Çocuklarda duygusal zeka
Güncelleme Tarihi:
Eğitim ve iş yaşamında başarılı olan birçok insan, kişisel ve sosyal yaşamlarında aynı başarıyı gösteremiyor. Bir zeka alanının insanı bütün olarak başarıya götürmediği biliniyor. Yapılan araştırmalar duygusal ve sosyal becerileri gelişmiş bireylerin özel ve mesleki yaşamlarında daha başarılı ve mutlu olabildiklerini gösteriyor.
Duygusal zeka, kişinin duygularını tanıma, ifade edebilme, karşı tarafı anlayabilme ve çevresinde meydana gelen olayları algılayarak uygun tepkiler verebilme becerisi olarak tanımlanabilir.
Uzmanlar duygusal zekanın genel olarak beş farklı boyutu olduğunu ifade ediyor Bunlar;
1. Özbilinç,
2. Duyguları idare etme,
3. Empati,
4. İlişkileri yürütebilme ve
5. Kendini harekete geçirebilme becerisidir.
DUYGULARININ FARKINDA OLAN DOĞRU KARAR VERİR
Özbilinç, bireyin kendini tanıması, duygularının farkında olması anlamına geliyor. Kendini tanıyan, gerçek anlamda duygularının farkında olan bireyler, yaşamlarını daha kolay kontrol ederek daha doğru kararlar verebilirler.
Çocuklar için kendini tanımak, duygularının farkında olmak yetişkinler kadar kolay olmasa da çocukluk çağından itibaren bu yönde farkındalıklar geliştirebilmek ve çevreden destek görmek, sağlıklı bir gelişim için önemlidir. Çocukların duygularını tanıması ve ifade edebilme becerilerinin gelişmesi için; evde anne babalar, okulda öğretmenler tarafından, onlara duygularını rahatça ifade edebilecekleri ortamlar sağlanmalı.
Duyguları idare edebilmek, duygusal zekanın önemli yetkinliklerinden birisidir. İnsanlar yaşam sürecinde, istemedikleri birçok olumsuzluklarla karşı karşıya kalabilirler. Bu durumlarla baş edebilmek, olumsuz duygu ve düşünceleri kontrol edebilmek, kendini yıpratmadan toparlanabilmek, duyguları doğru yönetebilme becerisi ile yakından ilgili.
EMPATİ BECERİSİ
Çocuklar da kendi yaşam süreçleri boyunca olumlu duygu ve düşüncelerin yanında zaman zaman olumsuz duygu ve düşüncelere de kapılabilirler. Olumlu duygular kadar olumsuz duygu ve düşünceleri de kabul etmek, çocukların ruhsal sağlığı için çok önemli. Anne baba ve eğitimcilerin bu konuda çocukları sakin bir şekilde dinlemeleri, yapıcı geri bildirimler vermeleri, onların duygu ve düşüncelerini daha kolay yönetmelerini ve rahatlamalarını sağlayabilir. Çocukların akranlarıyla işbirliği yapmaları, birlikte öğrenmeleri, birbirlerinin başarılarına katkıda bulunmaları onların empati ve ilişkileri yürütebilme becerilerini olumlu yönde etkiler. Empati becerisine sahip çocuklar, arkadaşlık ilişkilerinde sadece kendi duygu, düşünce ve isteklerine değil, başkalarının duygu, düşünce ve isteklerine de önem verirler.
Duygusal zekanın önemli göstergelerinden birisi de sosyal ilişkileri sağlıklı bir şekilde yürütebilme ve anlaşma becerisi. Bireyler yaşamlarının birçok alanında sosyal ilişki içerisinde bulunmak zorundadırlar. Kişiler arası ilişkilerde başarılı olanlar, bulundukları ortamlara daha kolay uyum sağlayarak verimli ve mutlu bir yaşam sürdürebilirler.
Çocuklar için sosyal ilişkiler ailede başlar, okul ve yakın çevrede devam eder. Sosyal ilişkileri yürütebilme ve anlaşma becerisi, öncelikle ailede gözlem yoluyla edinilir. Ailenin bu konuda hem çocuklarına örnek olması hem de bu becerileri kazandırmak için farkındalık oluşturması çocukların sosyal gelişimleri için önemli.
DUYGUSAL ZEKA AKADEMİK ZEKAYI DA DESTEKLER
Duygusal zekanın bir diğer boyutu bir amaç doğrultusunda kendini harekete geçirebilme. Duyguları yönlendirme, kendini motive edebilme, sabır ve çaba duygusal özdenetimle yakından ilgili. Bu özelliklere sahip öğrenciler akademik alanda daha yüksek bir performansa sahip olabilirler. Çocuklarda duygusal zekanın gelişimi akademik zekayı da olumlu yönde destekler.
Duygusal zekanın temel boyutları olarak ifade edilen özbilinç, duyguları idare etme, empati, ilişkileri yürütebilme ve kendini harekete geçirebilme becerisi, sadece çocukluk yıllarında değil, yaşamın her çağında insana gerekli olan temel beceriler arasında sayılabilir.
Evde anne babalar, okulda öğretmenler, çocukların akademik yönden gelişimlerine gösterdikleri ilgi ve alakayı, onların duygusal yönden gelişimlerine de göstermeli. Gelecek yaşamlarında akademik yönden başarılı ve mutlu bireyler yetiştirmenin yolu çocukların her yönden bir bütün olarak gelişmelerine bağlı.
PROF. DR. OSMAN SAMANCI KİMDİR?
Prof. Dr. Osman Samancı, 1997 yılında Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Lisans Programından mezun oldu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalında yüksek lisansını, İlköğretim Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalında doktorasını tamamladı. Osman Samancı, Atatürk Üniversitesi’nde 2004 yılında yardımcı doçent, 2011 yılında doçent, 2016 yılında ise profesörlük unvanını aldı.
Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölüm Başkanlığı ve Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcılığı yapan Osman Samancı’nın Okul ve Hayat Başarısında Ailenin Rolü, Mutlu Aile Başarılı Çocuk (Ed.) ve Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretim adlı üç adet kitabı yayınlandı. Ayrıca çeşitli ulusal ve uluslararası dergilerde basılmış birçok makalesi bulunuyor.