Londra freni

AB, Türkiye'yi dışladığı Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği (AGSK) projesinde İngiliz engeline çarptı. İngiltere Başbakanı Tony Blair'in muhalefeti nedeniyle Nice zirvesinde önce anlaşma sağlanamadı. Ancak Avrupa Gücü'nün ‘bağımsız’ değil ‘özerk’ yapıda olacağı şeklinde bir formülle engel aşıldı. Türkiye'nin bu mekanizma dışında kalacağı ise bir kez daha teyit edildi.

AVRUPA Birliği'nin Acil Müdahale Gücü olarak hayata geçirme kararı aldığı ve 60 bin kişilik ordunun 2003 yılından itibaren AB Ordusu olarak görev yapmasını öngören planda anlaşma güçlükle sağlanabildi. Türkiye'nin başından beri karşı çıktığı ve karar mekanizması içinde yer almayı talep ettiği Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği'ne (AGSK) Londra fren koydu.

Önce Türkiye ve ardından da ABD ve İngiltere'nin sesini yükselttiği AGSK, dün zirvenin üzerinde en çok tartışılan konusu oldu. Özellikle Fransa'nın ısrarı ile Nice zirvesinde karara bağlanması planlanan AGSK konusuna dün İngiltere sesini yükseltti. Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'ın ‘NATO’dan bağımsız ve kendi karar mekanizmasında otonom bir kurum oluşturulması' fikrine, İngiltere Başbakanı Tony Blair karşı çıktı.

Blair açıklamasında, Avrupa'nın bağımsız bir operasyon planlama kapasitesine sahip olmasına kesinlikle karşı olduğunu söyledi. Blair, ‘Chirac AGSK’yı NATO'dan bağımsız bir savunma gücü olarak düşünüyorsa yanılıyor' dedi. İngiltere Dışişleri Bakanı Robin Cook da, AB'nin NATO planlama kapasitesine dahil olması gerektiğini söyledi. Cook, ‘Herhangi bir barış koruma ya da askeri operasyona girmeden önce NATO’nun kararı öncelik taşımalıdır' dedi.

Uzun tartışmalardan sonra Acil Müdahale Gücü'nün Fransa'nın istediği gibi ‘bağımsız’ değil, ‘özerk’ bir yapıya sahip olması konusunda anlaşmaya varıldı.

ABD ÇIKIŞINCA

AGSK konusunda başından beri sessiz kalan İngiltere'nin bu çıkışı, üç gün önce NATO Savunma Bakanları toplantısında ABD'nin görüşünü duyurmasından sonra oldu. ABD Savuma Bakanı William Cohen, Avrupa'nın bir uzlaşma olmadan kendi ordusunu kurmasının, NATO'yu ‘tarihi bir kalıntı’ haline getireceğini söylemişti.

Aynı toplantıda Milli Savunma Bakanı Sabahattin Çakmakoğlu da, AGSK'nın askeri operasyonlarda NATO'dan destek istemesi halinde bunu Türkiye'nin veto edeceğini net bir şekilde ima etmişti. AB'nin dün yayınladığı taslakta da, AGSK ile ilgili en son paragrafta da konunun ertelendiği vurgulandı.

Ulusal programı acele hazırlayın

AB liderlerinin Nice zirvesiyle ilgili sonuç bildirgesinin taslağında her zaman olduğu gibi Kıbrıs maddesine yer verildi ve Türkiye'den ulusal programını bir an önce hazırlamasını istedi. AB bu programın Katılım Ortaklığı Belgesi (KOB) göz önüne alınarak hazırlanmasını talep etti.

Sonuç bildirgesinin içine her zaman olduğu gibi son dakika paragrafıyla dış politika başlığı altında Kıbrıs bölümü eklendi. Bu bölümde BM Genel Sekreteri'nin çözüm çabalarının desteklendiği ifadesi yer aldı. Bu ifade KOB'da da bulunuyor.

Taslak metinde ikinci bölüm 'genişlemeye' ayrıldı. Taslağın dokuzuncu, genişlemenin ise altıncı paragrafında Türkiye konusuna yer verildi. Türkiye'nin katılım öncesi stratejisinde ilerleme sağlanmasından memnuniyet duyulduğu belirtildi ve KOB dikkate alınarak ulusal programın hazırlanması istendi.

KÜRTÇE TV VE KIBRIS

Türkiye ile AB arasındaki Katılım Ortaklığı Belgesi, Türkiye'nin AB üyeliği öncesindeki yol haritası niteliğinde. Şimdi Türkiye'nin KOB içinde yer alan talepler karşısındaki tavrını belirleyen bir ulusal programı bu yıl sonunda veya hemen 2001 başında sunması gerekiyor. AB'nin zirve sonuç bildirgesi taslağında yer alan ifadede ise çok net bir şekilde KOB'a atıfta bulunuluyor.

KOB'un 2001 yılının sonuna kadar yerine getirilmesi gereken kısa vadeli öncelikler bölümünde Kürtçe TV yayınlarının biran önce başlaması, idam cezasının uygulanmaması, kültürel hakların tanınması, ifade özgürlüğü ve Kıbrıs sorununun çözümü gibi maddeler yer alıyor.

Son dakikada Kıbrıs maddesi

AB liderlerinin Nice zirvesi sonuç bildirgesine, taslak belgede bulunmamasına rağmen yine Kıbrıs ile ilgili bir bölüm eklendi. Ayrıca Türkiye'den ulusal programını bir an önce hazırlaması istendi. AB bu programın Katılım Ortaklığı Belgesi (KOB) göz önüne alınarak hazırlanmasını talep etti. Sonuç bildirgesinin son dakika paragrafına dış politika başlığı altında eklenen Kıbrıs maddesinde BM Genel Sekreteri'nin çözüm çabalarının desteklendiği ifadesi yer aldı. Bu ifade KOB'da da bulunuyor. Bildirgede 'genişlemeye' ayrılan bölümde Türkiye'nin katılım öncesi stratejisinde ilerleme sağlanmasından memnuniyet duyulduğu belirtildi.