Vavatandaşlık Parası 2023’te geliyor
Güncelleme Tarihi:
Sosyal devlet anlayışının hakim olduğu Almanya’da kendi imkânlarıyla geçinemeyenlere bir dizi maddi yardımlar yapılıyor. Sosyal Kanun Kitabı II’ye göre, yani çalışabilecek durumda olup da iş bulamayanlara, azami iki yıllık işsizlik parası ödeneğinden (ALG I) sonra bağlanan Hartz IV ödeneği, veya diğer adıyla ALG II ödeneği alanlar, son 10 yılda azaldı.
KÖKLÜ DEĞİŞİKLİK YOLDA
Berlin’de ülkeyi yöneten, Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller Partisi ve Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan koalisyon hükümetinin, sosyal yardım alanında yapmayı planladığı köklü değişiklik Almanya’nın siyasi gündemine oturdu. Nedir bu değişiklik? Almanya’nın alt sosyal tabakasının simgesi haline gelen ve halk arasında alay konusu olan Hartz IV ödeneği nihayet kalkıyor, yerine 1 Ocak 2023’ten itibaren, Türkçe anlamı vatandaş parası olan Bürgergeld geçecek. Vatandaş parasının da, fakirlik sınırının altında yaşayanlara devlet tarafından belirli koşullar altında yapılan bir tür maddi yardım olduğunu söyleyebiliriz. Bu yardım, şartsız verilen temel yardımdan (Grundsicherung) farklı olarak, aranan koşullara haiz olanlara ödenecek. Vatandaş parasıyla ilgili tartışmalar ve muhalefet partileri tarafından yöneltilen eleştirilen yoğun bir şekilde sürerken, siz değerli okurlarımız için, Hartz IV ile vatandaş parası ödenekleri arasında fark ve benzerlikleri sizler için araştırdık.
KİMLER ALABİLECEK
Vatandaş parasına, iş arayan statüsünde bulunup geçimlerini temin etmek amacıyla verilen bir sosyal yardım ödeneğidir. Şimdiye dek Hartz IV ödeneğini almaya hak kazananlar, yeni yıldan itibaren yürürlüğe girecek yeni ödenekten otomatikman faydalanabilecek. Vatandaş parasından, sigortaya tabi bir işte çalışmasına rağmen geçimini kendi imkânlarıyla sağlayamayanlar da yararlanabilecek. Yeni yardım ödeneği ilk etapta 6 ay ile bir yıl arasında değişen süreyle bağlanacak. Süre bitiminde hak sahibi, yardım ödeneğinin devamı için yazılı başvuruda bulunmak zorunda olacak.
SADECE İSİM DEĞİŞİKLİĞİ MİDİR?
Yeni yılda uygulamaya konulması beklenen vatandaş parası ile hak sahiplerinin toplumsal hayata katılımlarının artırılması planlanıyor. Geçimini kendi imkânlarıyla sağlayamayanların da onurlu bir yaşam sürdürmelerine imkân sağlayacak olan vatandaş parasıyla, halk arasında olumsuz çağrışımlara yol açan Hartz IV teriminden uzaklaşmak isteniliyor. Vatandaş parası programı birlikte, hak sahiplerinin kalıcı bir şekilde iş piyasasına geri dönmelerini sağlayacak tedbirlerin alınması da öngörülüyor. Dijital yoldan başvurulabilecek olan vatandaş parasının, toplumun alt ve üst tabakaları arasındaki birlikteliği pekiştirmesi amaçlanıyor.
DAHA ESNEK KARAR VERİLECEK
Söz konusu ödeneğin hak sahipliğine karar verecek olan Jobcenter’lerin, onay verme sürecinde başvuranların yaşam ve geçim durumlarını değerlendirirken daha esnek bir tutum izleyeceği belirtiliyor. Vatandaş parası alanlar, daha kolay yoldan iş piyasasına dönmeleri için kalifiye durumlarını artırıcı eğitimler alabilecekler ve kendilerini iş arama konusun daha fazla yoğunlaşabilecek. Bu amaçla örneğin başvuru sahipleri, iş ajansları bünyesinde kendilerine sunulacak profesyonel koçluk hizmetinden yararlanabilecekler.
Vatandaş parasının miktarı da şimdiden belli. Tek başına yaşayan hak sahibi kişilere aylık 502 Euro tutarında vatandaş parası verilecek. Hartz IV yardım miktarı 449 Euro idi. Yeni ödenek böylelikle 53 Euro tutarında daha yüksek olacak. Ayrıca ayda 520 ile 1000 Euro arasında çalışarak ek geliri elde edenlerin cebinde daha fazla para kalacak. Buna göre, vatandaş parası alanlardan, ek işten elde ettikleri gelire uygulanacak muafiyet miktarı yüzde 20 ile 30 oranında artırılacak.
ÇOCUK BAŞINA NE ÖDENECEK?
Önümüzdeki yıldan itibaren evli olan veya birlikte yaşayan çiftlere, kişi başına 451 Euro tutarında vatandaş parası ödenecek. Yeni ödenekle birlikte, Hartz IV yardımıyla kıyaslandığında kişi başına 47’şer Euro daha fazla para girecek hak sahibi çiftlerin cebine. Çocuk başına ödenecek vatandaş parası, parantez içindeki Hartz IV parası kıyasıyla şu miktarlarda ödenecek:
14 ile 17 yaş arasındaki çocuklara 451 Euro (44 Euro artış)
6 ile 13 yaş arasındaki çocuklara 348 Euro (37 Euro artış)
5 yaşına kadar olan çocuklara, kişi başına 318 Euro (33 Euro)
ÖZ SERMAYEYE MUAFİYET VAR MI?
Vatandaş parası alanlar, hak sahipliği süresinin ilk iki yılında, yardım miktarının hesaplanmasında özel sermaye dikkate alınmayacak. İkinci yıldan itibaren özel sermaye dikkate alınacak. Buna göre, çiftlerde 60 bin Euro’ya kadar, veya kişi başına 30 bin Euro’ya kadar olan nakit paraya dokunulmayacak. Buna göre, örneğin dört kişilik bir ailenin 120 bin Euro’ya kadar olan nakit parası, muafiyet kapsamında olacak. Ayrıca uzun vadeli birikimler için uygulanacak muafiyet miktarı da 15 bin Euro’ya çıkarılacak.
DEVAM EDECEK: Vatandaşlık parası alanlara hangi yaptırımlar uygulanabilecek?
OTOMOBİLİN DEĞERİNE BAKILACAK MI?
Hak sahibi kişinin kullandığı otomobilin değerine de bundan böyle, vatandaş parası hesabında dikkate alınmayacağı gibi, ikamet edilen konutun büyüklüğünün uygunluğuna da bakılmayacak. Hartz IV alanlarda ise ikâmet edilen konut için sınırlama söz konusu. Örneğin 1 veya 2 kişinin ikamet ettiği konutun azami büyüklüğü 80 veya 90 metrekareye geçmeyecek, üç kişi için 100-110 metrekare, dört kişi içinse 120-130 metrekare büyüklüğündeki konutlar uygun görülüyor. Konutta oturan diğer her bir kişi için konutun büyüküğü 20 metrekare artırılabiliyor.
NELER SERMAYEDEN SAYILIYOR?
Hartz IV uygulamasına göre, sahip olunan tüm mal varlıkları ve nakit paralar sermayeden sayılıyor. Örneğin nakit para, tasarruf hesaplarındaki mevduatlar, hisseler, otomobil, ziynet eşyası, sermaye artırımı amaçlı sigortalar, konut (ev veya daire) ve arsa, sermaye kapsamında değerlendiriliyor. Hartz IV mevzuatına göre, doldurulan her yaş için 150 Euro tutarındaki nakit para veya sermaye, yaşlılık güvencesi amaçlı olduğu için buna dokunulmuyor. Diğer bir ifadeyle, örneğin 60 yaşındaki bir kişi için 9 bin Euro’ya kadar sahip olduğu nakit para, Hartz IV alımında dikkate alınmıyor. 01.01.1948’den önce doğanlar biraz daha avantajlı, çünkü onlar her doldurdukları yaş için 520 Euro para biriktirebiliyor, Hartz IV ödeneklerinden kesinti yapılmadan.