ABD'de halı kavgası

Ermeni Soykırımı iddialarının 2015’teki 100’üncü yıldönümü yaklaştıkça, ABD’deki Ermeni diasporasının faaliyetleri her geçen gün artıyor. Bunun en son örneği ise Ermeni yetim çocuklar tarafından dokunan ve yaklaşık 90 yıl önce Beyaz Saray’a hediye edilen bir halının teşhiri. Ermeniler, bu halı için yazılan bir kitabın Washington’da düzenlenecek tanıtımda halının Beyaz Saray tarafından teşhir edilmesini isteyince, Amerikalı yetkililer bunu reddettiler. Ermeniler de Amerikalı yetkililerin bunu Türkiye’nin baskısından korkmasına bağladılar.

Halının Beyaz Saray envanterine geçmesi 1920’lere rastlıyor. Vartuhi Galezyan adlı 15 yaşında bir Ermeni kızı, o dönem ABD Başkanı Calvin Coolidge’i Washington’da ziyaret ederek, 1915 Olayları sonrası Ermeni mültecilere yardımlarından ötürü ABD’ye teşekkür ediyor. Minnettarlığının bir ifadesi olarak da, ABD Başkanı’na şimdi Lübnan sınırlarında yer alan, Beyrut’a yakın Gazir kasabasındaki 1400 yetimin dokuduğu değerli bir halı hediye ediyor. Halı, Coolidge döneminde Beyaz Saray’da sergileniyor. Coolidge’in başkanlık döneminin ardından onunla birlikte gidiyor. Ama ailesi tarafından 1982’de tekrar Beyaz Saray’a bağışlanıyor. Yaklaşık son 20 yıldır da Beyaz Saray’ın depolarında tutuluyor.

HAKKINDA KİTAP YAZILDI
Massachussetsli 91 yaşındaki dişçi Hagop Martin Deranian’ın halıya ilişkin yazdığı, “Başkan Calvin Coolidge ve Ermeni Yetimlerin Halısı” kitabının ardından ise halı, Eylül ayında tekrar gündeme geliyor. Kitap için Washington’daki Smithsonian Müzesi’nde bir tanıtım organize ediliyor. 16 Aralık’ta yapılması planlanan tanıtım için de halının Beyaz Saray’dan istenmesine karar veriliyor. Ancak Beyaz Saray, kısa süreli bir kitap tanıtımı için bu kadar değerli bir halının depodan çıkarılıp teşhir edilmesini uygun bulmayınca kıyamet kopuyor.

Ermeni diasporası, Beyaz Saray’ın kararının ardından Smithsonian’daki kitap tanıtımı da iptal edilince Eylül ayından beri şimdi büyük bir kampanya yürütüyorlar. Diasporanın şahin kanadı ANCA, bunun için bir imza kampanyası başlattı. Halı için Beyaz Saray’a verilecek başka bir dilekçe organizasyonu da internetten devam ediyor.

3.4x5.5 metre olan Ermeni tehciri sırasında yetim kalan çocukların dokuduğu belirtilen halının üzerinde 4.4 milyon ilmek var.

TÜM GAZETELERE ÇIKTI
Şimdiye kadar konu, Los Angeles Times’tan Washington Post’a birçok gazetede ele alındı. ABD Kongresi’nde diasporaya yakın, aralarında Ermeni Soykırımı yasa tasarılarının hazırlayıcısı California Milletvekili Adam Schiff’in de olduğu 31 milletvekili de, ABD Başkanı’na halı için bir mektup yazdı.

Tehcirden sonra yetim kalan çocuklar tarafından dokunduğu için Ermeni Soykırımı’nı sembolize ettiğine inanılan halı için Beyaz Saray Sözcüsü Laura Lucas Magnuson ise şu açıklamayı yaptı: “Bu etkinlik için halıyı dışarı çıkarmak mümkün olmayacağı için üzgünüz. Halıyı özel bir kitap tanıtımıyla bağlantılı olarak sadece yarım gün sergilemenin, ABD Hükümeti’ne ait bir eşya için uygun olmaz ve sınırlı bir teşhir için Beyaz Saray’ı halıyı nakil risklerini üstlenmek zorunda bırakırdı. Bu durum, halının tarihi önemine denk görülmedi.”