Almanya’da bir ilke doğru

Seçimlerden birinci parti olarak çıkan Sosyal Demokrat Parti’nin (SPD) başbakan adayı Olaf Scholz, hedefin Hür Demokrat Parti (FDP) ve Yeşiller’le ‘trafik lambası koalisyonu’ (kırmızı-sarı-yeşil) oluşturmak olduğunu ilan etti.
Genel seçimlere ‘tek parti’ olarak giren ve ‘kardeş partiler’ olarak bilinen Hıristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) ile Hıristiyan Sosyal Birlik Partisi’nin (CSU) başbakan adayı Armin Laschet de tarihi bir yenilgiye uğramalarına rağmen “Biz de FDP ve Yeşiller’le ‘Jamaika Koalisyonu’ (siyah-sarı-yeşil) oluşturmak istiyoruz” dedi.
Tabii son yıllarda ikisi de ‘halk partisi’ olma konumunu kaybetse de toplam oyların yüzde 25.7’sini alarak seçimlerden birinci parti olarak çıkan SPD daha şanslısıydı.
O yüzden de SPD, FDP ve Yeşiller’le yeni bir hükümet kurabilmek için seçimlerden birkaç gün sonra ön görüşmelere başladı.
Başarılı da oldu.
Hafta başında müstakbel ortaklar bir araya gelip, yeni bir hükümet kurmak için koalisyon müzakerelerine başlama kararı aldıklarını ilan ettiler.

FDP MASAYI TERK ETMİŞTİ
Aslında bu bir ilk değildi.
2017 yılındaki genel seçimlerden sonra da CDU/CSU, FDP ve Yeşiller, Angela Merkel başbakanlığında ‘Jamaika koalisyonu’ oluşturmak için bir araya gelmişlerdi.
Ancak yaklaşık bir ay süren görüşmelerden sonra FDP Genel Başkanı Christian Lindner’in “Yanlış yönetmektense yönetmemek daha iyidir” diyerek masayı terk etmesi üzerine ‘üçlü ortaklık’ suya düşmüştü.
‘Üçlü’ deniliyor, çünkü genel seçimlere ortak girdikleri için CDU ile CSU ‘tek parti’ olarak kabul ediliyor.
Ama FDP bu defa daha kararlı görünmekte.
Nitekim somut koalisyon müzakerelerine başlama kararı aldıktan sonra perşembe günü öğleden sonra bir araya gelen SPD, FDP ve Yeşiller’in Genel Sekreterleri, belirlenen hedefleri ilan ettiler.
Buna göre 10 Kasım’a kadar 22 çalışma grubu kendi aralarına görüşüp ortak bir metin hazırlayacak.
Ortak metin daha sonra müstakbel ortakların ilgili birimlerinde değerlendirilecek ve sonra da hükümet programını içeren metne kasım ayı sonuna kadar son şekli verilecek.
SPD, FDP ve Yeşiller’in yöneticileri ile gerek duyulması halinde delegeler de varılan bu uzlaşmayı 6 Aralık’a kadar onaylayacak.
Ve böylece Almanya’da bir ‘ilk’ yaşanacak.
Yani ilk kez bir ‘üçlü koalisyon hükümeti’ kurulacak.

ASLINDA BU DA UZUN BİR SÜRE
1949 yılında kurulan Almanya Federal Cumhuriyeti’nde 1957 yılından bu yana hep ‘iki partili koalisyon hükümetleri’ iktidardaydı.
FDP Genel Sekreteri Volker Wissing’e kalırsa, SPD’li Olaf Scholz, 6 Aralık’ta veya o hafta içinde başbakanlık koltuğuna oturacak.
Başka bir deyişle, 2017 yılındaki genel seçimlerden sonra yeni hükümet (eski büyük koalisyon-CDU/CSU-SPD) ancak 171 gün sonra kurulabildiği halde, ‘ilklerin hükümeti’ (SPD, FDP, Yeşiller), yani ‘üçlü koalisyon’ 67 gün sonra kurulmuş olacak.
Aslında 1990’lı yıllara kadar yapılan genel seçimlerden sonra sürdürülen müzakere süreleri ile kıyaslandığında bu da uzun bir süredir.
Federal Almanya Cumhuriyeti’nin resmen kurulduğu 1949 yılında yapılan genel seçimlerden sonra CDU/CSU’nun başbakan adayı Konrad Adenauer ile FDP’nin o dönemdeki lideri Franz Blücher kendi aralarında karar verip derhal ilk federal hükümeti kurdular.
Çünkü o zamanlar komisyon da çalışma grupları da yoktu.
İki Almanya’nın birleştiği 1990 yılına kadar, genelde CDU/CSU ve FDP veya SPD ile FDP arasında geçen ‘ikili koalisyon’ görüşmelerinden en çok 14 gün sonra yeni hükümetler kuruldu.
CDU/CSU ve FDP arasında 1990 yılında sürdürülen koalisyon görüşmeleri 41, 1994’te de 26 gün sürdü.
SPD ile Yeşiller yeni hükümeti 1998’de seçimlerden 28, 2002’de 21 gün sonra kurdu.
Angela Merkel’in başbakanlığında CDU/CSU ile SPD arasındaki ilk büyük koalisyon hükümeti 2005 yılında 65, ikincisi de 2013 yılında 86 ve üçüncüsü de 2017 yılında 171 günde kurulabildi.
Tabii bunun 57 günü gerçekleşmeyen ‘Jamaika koalisyonu’ öncesi sürdürülen görüşmelerle geçti.
CDU/CSU ile FDP’nin 2009 yılında oluşturduğu ‘siyah-sarı koalisyon’ ise 29 günde kuruldu.