Kime hangi dul aylığı bağlanır?
Güncelleme Tarihi:
Almanya’da eşini kaybedenlere bağlanan dul aylığı, sosyal güvenlik alanında en karmaşık düzenlemelerin arasında yer alıyor. Geçen hafta Alman Emeklilik Sigortası tarafından kendisine dul aylığı bağlanmayan bir okurumuzun sorusunu yanıtlamış, dul aylığında ölüm vakasının kaza sonucu meydana geldiği durum haricinde, en az bir yıl evli kalma koşulunun arandığını yazmış, dul aylığı bağlama koşullarıyla ilgili detayları bu haftaki yazının konusu yapacağımızı duyurmuştuk. Dul aylığı ile ilgili düzenlemelerin karmaşıklığı, bu konuda eski ve yeni hukuki düzenlemelerin aynı geçerliliğini korumasından kaynaklanıyor.
Buna karşılık dul aylığı ile ilgili yeni düzenlemeye, 31.12.2001’den sonra nikahlanan çiftler de dahil sayılıyor. Ayrıca 31.12.2001’den önce, eşlerden birinin doğum tarihinin 1.1.1962’den sonra olması halinde de yeni dul aylığı düzenlemesi esas alınıyor.
Aradaki fark ne?
Eşini kaybeden kişilere, hak sahibi dul olarak iki ayrı dul aylığından biri bağlanır. Bunlardan biri küçük, diğeri de büyük dul aylığı. İkisinden hangisinin bağlanacağı ise, geride kalan kişinin özel durumuna ilişkin koşullar belirleyici oluyor. Bu koşullar, eski ve yeni dul aylığı düzenlemelerine tabi olanlara da aynı şekilde dikkate alınıyor. Küçük dul aylığı bağlanması için şu koşullar aranıyor:
1- Geride kalan eşin 47 yaşından genç olması
2- Hak sahibi dul eşin malul sayılmaması
3- Ve çocuk yetiştirmekle yükümlü olması gerekiyor
Ne kadar süreyle bağlanır?
Ömür boyu bağlanan büyük dul aylığına hak kazanmak için dul eşin şu koşullardan sadece birini taşıyor olması yeterli sayılıyor: Hak sahibi dul eşin,
1- 47 yaşı doldurmuş olması
2- Malul sayılması
3- 18 yaşından küçük bir çocuğa bakmakla yükümlü olması
4- Yaşına bakılmaksızın engelli bir çocuğa bakıyor olması gerekiyor.
Bu arada çocuktan neyin kastedildiğini kısaca tanımlayalım. Bakmakla yükümlü olunan çocuk, dul eşin kendi çocuğu olabileceği gibi, vefat eden eşinin önceki evliliğinden doğan çocuk veya çocukları, üvey evlatlar veya bakımı üstlenilen çocukların yanı sıra, torunlar ve kardeşler de bu tanıma giriyor.
Küçük dul aylığının şartları
Aranan bu koşulları yerine getiren hak sahibi dul eş için eski veya yeni dul aylığı düzenlemelerinden hangisinin esas alınacağı belirlenir. Küçük dul aylığı alma koşullarını yerine getirenlere, vefat eden eşe bağlanan veya bağlanacak olan emekli aylığının yüzde 25 oranında dul aylığı ödenir. Eski dul aylığı düzenlemesine tabi olanlara, küçük dul aylığı ömür boyu bağlanır. Ancak bunun için aşağıdaki koşulların da yerine getirilmesi gerekiyor:
1- Kişinin vefat ettiği tarihte, eşlerin nikahlı olması
2- Dul eşin, yeniden resmi nikah kıymaması
3- Vefat eden eşin, en az beş yıl sigortalı süreye sahip olması gerekiyor.
Yüzde 60 aylık bağlanır
Büyük dul aylığı ise, yüzde 60 oranında, diğer bir ifadeyle, vefat eden eşe bağlanan veya kişinin bağlanmaya hak kazandığı emekli aylığının yüzde 60’ı oranında aylık ödenir. Bunun için vefat eden eşin asgari beş yıllık sigortalılık süresine sahip, emekliliğe ayrılmış olması gerekiyor. Yeni dul aylığı düzenlemesine tabi olan dul eşin, eski dul düzenlemesinde aranan koşulların yanı sıra şu şartları da taşıması gerekiyor:
1- Eşlerin en az bir yıl nikahlı kalması (Eşin kaza sonucu ölmesi istisnai bir durumdur)
2- Eşlerin, “Rentensplitting” olarak adlandırılan ve eşler arasında emeklilik sürelerinin taksimi anlamına gelen bir uygulamayı onaylamamış olmaları gerekiyor. Yeni dul aylığı düzenlemesine göre, büyük dul aylığı almaya hak kazanan dul eşe, yüzde 60 yerine yüzde 55 oranında aylık bağlanırken, küçük dul aylığı hak kazananlara ise sadece iki yıl yani 2 ay boyunca aylık ödeniyor. Yine yeni dul aylığı düzenlemesi uyarınca, Alman Emeklilik Sigortası dul aylığı miktarını belirlerken, daha çok sayıda ek gelir kalemlerini dikkate alıyor.
Dul aylığı böyle hesaplanıyor
Alman Emeklilik Sigortası, dul aylığı hesaplarken, vefat eden eşe ölüm tarihi itibariyle bağlanacağı muhtemel olan emekli aylığını dikkate almaktadır. Diğer bir ifadeyle kişinin vefat anında bağlanmaya hak ettiği aylık maluliyet aylığı ise, geride kalan eş için bağlanacak dul aylığı buna göre hesaplanmaktadır. Eğer kişi yaş haddine bağlı emekli aylığı alıyor idiyse vefat etmesi halinde, geride kalan eşe, yaş haddine bağlı emekli aylığı üzerinden bir dul aylığı bağlanacaktır. Üç yaşına kadar olan bir çocuğu bakmakla yükümlü olan veya çocuğuna üç yaşına kadar bakmış olan ve yeni dul aylığı düzenlemesine tabi olan hak sahibi dul eş, dul aylığının yanı sıra ek çocuk parası yardımı talebinde bulunabilir. Yardım miktarı ise, eyaletten eyalete göre değiştiği gibi, bakmakla yükümlü olunan çocuk sayısına göre de belirleniyor.