Dijital Euro geliyor mu?

KAFAYA TAKILAN SORULAR
Şimdiden, acaba dijital Euro’nun getirisi ve götürüsü ne olacak diye merak edenler var. Günümüzde online yani sanal ortamda Euro ile ödemeler yapılabildiğine göre, neden dijital Euro’ya gereksinim duyuluyor? Biz tüketicileri neler bekliyor? Dijital Euro ile kâğıt para ve madeni paralar tarihe mi karışacak? İşte bu ve buna benzer sorularınızın yanıtlarını sizler için araştırıp, elde ettiğimiz bilgileri bugünkü yazımızda derledik.

HUMMALI ÇALIŞMA
Bilindiği gibi dijital Euro’nun hazırlıkları bir süredir devam ediyor. Yıllardır Euro bölgesinde para birimi koruyucuları dijital Euro üzerinde çalışıyorlar. Avrupa ortak para biriminin dijital versiyonunun ne zaman tedavüle gireceği henüz kesinlik kazanmasa da, bunun birkaç yıl süreceği bildiriliyor. Ancak bu konudaki çalışmalar hummalı bir şekilde devam ettiğinden şimdiden dijital Euro dillere düştü ve kimilerinde tedirginliğe, kimilerinde ise büyük umutlara yol açmaya başlarken dijital Euro ile ilgili söylentiler, yeni iddiaları gündeme geldi. Gelin birlikte bu iddialara ve buna ilişkin değerlendirmelere göz atalım.

İDDİA: NAKİT PARA KALKIYOR
DEĞERLENDİRME: YANLIŞ
Avrupa Merkez Bankası (AMB) yetkililerin değerlendirmesine göre, dijital Euro, nakit parayı tamamlayacak ancak kesinlikle onun yerini tümüyle alamayacak. AMB tarafından yapılan açıklamada, “Dijital Euro, dijitalleşmiş dünyada kullanılabilecek bir elektronik nakit formu olacaktır. Tüketiciler, dijital Euro ile, kâğıt ve madeni paranın yanı sıra yeni bir yasal ödeme aracı olarak kullanma şansına sahip olabilecekler” deniliyor.
Merkezi Brüksel’de bulunan AB kurumu, Euro’nun kâğıt ve madeni para olarak AB genelinde geçerliliğini korumasını, nakit ödeme aracı olarak kabul görmeye devam etmesini ve tüketicilere buna yaygın erişim sağlanmasını yasal olarak güvence altına almak istiyor.

KOLAY ERİŞİM ÖNEMLİ
AB tarafından geçen yılın haziran ayında dijital Euro yasa tasarısı duyurulurken, şöyle denilmişti: “Euro’nın nakit statüsünün yasal bir ödeme aracı olarak pratikte devam etmesi için Euro nakitine kolay erişim sağlanmalıdır, çünkü vatandaşlar nakit erişimine sahip değillerse, onunla ödeme yapamazlar ve bunun sonucu olarak Euro’nun yasal ödeme aracı statüsü zedelenir.” Yapılan açıklamada, tüketicilerin, nakit veya nakit olmayan şekilde ödeme yapma konusunda özgürce karar verebilmelerinin önemine işaret edilmişti.

İDDİA: DİJİTAL ÖDEMELER ARTIYOR
DEĞERLENDİRME: DOĞRU
AMB’nin 2022 yılının sonunda yayınladığı bir analize göre, Euro bölgesinde nakit hâlâ mağazalarda yapılan alışverişlerde en sık kullanılan ödeme aracı olarak kabul görmeye devam ediyor. Ancak değer bazında kart ödemeleri, o dönemde ilk defa kâğıt ve madeni paralarla yapılan ödeme hacmini aşmıştı. Bir de yapılan tüm anketler şöyle bir ortak sonuca varıyorlar: Koronavirüs pandemisi, elektronik ödeme araçlarına olan eğilimi ve ilgiyi hızlandırdı ve artırdı.

İDDİA: DİJİTAL ÖDEME YAPANLAR İZLENİR
DEĞERLENDİRME: KISMEN DOĞRU
Gerçek şu ki, tamamen anonim, diğer bir ifadeyle gizli kalanlar sadece nakit ile ödeme yapanlardır. Federal Alman Merkez Bankası Bundesbank, Nisan 2021’de yayınladığı aylık raporunda, dijital para ile iz bırakmadan ödeme yapmanın aslında pek de mümkün olmadığına işaret etmişti. Raporda, dijital Euro’da, diğer dijital ödeme işlemlerinde olduğu gibi, bireysel işlemlerle ilgili kapsamlı bilgiler toplanabileceğine vurgu yapılmıştı. Euro projesinin taraflarından olan Bundesbank Yönetim Kurulu üyesi Burkhard Balz, Euro’nun mucitlerinin, kişisel verilerin ve finansal gizliliğin korunmasına özen gösterdiklerini belirtiyor ve bu konuda teminat veriyor. Balz aynı zamanda, “Kara para aklama ve terör finansmanını önleme düzenlemeleri nedeniyle para transferlerinde tamamen gizlilik söz konusu değildir. Ancak düşük miktarlarda yapılan dijital ödemelerde, daha çok gizlilik için çıta yükseltilebilir” diyor.

İDDİA: DİJİTAL EURO GEREKSİZ
DEĞERLENDİRME: KISMEN DOĞRU
Halihazırda nakitsiz ödeme yapmanın birçok yolu zaten mevcut. Günümüzde örneğin banka veya kredi kartlarıyla, akıllı telefon veya akıllı saatle, Apple Pay veya Google Pay gibi hizmetlerle, ayrıca online alışverişlerde milyonlarca kişi tarafından kullanılan Paypal nakitsiz ödeme yapmak mümkün. Söz konusu dijital ödeme yöntemleri aynı zamanda şunu gösteriyor: Avrupa’daki dijital ödeme trafiği, özellikle ABD ve diğer ülkelerden gelen özel finans sektörünün hakimiyeti altında bulunuyor. Avrupalılar buna kendi dijital ödeme yöntemleriyle karşı koymaya çalışıyor. Bu yöntemlerden biri olan dijital Euro ile büyük uluslararası finans transfer şirketlerine olan bağımlılıklar azalabilir ve tüketiciler AMB’nin güvencesi altında olan bir dijital para birimine sahip olabilirler. Tüketiciler için diğer bir başka avantaj ise şu olabilir: Netice itibariyle dijital ödeme için daha fazla seçenek sunulması halinde, AMB ve AB Komisyonu’nun değerlendirmesine göre, dijital Euro kullanımı daha ucuz hale gelebilir.

İDDİA: DİJİTAL EURO, BİTCOİN VE BENZERİ KRİPTO PARALARA BENZİYOR
DEĞERLENDİRME: YANLIŞ
Ekonomistlerin görüşüne göre, Bitcoin ve Ether gibi kripto paraların değerleri genellikle büyük dalgalanmalara maruz kalırken, sanal bir Avrupa para birimi olan dijital Euro’nun, birebir Euro kuruna bağlı olduğu için bireysel yatırımcılara daha istikrarlı bir alternatif sunacaktır. Avrupa Merkez Bankası’nın nakit parada olduğu gibi dijital Euro’nun da istikrarlı bir para birimi haline gelmesi için yasal güvence vereceğini belirten AMB Başkanı Christine Lagarde, “Dijital Euro’yu, tüm dijital ödemelerin ücretsiz olarak gerçekleştirilebildiği ve en yüksek veri koruma standartlarını karşılayan bir dijital nakit formu olarak görüyoruz” şeklinde bir açıklamada bulundu.

İDDİA: HER VATANDAŞIN DİJİTAL EURO İÇİN AMB’DE HESABI OLMALI
DEĞERLENDİRME: YANLIŞ
Federal Alman Merkezi Bankası Yönetim Kurulu Üyesi Balz’ın açıklamasına göre, finans sektörü, dijital Euro’nın hayata geçirilmesinde kilit rol oynamalıdır. Balz, geçen kasım ayında Berlin’de düzenlenen bir toplantıda yaptığı konuşmada, “Euro sistemi, Avrupa’da yaşayan vatandaşlar için bir ticaret bankası niteliğinde olmayacak. Euro sistemi, dijital Euro’yu tedavüle koyacak, ancak bizzat bunu doğrudan kullanıcılara dağıtmayacak” diye hatırlatmada bulunmuştu. Balz örneğin bankaların söz konusu dijital parayı, merkez bankalarından nakit para gibi alabileceği ve tüketicilere daha sonra dijital bir cüzdan olan bir ‘wallet’ aracılığıyla sunabileceğini söylüyor. Dolaysıyla dijital Euro kullanımı için AMB hesap açtırma gibi bir zorunluluk olmayacaktır.
HÜRDANIŞ’IN NOTU: Dijital Euro projesinin hayata geçmesi bugün veya yarına mümkün gözükmüyor. Bu tıpkı Euro gibi uzun soluklu ve iyi bir hazırlık dönemi gerektiren bir projedir. Başta Avrupa’da olmak üzere tüm sektörlerin ve tüketicilerin dijital Euro’ya hazır hale gelmesi en az daha bir dört yıl alacak gibi gözüküyor. O zaman kadar, atalarımızın deyimiyle, köprünün altında daha çok sular akıp gidecek. Dileğimiz, dijital Euro’nın modern yaşamın ihtiyaçlarına yanıt verecek bir ödeme aracı haline gelmesi, kişisel verilerin korunması ile kara para aklamayla mücadele arasındaki hassas dengede, topuzun sahtekârların lehine kaymayacak bir sanal para birimi olmasıdır. Bu vesileyle tüm okurlarımıza güzel ve keyifli bir hafta sonu diliyoruz.