İklim elemanları nelerdir? Maddeler halinde iklimi oluşturan etmenler ve özellikleri
Güncelleme Tarihi:
Bulunduğumuz dünya üzerinde değişik mevsimler yaşanmaktadır. Dört mevsim yani yaz, kış, ilkbahar ve sonbahar bile her coğrafyada aynı biçimde görülmemektedir. Dünyanın bu özelliği coğrafyanın, klimatolojinin ve hatta jeolojinin ilgi alanına girmektedir. Kuzey Kutbu'ndan Güney Kutbu'na kadar çok farklı coğrafyalarda etkili olan birbirinden değişik iklim kuşakları gözlenmektedir. Hava durumunu günlük olarak takip eden insanlar genellikle iklim kavramını bununla karıştırmaktadırlar. Oysa "iklim" hava durumundan daha farklı bir konu ve kavramdır. İşte, iklim elemanları nelerdir, maddeler halinde iklimi oluşturan etmenler, özellikleri ve çok daha fazlasını sizler için derledik.
İklim, hava durumunda faklıdır ve iklim elemanlarının belli süre gözlemlenmesi neticesinde oluşan değerler bütünüdür.
Günlük yaşamda evden çıkmadan önce mutlaka hava durumuna bir göz atılır. Gün içerisinde hava sıcaklığının nasıl olduğu bilindiğinde ona göre tedbir alınır, ona göre giyinilir ve belki de akşam programı da hava durumuna göre planlanır.
Yani insanların gündelik hayatında hava durumunu takip etmek bu nedenlerle önelidir. Ancak genellikle "iklim" kavramı hava durumu ile karıştırılmaktadır. Oysa iklim, hava durumundan daha farklı bir kavramdır.
İklim, bir yerde uzun bir zaman gözlemlenen nem, sıcaklık, rüzgar, hava basıncı, yağış, yağış şekli gibi meteorolojik hadiselerin ortalamasına verilen addır. İklim sözcüğünün kökeni Arapça olup iklim; yeryüzünün herhangi bir yerinde hava olaylarına bağlı olarak gerçekleşen etkilerin, uzun yılların ortalamasına dayanan durumu olarak tanımlanır.
İlk kez iklimin sınıflandırılmasına Antik Yunanistan'da rastlamak mümkündür. Tarih boyunca da değişik uygarlıklarda her zaman iklim ve hava durumu gözlemlenen ve hatta bazen hayati önem arz eden bir mesele olmuştur. Eski Mısır uygarlığında olduğu gibi; burada tüm mahsul verimli Nil Nehri deltasındaki tarımsal alandan elde edilmekte idi. Bu nedenle hava durumu, yağış, Nehrin taşkınlığı gibi olaylar yakından takip edilmek zorunda kalınıyordu. Mahsulün telef olması ülkede kıtlık ve açlık felaketine yol açacaktı. Bunun gibi her dönem hava durumu ve iklim insanların gündeminde ve yaşamında olmuştur.
İklim; bir bölgede bazı meteorolojik hadiselerin uzun süre gözlemlenmesi ve elde edilen verilerinin ortalamasının bulunması ile ortaya çıkan değerlerdir. Bu iklim elemanları ise şunlardır;
Sıcaklık
Basınç Ve Rüzgarlar
Nem Ve Yağış
Maddeler Halinde İklimi Oluşturan Etmenler ve Özellikler
Bilindiği üzere iklimi oluşturan temel unsurlara iklim elemanları denmektedir. İklimi oluşturan bu etmenler ve özelliklerini ise kısaca şu şekilde tarif etmek olanaklıdır:
SICAKLIK: İklimin temel elemanı, unsuru sıcaklıktır. Dünyada sıcaklık her yerde aynı değildir. Çünkü troposferde ve yeryüzünde yıl boyunca sıcak değişir. Bu değişime bağlı olarak da iklimin diğer unsurları değişiklik gösterir. Sıcaklık dağılımını etkileyen bazı unsurlar vardır. Bunları da şu şekilde sıralamak olanaklıdır:
a-) Güneş
b-) Atmosfer
c-) Yükselti,
d-) Güneşlenme Süresi
e-) Nemlilik
f-) Okyanus Akıntıları
g-) Kara ve denizlerin dağılışı
h-) Rüzgarlar
ı-) Okyanus Akıntıları
i-) Diğer Faktörler
BASINÇ VE RÜZGARLAR: Dünyayı saran atmosfer tabakası çeşitli gazlardan oluşmaktadır. Hava küreyi oluşturan bu gazların bir ağırlığı vardır. İşte "atmosfer basıncı" da yer çekiminin etkisiyle atmosferi oluşturan gazların yeryüzüne uyguladığı kuvvete denir.
RÜZGARLAR: Rüzgar, basınç farkına bağlı olarak oluşan yatay hava hareketinde denir. Rüzgarların bazı coğrafi olayların oluşunda önemli rolü bulunmaktadır. Sıcaklığı yükseltmesi veya düşürmesi de bunlardan birisidir.
NEM VE YAĞIŞ: Yağışlar, gökyüzünden düşen su formlarıdır. Havadaki su buharının yoğunlaşarak yer çekiminin etkisiyle su damlacıkları halinde yeryüzüne düşmesiyle oluşur. Nem ise, havada bulunan su buharının miktarını havanın taşıyabileceği nem miktarına oranına denir.