlaşıldığına dikkat çeken İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Afet Yönetimi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, afet yönetimin dört önemli aşaması olduğunu söyledi. Öncelikle risklerin belirlenmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Kadıoğlu şöyle konuştu:
ENKAZ OLMAMASI SAĞLANMALI
“Riskleri belirledikten sonra, afetin zararlarını yani bu riskleri azaltmak gerekiyor. Daha sonra müdahale ve iyileştirme aşamaları geliyor. Ancak ülkemizde bu farkındalık pek yok. Afet yönetiminin ne olduğunu pek anlayamadık. Enkazdan daha iyi nasıl adam kurtarırız diye kafa yoruyorlar. Oysa afet yönetimi, nasıl olursa insanlar enkaz altında kalmaz demek. Bunun için doğru binalar yapıp şehirler kurmak gerekiyor. Binaların yıkılmaması gerekiyor.
YÜZDE 90’ININ KENDİ ALANINDA HOCASI YOK
Ülkemizde birçok üniversitede acil durum ve afet yönetimi bölümü ve bağlantılı programlar açıldı. Ancak yüzde 90’ının kendi alanında hocası yok. Ebeler, hemşireler ders veriyor. Bu bölümlerin birleştirilip, uluslararası ders müfredatlarına sahip olması gerekiyor. Çünkü çoğunluğu işsiz kalıyor. Ya yabancı dili olmadığı için, ya mühendislikle ilgili yetersiz olduğu için ya da bilimsel olarak yetkin olmadığı için ilerleyemiyorlar. Mesela risk azaltma mühendislik işidir, hazırlık yapmak teknik eğitimdir sonra farklı disiplinlerde müdahale, iyileştirme, binaları yapma ve kenti yeniden kurma gelir. Afet yöneticisi, sistemin yönetimini yapabilir ama detaylar çok fazla bilgi gerektiriyor.”
AFETLE İLGİLİ BÖLÜMLERE ÜNİVERSİTEDE TALEP YÜKSEK
Türkiye’de 16 üniversitede lisans, 9 üniversitede yüksek lisans ve 2 üniversitede doktora seviyesinde acil yardım ve afet yönetimi eğitimi veriliyor. 2021-2022 yılı YÖK verilerine göre lisans seviyesinde bu bölümlerde 3 bin 535 öğrenci bulunuyor. Geçtiğimiz yıl YKS’de bu bölüm için toplam 920 kontenjan açıldı ve 895 öğrenci yerleşti. Eğitim Uzmanı Salim Ünsal’a göre Türkiye için bu rakamlar yeterli, eğitimle ve personelle ilgli sorunumuz yok. Ünsal, “yeter ki herkes yapması gereken işi yapsın” dedi.
2005’TE İLK ÖĞRENCİLERİNİ ALDI
Afetlerde yardıma giden kişilerin de afetzede haline gelmemesi için bu konuda verilecek eğitimin çok önemli olduğuna dikkat çeken Ondokuz Mayıs Üniversitesi Afet Eğitim ve Yönetimi Uygulama ve Merkezi’nden Doç. Dr. Afşin Ahmet Kaya ise şöyle konuştu:
“İlk mezunlarımızı 2012-2013 yıllarında verdik. Toplam 51 kişiydi. 2021- 2022 yıllarında ise 725 öğrenci mezun oldu. Gereken kadroları doldurabilecek mezunumuz var. İstihdam alanları konusunda daha çok çalışmaya gerek duruyoruz. 1 Şubat 2023’te başvurusu sona eren bir AFAD ilanında büro personeli olarak KPSS şartıyla 15 acil yardım ve afet yönetimi mezunu kadrosu açtılar. Aynı şekilde AFAD’ın arama kurtarma bölümleri için de kadro bekliyoruz. Şu anda mezunlar arasında en çok talep gören alan havalimanlarında hava kurtarma ve yangınla mücadele (ARFF) bölümü. 2020’de 53 ve 2021’de 17 mezunumuz Devlet Hava Meydanları’nda çalışmaya başladı. Kızılay ise bölüm açıldığından bu yana 50 kişi istihdam etti.
DAHA ÇOK İSTİHDAM GEREKİYOR
Öğrenciler mezun olduğunda her türlü yardım kuruluşu ve itfaiyede görev alabilecek yeterlilikte oluyor. Aynı zamanda görev aldığı AFAD ya da büyük şehir itfaiyesi gibi kuruluşlarda gerektiğinde eğitim veren kişiler. Son yaşadığımız olayların ardından şunu söyleyebiliriz. Afetlerde daha etkin ve doğru çözümler için bu öğrencilerin istihdam edilmesi lazım. Biz her şartta AFAD’a bu bölümlerin var olduğunu bildirdik, herkes biliyor bunu. Kurumlara zaten stajyer öğrenci gönderiyoruz. Bundan haberdarlar ama yeterli istihdam sağlanmıyor. Bu bölümün öğrencileri formasyonlarını alıp eğitmen olup ilkokul, ortaokul, lise gibi alanlarda temel acil yardım derslerinin eğitimini de verebilirler. Bu da bizim daha bilinçli nesiller yetiştirmemizi sağlar. Yaşadığımız olayları gözlemlediğimizde bunlar öncelikli konular, çözüm de gözümüzün önünde aslında.“
DERSLERDE YOK YOK
Acil yardım ve Afet Bölümü programlarında Psikoloji, Anatomi, Kimya, Mikrobiyoloji-Parazitoloji, Histoloji, Biyokimya, Fizyoloji, Epidemiyoloji gibi ana dersler var. Bu derslerin yanı sıra Temel Afet Bilgisi, KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer), Çevre Sağlığı ve Biyogüvenlik, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Yönetim Organizasyon, Meslek Etiği, Acil Servis Araçları Eğitimi, Acil Hasta Bakımı, İletişim Becerileri ve Beden Dili, Beden Eğitimi ve Vücut Geliştirme, Afet ve Acil Durum Yönetimi, Kurtarma Araçları Eğitimi, Tim Liderliği, Afetlerde Salgın Hastalık, Hastalıklar Bilgisi ve Acil Hasta Bakımı, İtfaiyecilik ve Yangın Güvenliğine Giriş, Afet ve Acil Durum Mevzuatı, İtfaiye ve Araç Malzeme Bilgisi, Yangın Güvenliği ve Kimyası, Temel Strüktür ve Yapı Bilgisi ve Yangına Müdahale Teknikleri gibi meslek dersleri bulunuyor.