Hürriyet ekibi Moskova’nın nabzını tuttu: Rusya başkentinde savaştan iz yok
Güncelleme Tarihi:
Ukrayna Rus işgali altında yerle bir olurken Rusya başkenti Moskova’ya savaş pek uğramamış. Her ne kadar uluslararası markalar pazardan çekilse de yerli burgerciler, kafeler, Türk dönercileri hınca hınç dolu. ‘Yaptırımlara alışığız’ diyen Ruslar, toplum ikiye bölünse de Rus lideri Putin’e desteğin arttığını anlatıyor.
RUSYA ile Ukrayna arasındaki savaş birinci ayını geride bıraktı... Birleşmiş Milletler verilerine göre ülkesini terk etmek zorunda kalan Ukraynalıların sayısı 4 milyona yaklaştı. Peki, cephenin öbür tarafında neler oluyor? Dünyanın en çok yaptırıma uğrayan ülkesi durumuna gelen Rusya’nın başkenti Moskova’ya gittik. Ülkenin batısında savaş tüm şiddetiyle devam ederken başkentte hayat hiçbir şey olmuyormuş gibi akıyor. Kalan Ruslar, “Yaşananlara üzülüyoruz ama 2014’ten beri yaptırımlarla, ambargolarla yaşamaya alışığız. McDonalds’ın gitmesi, IKEA’dan alışveriş yapmamak bizi üzmüyor, kızdırıyor” diyor.
MOSKOVA SEFERİ UZAMIŞ
Günde birkaç sefer olan İstanbul-Moskova uçaklarında yer bulmak neredeyse imkânsız. Yolculuğun en zor kısmı bilet bulmak. Türk Hava Yolları uçağın yüzde 90’ını Ruslar oluşturuyor; çoğunlukla genç kızlar, genç erkekler, anneanne-torunlar, kadın grupları... Ukrayna hava sahasının kapanmasıyla normalde iki saat 50 dakika süren yola bir saat eklenmiş. Ben turist vizesiyle, Levent ise görevli pasaportuyla sorunsuz giriyoruz. Havadan pas geçtiğimiz savaş ortamının herhangi bir izine yerde de rastlamıyoruz. Ukrayna’da savaş olduğuna dair binalara asılı bayraklar, arabaların camlarına yapıştırılmış milliyetçi sloganlar gibi hiçbir belirti yok.
KDV indirimleri tüketiciye böyle yansıyacak‘SORUN SİZİN BANKANIZDA!’
Taksilerde, kafelerde, marketlerde ‘MasterCard’ ve ‘Visa’ sembolleri var. Kredi kartı geçip geçmediğini sorduğunuzda “Elbette” diyorlar. Ancak sadece Rus kartlarına... Sebebi için “Bankanızla görüşün. Bizde bir sorun yok. Sorun sizde” diyerek imalı gülümsüyorlar. Yaptırımlar? Buna da gülümseyerek “Ah, doğru ya...” demekle yetiniyorlar. Yabancılar için nakitten başka çare yok. Rusların en çok kullandığı ödeme yöntemi ‘Apple Pay’ken şimdi kollarındaki saat yerine fiziksel kart kullanmaya başlamışlar.
ESNAF ÜZGÜN VE YALNIZ
İlk durağımız Kızıl Meydan... Hafta sonu olmasına rağmen etraf tenha. Buna en çok üzülenler, civardaki hediyelik eşya esnafı. Uçuşların iptal edilmesiyle Batılı turistlerin yerini İranlı, Iraklı, Çinli ve Dubai’den gelen Arap turistlerin aldığını söylüyor. Dükkânlardaki bir zamanların çok satan komünizm dönemi ürünlerinin pabucu dama atılmış. Sovyet dönemine ait bir iz bulmak çok zor. Gagarin, Stalin ve Lenin tişörtleri eskisi gibi popüler değilmiş.
İstanbul Zirvesi’nde silahları susturacak büyük adımPUTİN VE Z TİŞÖRTLERİ ‘IN’
Bunların yerini vitrinlerde çarlık dönemine ait hediyelik eşyalar; matruşka bebekleri ve prenslerin figürleri süslüyor. En çok satanların başındaysa ‘Bizim için’ anlamına gelen ve çok tartışılan ‘Z’ simgeli tişörtler var. ‘Putin’li ürünler de epey ilgi görüyormuş. Esnafın verdiği bilgiye göre bir zamanlar Putin’in tek alıcısı Alman turistlermiş; Rusya liderine KGB günlerinde Almanya’da görev yaptığı için sempati besliyorlarmış.
BATILI MARKALAR KAPALI
Kızıl Meydan’ın yanındaki tarihi alışveriş merkezi GUM’un içiyse nispeten daha kalabalık. Dünyanın en lüks markalarının yer aldığı AVM’de bazı dükkânlar ‘teknik sebepler’le kapalı. Hugo Boss, Leika, Levi’s, Longines, Tag Heuer gibi mağazaların kapısında benzer duyurular yer alıyor. Adidas kapısını kapamakla kalmamış, caddelerdeki bütün vitrinlerini de kapatmış. İnsanların elinde Türk markalarına (Koton ve Colin’s) ait torbalara rastladık.
KAHVECİLER DÖNERCİLER HINCAHINÇ DOLU
MOSKOVA’nın İstiklal Caddesi konumundaki Arbat Caddesi’nde, kapalı bir Starbucks dükkânının kapısına afiş asılmış: “Davay, davay!” Bunun ne anlama geldiğini sorunca gülerek, “Rus mizahı!” diye açıklıyorlar: “Güle, güle... Çok da umurumuzdaydı sanki gitmeniz.” Kapalı Starbucks’ın etrafında ardı ardına çok sayıda ‘üçüncü nesil kahveci’ var. Yanında ‘American cookie’yle servis edilen lattelerini, bu kafelerde içiyorlar. Benzer durum McDonalds’lar için de geçerli... Hayalet mekân görünümlü McDonalds’ın yanındaki renkli, neon ışıklarıyla ‘California Diner’ isimli restoran hıncahınç dolu. Votka kokteyllerini ‘Babes Never Die (Bebekler Asla Ölmez) isimli barda içiyorlar. Yerel ‘gastro-burger’ barları New York’taki benzerlerini aratmıyor. Yıldızı parlamış bir diğer mutfak da Türk lokantaları... Caddede Taksim, Mezopotamya, Kemer gibi isimli sıra sıra restoran ve dönerciler dizili. Hepsi de dolu.
GECE HAYATI CANLI
Gece hayatı son derece aktif. Ruslar ‘savaş’ konusunu konuşmuyor. Televizyonda gezdiğim kanallarda rastladığım programlar sırasıyla şöyle: Kayak yarışı, Tom Cruise filmi, yemek programı, ‘Maske Sensin’ yarışması, dekorasyon programı... Akşam haberlerinde NATO zirvesine dair haberler ve Amerika’nın Irak işgaliyle ilgili bir belgesel...
SAVAŞ İÇİN NE DİYORLAR: PUTİN DELİ DEĞİL
PEKİ, devam eden savaşla ilgili ne düşünüyorlar? Nükleer tehdit, sürüklenen mayınlar, ölen insanlar? Sorunca ya şaşkın gözlerle bakıp gülümsüyorlar ya da “Bunların hepsi politik” diyorlar. Instagram’sız hayatı sorduğum 20 yaşlarında bir genç erkek omuzlarını silkerek umursamaz bir şekilde “Kapanırsa kapansın... Bizim kendi sosyal medya platformlarımız var” diyor ve ekliyor: “2014’ten beri yaptırımlarla yaşamaya alışığız. Ruble iniyor, çıkıyor...” Ukrayna’yla ilgili ne düşündüğünü şöyle açıklıyor: “Savaş Amerikalılar için bir oyun. Ukrayna da bir poligon. Rusya, Belarus ve Ukrayna tek bir Slav milletidir. Bütün bu yaşananlar siyasi.” Savaşmaya giden tanıdıkları olup olmadığını ise “Lejyonerler savaşıyor” diye yanıtlıyor. Ancak bir başka genç de “Her şey normal gibi görünüyor ama hiçbir şey normal değil” diyor: “Parası olan ve özellikle Ukrayna ile iş yapan Rusların çoğu ülkeden kaçıp gitti” diyor.
YAPTIRIMA İNANMIYORLAR
Sohbet ettiğim 30’lu yaşlarında genç bir kadın Moskova’da insanların belirsizlik sebebiyle huzursuz olduğunu anlatıyor. Ukraynalıların dışarıdan desteklendiği, kendi memleketi de güçlü olduğu için savaşın daha uzun süre devam edeceğinden endişe duyduğunu söylüyor. Kapanan sosyal medya platformlarıyla ilgili, “Erişim, bir VPN’e veya ara aplikasyona bakar” diyor. Ancak Instagram üzerinden çalışan binlerce küçük ölçekli işletme sahibi mağdur olmuş. Booking, Airbnb gibi uygulamaların eksikliğini ise Rus alternatifleri doldurmuş, “Bu yaptırımlardan Rus şirketleri kârlı çıkacak” diyor.
Barış görüşmeleri ve Erdoğan’ın küresel liderliğiPUTİN’E DESTEK ARTMIŞ
Ruslar, savaşa neden olan gerekçelerle ilgili ne düşünüyor? Rus kadın, “Toplum bölünmüş durumda ama çoğunluk haklı olduğumuzu düşünüyor” diyor. Putin için “Onun deli olduğunu düşünmüyoruz. Rusya’yı yeniden güçlü bir ülkeye dönüştürmek istiyor. Trump’ın ‘Make America Great Again’ (Amerika’yı yeniden ‘büyük’ yapalım’) politikası gibi... Daha önceleri karşı olanlar bile şimdi Putin’i destekliyor” diyor. Ukraynalılara üzülmüyor mu? Şöyle yanıtlıyor: “Bütün arkadaşlarım göç etmek zorunda kaldı. İnsani duruma üzülüyoruz... Ancak Minsk sürecinden bugüne kadar geçen zamanda hiçbir şey yapılmadı.”
PUTİN HEDİYELİKLERİ
RUSYA’da Ukrayna işgaliyle birlikte Rusya lideri Vladimir Putin’in basılı olduğu kupalar, matruşkalar yeniden popüler olmuş. ‘Bizim için’ anlamına gelen ve Rusya’da artan milliyetçiliğin sembolü haline gelen ‘Z’ simgeli tişörtler de çok satıyormuş. Rusya, 24 Şubat’ta başlayan Ukrayna harekâtında tanklarına ve zırhlı araçlarına ‘Z’ harfi çizdirmişti.