Cumhuriyet döneminde hikaye anlayışları ve özellikleri nelerdir?
Güncelleme Tarihi:
Temel unsurları zaman, olay, anlatıcı ve karakter olan olay yazılarına hikaye ya da öykü denir. Giriş - gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşan hikayeler, anlatım tekniklerine ve dönemlerine göre birçok türe ayrılır. Anlatım tekniklerine göre öyküler: 1- Olay (Maupassant Tarzı) Hikayesi 2- Durum (Çehov Tarzı) Hikayesi.1923 - 1960 yılı arasında kaleme alınan hikayeler ise cumhuriyet dönemi hikayeleri olarak nitelendirilir. Bu yazımızda cumhuriyet dönemindeki hikaye anlayışlarını ve özelliklerini detaylı olarak derledik.
''Yazı makinesi'' lakabıyla bilinen Ahmet Mithat Efendi'nin kaleme aldığı Letaif-i Rivayet adlı eser, ülkemizde yazılan ilk hikaye kitabıdır. Üç ciltten oluşan bu eserin ilk cildi 1870 yılında yayımlanmıştır.
Cumhuriyet Döneminde Hikaye Anlayışları ve Özellikleri Nelerdir?
A - Bireyci Hikaye Anlayışı ve Özellikleri
1- Bu öykülerde en çok iç çözümleme tekniği kullanılmıştır. Ana karakterlerin tanıklık ettiği olaylar karşısındaki görüşleri ve duyguları derinlemesine analiz edilmiştir.
2- Yazarlar olayları 3. tekil şahsın gözünden anlatmıştır.
3- Yoksulluk, işsizlik ve göç gibi konular ideolojik olarak değil toplumsal birer mesele olarak ele alınmıştır.
4- Bu tür hikayelerde yalnızlık, yabancılaşma, memleket özlemi ve aşk acısı gibi bireysel konulara yer verilmiştir.
5- Yeni anlatım teknikleri ilk kez bireyci hikaye yazarları tarafından denenmiştir.
6- Bireyci hikayelerde işlenen diğer konular şu şekilde sıralanabilir: Evlilik, kuşak çatışması, kültür şoku, bireyin toplumdaki yeri ve önemi, Köy - kent çatışması, şehirleşmenin insan psikolojisindeki etkileri, bireyler ve grupların arasında yaşanan iletişim sorunları, 2. Dünya Savaşının kişilerin üzerinde bıraktığı yıkıcı etkiler.
7- Sait Faik Abasıyanık ve Mustafa Kutlu, öykülerini daha sade bir üslupla kaleme alırken, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Peyami Safa, daha sanatlı ve ağır bir dil kullanmıştır.
8- Bireyci hikaye yazarları, ana karakterlerin izlenimlerinden çok psikolojik yönlerini ön plana çıkarmıştır.
Bireyci Hikaye Yazarları ve Eserleri
1- Mustafa Kutlu - Uzun Hikaye, Aksak Bacak, Trende Bir Keman, İyiler Ölmez
2- Sait Faik Abasıyanık - Alemdağ'da Var Bir Yılan, Lüzumsuz Adam, Kayıp Aranıyor, Havada Bulut
3- Ahmet Hamdi Tanpınar - Abdullah Efendi'nin Rüyaları, Saatleri Ayarlama Enstitüsü
4- Tarık Buğra - Küçük Ağa, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, Ayakta Durmak İstiyorum
5- Peyami Safa - Matmazel Noralya'nın Koltuğu, Yalnızız, Bir Tereddüdün Romanı
B- Toplumsal Gerçekçi Hikaye Anlayışı ve Özellikleri
1- Genellikle işçi ve memurların günlük yaşamlarından kesitler sunulmuştur.
2- Daha gerçekçi olması için öykülerde şive ve ağız kullanımına önem verilmiştir.
3- Toprak sahibi (Ağa) ve Köylü, Patron - İşçi, Zengin - fakir çatışması, toplumsal gerçekçi hikayelerin temelini oluşturur.
4- Bu tür hikayelerde en çok işlenen konular, sosyal eşitsizlik, işsizlik ve yoksulluktur.
5- Yazarlar, herkesin anlayabileceği, sade bir dil kullanmıştır.
Toplumsal Gerçekçi Hikaye Yazarları ve Eserleri
1- Yaşar Kemal - Sarı sıcak, Çakırcalı Efe, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu
2- Sabahattin Ali - İçimizdeki Şeytan, Sırça Fanus
3- Orhan Kemal - Küçükler ve Büyükler, Çamaşırcının Kızı, Baba Evi, Grev
4- Kemal Tahir - Devlet Ana, Bir Mülkiyet Kalesi, Rahmet Yolları Kesti
C- Milli Hikaye Anlayışı ve Özellikleri
1- Hikayelerde, Türk destanlarından ve masallarından sık sık faydalanılmıştır.
2- Kurtuluş Savaşı ve II Dünya Savaşının ülkede ve toplumda yarattığı değişimler anlatılmıştır.
3- Toplumsal gerçekçi türündeki hikayelerde olduğu gibi sade bir dil kullanılmıştır.
Milli Hikaye Yazarları ve Eserleri
1- Reşat Nuri Güntekin - Yeşil Gece, Miskinler Tekkesi, Acımak
2- Halide Edip Adıvar - Sinekli Bakkal, Handan
3- Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Yaban
4- Oktay Akbal - Önce Ekmekler Bozuldu, Hiroşimalar Olmasın