Ebeveynler, beyin gelişimini destekleyici oyunlar tercih etmeli

Sağlıklı beyin gelişimi nasıl oluşur?

Birey zihinsel, duygusal, sosyal, hareket gelişimi ile bir bütündür. Bu nedenle çocukları yetiştirirken sadece tek bir gelişim alanına odaklanmak yanlış. Çocuğu akıllı olsun diye çabalayan ve sadece zihinsel yükleme yapan ebeveynlerin çocuklarında farklı gelişimsel sorunlar ortaya çıkar. Örneğin, çocuğun hareketli oyunlarda arkadaşları gibi hızlı koşamaması veya bir başkasının onu geçmesine, yenilmesine tahammül edememesi çocuğun sosyalleşmesini, kaygı düzeyini olumsuz etkiler. Her birey ve dolayısıyla her beyin birbirinden farklıdır. Doğru zamanda, doğru aralıklarla, doğru sürelerle, doğru oyunlar seçilmesi çocuğun beyninde ve bedeninin her uzvunda sağlıklı gelişime yardımcı olur. Bu nedenle çocuğun oyununu seçerken bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurmak, gelişimine-yaş düzeyine uygun oyunlar vermek ve sadece güçlü veya sadece zayıf olduğu yönleri güçlendirmeye yönelik oyunları seçmemek gerekir!
Oyun boş zaman etkinliği değil, aslında eğitim yöntemidir! Bu nedenle oyun, beyin gelişimi için olmazsa olmazdır. Oyun sırasında çocuk yaşayarak öğrendiği için beyin hücreleri arasındaki bağlantı sayılarını arttırarak, iz bırakarak daha kalıcı bilgiler edinir.

Görme ve algılama için şekil oyunları yararlı

Öncelikli olarak bir oyun birçok, hatta bazı oyunlar tüm beyin alanlarını etkiler. Beynin en arka tarafı görme ve gördüğünü algılama ile ilgilidir. Bu alanda güçlük yaşayan çocuklar görme ile ilgili sorunlar yaşar, örneğin renk algısında sorun yaşayabilir, çizgileri harfleri, rakamları nesnenin büyüklüğünü ayırt etmekte zorlanabilir. Bu alanı desteklemek için kağıt, duvar gibi düz alanda boyama yapma, resim çizme, aynı şekli bulma gibi oyunlar oynanabilir.

Matematik, okuma-yazma becerisi ‘saklambaç’ta gizli

Beynin üst arka tarafı dokunma-beden ve yön algısı, sağ-sol ayırımı, üç boyutlu düşünebilme, matematik, okuma, yazma işlevlerinden sorumlu. Eğer bu bölge yeteri kadar geliştirilmez ise çocuk matematik-geometri derslerini kavramakta zorlanabilir, yönünü karıştırır, yazılarını okunaklı şekilde yazamayabilir ya da harflerin büyüklüklerini ayarlayamaz, dokunulmaktan rahatsızlık duyar. Tüm bu güçlükler çocuğun hem akademik performansını hem de sosyal-duygusal gelişimini olumsuz etkiler. Bu bölgenin gelişimi için yüz saklama (ce ee), saklambaç gibi yön algısını-mekansal algıyı destekleyen oyunlar, dokunarak elindeki, ayağındaki objenin ne olduğunu tahmin etme, enine dikine eğik yuvarlak çizim kopyalama, uzanarak nesnelerin şekil ve ağırlığını algılama gibi oyunlar örnek verilebilir.

Taklit edin, beyninizin orta alt bölgesi gelişsin

Beynin orta alt bölgesi işitme, konuşulanı anlama, müzik, kısa süreli bellek koku, vb. ile ilgili. Eğer bu bölge gelişmez ise çocuk yönergeleri kavramakta güçlük yaşar, dinlerken dikkati dağılabilir, sesleri ayrımlaştırmakta zorlukla karşılaşır; okuduğunu, söylenileni anlamlandırmakta zorlanır, müzik algısında güçlük yaşar. Bu bölgenin geliştirilmesi için ritm ve ton tekrarı, söylenileni taklit etme, yönergeli oyunlar örnek gösterilebilir. Bu bölgedeki gelişim sorunları dinlemiyor gibi davranan veya sesi algılayamayan, estetik gelişimde sıkıntılara neden olabilir.

Evcilik, satranç gibi oyunlar duygu yönetimini geliştiriyor

Beynin ön tarafı hareket planlaması, karmaşık hareketler, sesli konuşma, akıl yürütme, dikkat, soyut düşünme, sosyal davranışlar, duygu yönetimi, karar verme işlevleri ile ilgilidir. Bu bölgede gelişimsel güçlük yaşayan çocuklar dikkat dağınıklığı yaşayabilir, sosyalleşemezler, duygularını yönetmekte zorlanırlar, planlama yapamazlar, soyut düşünme, muhakemede güçlük yaşarlar, bilgilerini toparlamakta güçlük yaşar, aşırı hareketli olabilirler; adeta frensiz çocuklardır. Beden derslerinde zorlanabilir, konuşmaları akıcı olmayabilir. Bu bölgenin geliştirilmesi için evcilik gibi sosyal problem çözme, duygu yönetimini destekleyici oyunlar, satranç gibi muhakeme, karmaşık dikkat becerisini geliştiren oyunlar, beden hareketlerini taklit etme, bir kelime ile ilgili hikaye yaratma gibi oyunlar oynanabilir. Basit ev işleri ve basit mutfak destek işlerini oyun olarak uygulamak akademik beceriler, estetik algı, sosyal ilişki ve dürtü kontrol becerilerinin gelişimi için erken eğitim modellerini oluşturur. Burada dikkat edilmesi gereken, sadece dikkat, muhakeme oyunlarının çocuğun performansını arttırmayacağıdır. Çünkü beyin gelişimi arkadan öne içten dışa doğrudur. Beynin arka taraflarında gelişimsel gecikme varsa öncelik o bölgenin gelişimine verilmeli.

Dans ve şarkı beyninin iç orta bölgesini destekliyor

Beynin iç orta bölgesi en erken gelişen bölgedir. Beslenme, savunma, türünün devamı, kısa süreli bellek, duygusal davranışlar, hareketi programlama, ödül ceza sistemi ile ilgilidir. Bu alanda ilgili sorunlarda çocuk kaygı sorunu; hafıza öğrenme güçlüğü yaşayabilir, dürtü kontrolünde zorlanabilir. Bu alanı desteklemek için ilk dikkat edilmesi gereken şey çocukların korkutulmadan, ödül ve ceza yöntemleri aşırı miktarda kullanılmadan yetiştirilmesi. Yine oyunda dansı kullanmak, hafıza oyunları, şarkı-şiir ezberleme gibi aktiviteler bu bölgenin gelişimini destekler.

Birkaç oyun çeşidi

Biraz da oyun çeşitlerinden birkaç örnek inceleyelim;
Bilişsel oyun: Muhakeme, planlama, dikkat, matematiksel düşünme gibi fonksiyonları geliştiren oyunlar.
Duygusal oyun: Çocuğun gün içinde öğrendiklerini pekiştirmesine, kendi ihtiyaçlarının farkına varmasına, stres yaratan faktörlerle baş etmesine yardımcı olur. Bu oyunlar çocuğun olay hafızası, bölgesi ve problem çözme becerilerini destekler.
Sosyal oyun: Çocuğun sosyalleşmesini destekleyen, sıra bekleme, paylaşım gibi toplu yaşam kurallarını destekleyici oyunlar.
Aile oyunları: Aile içinde oynanan oyunlar çocukla etkin zaman geçirilmesi için olmazsa olmaz. Düzenli olarak aile oyunlarına yer veren aileler, çocuklarını daha yakından tanıyabiliyor ve ilişkilerinin pozitif yönünü arttırıyor.

Oyun, yetişkin ve yaşlılar için de geliştirici olabilir

Oyunun bu kadar pozitif yönü olduğuna göre terapi ve özel eğitim yöntemi olarak kullanılması doğal. Özellikle gelişim farklılıkları olan çocuklarda en hızlı ilerleme oyun aracılığı ile olur. Çocuğun güçlü ve zayıf olduğu alanların tespit edilmesi, bireysel farklılıklarına göre oyun seçilmesi önemli. Örneğin dikkati, hafızası zayıf olan çocuk ile duygu kontrolünde zorluk yaşayan çocuğa güçlük yaşadığı bu alanları geliştirmeleri için farklı oyunlar önerilir. Oyun ile terapi ve eğitim yöntemleri çocuklarda etkili olduğu kadar yetişkinler- yaşlılarda da çok etkili. Önemli olan kişinin yaşına, zihinsel ve fiziksel durumuna, kültürüne, arkadaş grubuna becerilerine uygun oyunların seçilmesi. Yetişkin ve yaşlılarda da tıpkı çocuklarda olduğu gibi zorlandığı alanlara yönelik oyunlar planlanabilir. Bu oyunlar bellek, dikkat gibi zihinsel becerilerin gerilemesini yavaşlatacağı gibi keyif vererek, beyinde olumlu hissettirecek kimyasal maddeler salgılanmasına da yardımcı olur. Tüm bu nedenlerden dolayı farklı gelişen veya gelişiminde gerileme olan tüm bireyler için beynin işleyiş sistemini bilen kişiler tarafından oyunların planlanması önemli.
Oyun küçükten büyüğe herkesin zamanını değerlendirdiği bir etkinlik.

Oyunsuz kalmamanız dileğiyle...