Punnet karesi nedir ve nasıl yapılır?
Güncelleme Tarihi:
Punnett karesi kulağa yapancı gelebilir. Ancak Mendell'in bezelye deneyi hakkında duyduğunuz bir şeyler vardır. Burada tartışılan ünlü bezelye bitkisi Pisium sativum'dur. Bu deney sayesinde Gamet oluşumunu, zigot oluşumunu vb. Punnett karesi yardımıyla anlamak mümkün olmuştur. Peki, Punnett karesi nedir tüm detayları ile derledik.
Punnett karesi, belirli bir üreme veya çapraz olaydan kaynaklanan bir varlığın olası genotiplerinin grafiksel bir temsilidir.
Punnet Karesi Nedir?
Bir Punnett karesi, ana amacı iki ebeveynin yavrularının her bir genotipinin olasılığını belirlemek olan bir diyagramı ifade eder. Burada olasılık yasalarının bir uygulaması vardır. Punnett karesi, belirli bir üreme olayından gelişen bir yavrunun olası genotiplerinin grafiksel bir temsilidir. Bu grafiksel gösterimi oluşturmak için, ebeveynlerin genetik bileşiminin bilgisini gerektirir.
Gametlerin çeşitli olası kombinasyonları tablo biçimindedir. Ayrıca tablodaki her kutu bir döllenme olayını temsil etmektedir. Her özelliğin doğal varsayımının belirlenmesi, tek bir gen lokusu tarafından yapılır. Ayrıca, birbirinden bağımsız çeşitli özelliklerden oluşan bir grup vardır. Bu kesinlikle birçok yararlı özellik için geçerlidir.
Punnett Karelerinin Türleri
Yaygın olarak kullanılan iki tür Punnett karesi vardır. Birincisi, tek bir özelliğin gözlemlenmesi gerektiğinde ilgilidir. Ayrıca, bu tek özellik bir genetik lokus tarafından belirlenir. En dikkat çekici olanı, bu bir monohibrit çaprazlamadır. İyi örnekler, Mendel'in bazı orijinal deneylerini içerir. Ayrıca, bu deneylerde Mendell, tek bir özellik için gerçek yetiştiricileri seçmiştir. Onları farklı alellere sahip üyelerle çaprazlamıştır.
Bir monohibrit çapraz, dört kutulu 2X2 karelerle ilişkilendirilir. Ayrıca, her kutu ebeveyn gametleri arasında bir döllenme olayını temsil eder. İkinci tip, üreme deneylerinin sonucunun tahminini kolaylaştırır. Ayrıca, bu üreme deneylerinde iki özellik izleniyor ve Punnett karesi kesinlikle on altı kutu ile daha geniş kapsamlı bilgi veriyor. Burada, ebeveynlerin her biri dört çeşit gamet üretme yeteneğine sahip olduğundan 4X4 kare gereklidir. Bunun temeli, iki genin alellerinin dağılımına dayanmaktadır.
Punnett Kareleri Örnekleri
Punnett Kareleri için en verimli örnek Bezelye Bitkisinde Tohum Rengidir. Her iki alel için de gerçek üreyen homozigot bitkilerin yaratılması Mendell sayesinde mümkün oldu. Bu aleller sarı ve yeşil renkli tohumlardır. Mendell homozigotları çapraz tozlaştırdığında, tüm yavruların sarı tohumlara sahip olduğunu keşfetti.
Sarı yavrular kendi kendine tozlaştığında, ikinci nesil bezelye bitkilerinin neredeyse yüzde 25'inde yeşil tohumlar vardı. Sonuç olarak, sarı alelin yeşil olana baskın olduğu sonucuna varıldı. Bu kavramı daha iyi anlamak için Mendel bir test çaprazı bulmaya karar verdi. Bir test çaprazında Mendell, bazı birinci nesil bitkileri gerçek üreyen yeşil bitki ile çaprazladı.
Her Punnett karesinde bir alelin temsili baskın olan fenotipin ilk harfine göredir. Böylece, bu durumda, baskın sarı renkli alel, büyük 'Y' harfi ile gösterilir. Ayrıca, çekinik alelin gösterimi küçük 'y' harfiyledir. En dikkate değer olanı, her alelin bağımsız olarak bir gamete ayrılmasına izin verilir ve bu gametlerin temsili 2X2 tablosunun hemen dışındadır.
Kutuların her biri, yavrular için olası bir genotipi temsil eder. Bu test çaprazında, yavruların yarısında sarı tohumlar bulunur. Ayrıca, genotipik olarak heterozigotturlar. Diğer yarısı kesinlikle homozigottur ve yeşil tohumlar orada bulunur.