Gazete çerçevesinde gelişen metinler ve özellikleri nelerdir?
Güncelleme Tarihi:
Belli başlı konular hakkında insanlara bilgi vermek amacıyla kaleme alınmış yazılara metin denir. Metinler kendi içerisinde sanatsal (kurmaca) ve öğretici olmak üzere iki ana başlıkta toplanır. Öğretici metinlerde örnekleme, tanık gösterme ve sayısal verilerden yararlanma gibi düşünceyi geliştirme yöntemleri kullanılır. Gazete çerçevesinde gelişen metinler ve özellikleri nelerdir tüm detayları ile derledik.
Gazete çerçevesinde gelişen ilk metinler, yayın hayatına 7 Şubat 1921 tarihinde başlayan Resmi Ceride gazetesinde yayımlanmıştır.
Gazete Çerçevesinde Gelişen Metinler ve Özellikleri Nelerdir?
1- Deneme:
Deneme türünde metinler, ilk kez, 16. yüzyılda yaşamış Fransız filozof Michel de Montaigne tarafından yazılmıştır. Denemelerde yazar öne sürdüğü fikirleri ispat etmek zorunda değildir. Gazete çerçevesinde gelişen metinler arasında yer alan denemeler, olay yazılarında olduğu gibi giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşur.
Yazar giriş bölümünde ele alacağı konudan bahseder. Kişisel gözlemlerinden ve anılarından bahseder. Denemeler, konuları ele alış biçimine göre ikiye ayrılır.
A- Montaigne Tarzı Deneme:
''İnformal'' adıyla da bilinen Montaigne tarzı denemelerde konu sınırlaması yoktur. Yazar, arkadaşlık, sevgi, yardımlaşma çocukluk gibi konular hakkındaki görüşlerini okurlarla paylaşır.
B- Bacon Tarzı Deneme
Daha çok toplumsal konuların ele alındığı denemelere formal ya da Bacon tarzı deneme denir. Bu metinlerde örnekleme ve alıntılama gibi düşünceyi geliştirme yöntemlerinden bazıları kullanılabilir.
Yerli Deneme Yazarları ve Kitapları
1- Salah Birsel - Dört Köşeli Üçgen, Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu
2- Nurullah Ataç - Günlerin Getirdiği: Sözden Söze
3- Metin Kaplan: Bitti Bitecek Derken
4- Ferhan Şensoy - Denememeler
Yabancı Deneme Yazarları ve Kitapları
1- Aleksandr Hemon - Hayatlarımın Kitabı
2- Francis Bacon - Eskilerin Bilgeliği
3- Alain de Botton - Çalışmanın Mutluluğu ve Sıkıntısı
2- Makale
Yazarın, toplumu yakından ilgilendiren konular hakkında nesnel bir dille kaleme aldığı metinlere makale denir. Yazar öne sürdüğü fikirleri kanıtlamak ve okuru ikna etmek için, başka yazarlardan alıntı yapabilir. Karşılaştırma ve tanımlama da makalelerde en çok kullanılan yöntemler arasında yer alır.
Makaleler bilimsel ve gazete makaleleri olarak ikiye ayrılır. Makaleler, belli başlı konularda, uzmanlar tarafından yazılır ve gazete dışında, dergilerde ve internet sitelerinde de yayımlanabilir. Gazete makalelerinde ise göç, işsizlik, salgın, gibi güncel ve toplumsal meseleler ele alınır.
Yerli Makale Yazarları ve Kitapları
1- Peyami Safa - Türk İnkılabına Bakışlar
2- Oktay Sinanoğlu - Bye Bye Türkçe
3- Ali Fuat Başgil - Gençlerle Baş Başa
Yabancı Makale Yazarları ve Kitapları
1- Susan Sontag - Başkalarının Acısına Bakmak
2- Jessica Williams - Dünyada Değiştirilmesi Gereken 50 Gerçek
3- Fıkra:
Gazetelerde günlük olarak yayımlanan köşe yazılarına fıkra denir. Fıkralar, hem okura bilgi vermek hem de kamuoyu oluşturmak için kaleme alınır.
4- Eleştiri:
Bir edebi eseri ya da sinema filmini tenkit etmek amacıyla yazılan metinlere eleştiri denir. Bu metinlerde eleştiriye konu olan eser tüm yönleriyle incelenir ve analiz edilir.
Eleştiri Kitapları:
1- Theodor W. Adorno - Kültür Endüstrisi
2- Zygmunt Bauman - Iskarta Hayatlar: Modernite ve Safraları
3- Terry Eagleton - Şiir Nasıl Okunur
5- Röportaj:
Bilim insanları, sanatçılar ve kanaat önderleriyle soru - cevap şeklinde gerçekleştirilen görüşmelere röportaj denir. Röportajlarda fotoğraf, resim ve sayısal veriler de kullanılır.
6- Sohbet:
Diğer adı söyleşi olan sohbetler de gazete çerçevesinde gelişen metinler arasında yer alır.
Söyleşi Türünde Kitaplar:
1- Yaşar Kemal - Çocuklar İnsandır
2- Ivan Ilich ile Söyleşiler