İstimval nedir? İstimlak ve kamulaştırma arasındaki farkı nedir? İstimval örnekleri

İstimvalde idare; bazı taşınırların kullanma hakkını ya da mülkiyetini, taşınmazların da sadece kullanma hakkını iktisap edebilir.

 İstimval Nedir?

 İstimlak, kamulaştırma uygulaması ile hemen hemen aynı anlamı taşıyor. Bu nedenle de istimlak ile kamulaştırma arasında anlam bakımından çok fark yoktur. Özel kişilere ait olan taşınmaz malların devlet tarafından kamunun yararını gerektiren durumlarda ya da kamu tüzel kişileri kanun tarafından gösterilen esaslar kapsamında mülkiyetin de bedelinin peşin ödenmesi şartı ile zorla elde edilmesi uygulamasına ise, istimlak uygulaması ismi veriliyor.

 Kamulaştırma uygulaması da istimlak kelimesi ile hemen hemen aynı anlamı taşıyor. Bu nedenle de istimlak ile kamulaştırma arasındaki fark çok olmuyor. İstimval ile istimlak arasında temel olarak iki fark bulunur. Öncelikle istimval, mal edinme anlamına gelir. Fakat istimlak ise, mülk edinme demektir. İslam hukuku bakımından mal ve mülk kavramları birbiri ile yakından ilişkili olsa bile aynı anlama gelmez.

 İstimlak ve Kamulaştırma Arasındaki Farkı Nedir?

 2942 Sayılı Kanun’a göre idareler tarafından, tüm kanunlar çerçevesinde yapmak ile sorumlu oldukları kamu teşebbüslerinin ya da hizmetlerinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan irtifak haklarını, taşınmaz malları ve kaynaklarını; mülkiyetlerin bedellerinin peşin ya da nakit olacak bir şekilde ya da bunlardan başka eşit taksitlere bölünerek ödemek şartıyla istimlak edilebilir. Kamu yararı kararı alınırken bazı yetkili kişilerin de onayı alınarak bu işlem tamamlanır. Örneğin;

 Köy ihtiyar kurulları ve belediye encümenleri tarafından alınan karar il merkezlerinde valinin,

İlçelerde kaymakamın onayı ile,

Yüksek Öğretim Kurulu tarafından alınan kararlar ise, Kurul Başkanının onayı ile,

Üniversite kurulu tarafından alınmış olunan karar rektörün onayı ile,

İllerdeki daimi encümenler,

İlçe idare kurulları tarafından alınan kararlarda yine valinin onayı ile hayata geçirilir.

Bakanlıklar ya da Kurulu tarafından verilen kamu yararı kararında onay şartı bulunmuyor. Onayı olan imar planına ya da ilgili olan bakanlar tarafından onaylı olan özel proje ve planına göre gerçekleştirilecek olan kamu hizmetleri için ayrı bir şekilde kamu yararı kararı ve onay alınmasına gerek yoktur. Bu gibi durumlarda ise, yetkili olan icra organı tarafından kamulaştırma ya da istimlak ya da uygulamasına başlanıldığını gösteren herhangi bir karar alınması yeterli sayılır. Yani istimlak ve kamulaştırma arasındaki çok büyük bir fark bulunmuyor.

 İstimval Örnekleri

 İstimval, olağanüstü durumlarda idarenin özel mülkiyete sahip olan mallara el atmasıdır. Olağanüstü Hal Kanununun 5. maddesine göre; tehlikeli salgın hastalıklar ve tabii afet nedeni ile olağanüstü hal ilan edilmesi durumunda; felakete uğrayan kişilerin kurtarılması, meydana gelen zarar ve hasarın telafisi için gerek duyulan ve hemen sağlanamayan para ile her türlü taşınır ve taşınmazlar; mal, para ve çalışma yükümlülüğü ile sağlanır. Milli müdafaa durumunda da bazı özel mallara ve mülkiyetlere el konulabilir. Bunlara örnek ise;

Binek ve nakil hizmeti için orduya yardımcı olacak motorlu ve motorsuz her türlü kara nakil vasıtaları,

Müstahdemini ve mürettebat ile ve bütün malzemesi ile birlikte hava nakil vasıtaları,

Bütün mürettebatı ve müstahdemin ile birlikte göl, deniz, nehir ve kanallarda yer alan gemiler ve her türlü nakil ve cer araçları,