Noyan Doğan

SGK, maaş için boşananı, kaçak çalışanı tek tek tespit etti

25 Nisan 2024
KAYIT dışı istihdam ile mücadele uzun süredir hükümetin gündeminde. Ne demek kayıt dışı istihdam?

Kişiler çalışıyorlar ama sosyal güvenlik sistemine, yani SGK’ya kayıtlı olmadan, kayıt dışı çalışıyorlar. 2010’larda kayıt dışı istihdam oranı yüzde 40 ila 43’lerdeyken, 2023 yılında bu oran yüzde 25.42’ye düştü. Bu da şunu gösteriyor, istihdam edilenlerin yüzde 25’i SGK’ya prim ödemeden, kayıt dışı çalışıyorlar. Oran yine yüksek ama geçtiğimiz yıllara göre düşüş görülüyor. Bu durum sosyal güvenlik sisteminin bütçesini olumsuz etkiliyor; SGK’nın prim gelirleri azalıyor, giderleri karşılamak için devlet bütçesine başvuruluyor.

Bunu niye yazdım? SGK, 2023 yılına ait kayıt dışılıkla ilgili tüm verileri detayları ile açıkladı. Sosyal güvenlik sisteminde kayıt dışılığın ya da sahteciliğin birçok yolu var. Mesela, prim gün sayısı emeklilik için yetmeyenlerin bir tanıdığının şirketinde kendini sigortalı göstermesi. Mesela, bu iş için kurulmuş paravan şirketlere para verip de sahte sigortalı olunması. Mesela, ölen babadan maaş alabilmek için boşanma yoluna gidilmesi. Mesela, hamilelik döneminde sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek ve doğum öncesi ile sonrasında iş göremezlik ödeneğinden faydalanmak için bir yerde çalışılıyor gösterilmesi. SGK, bunların tamamını değil ama bir kısmını tespit ediyor. Nitekim 2023 yılı için de tespit etmiş. Sonuçları tek tek paylaşayım. 

AYLIKLARI KESİLDİ

- Yapılan denetimler sonucunda 2023 yılında 20 bin 811 kişinin kayıt dışı çalıştığı tespit edilmiş; bunların 2 bin 264’ü yabancı uyruklu çalışanlar.

- 2023 yılında 1.533 işyerinin sahte olduğu tespit edilmiş.

- Sigortası olması için tanıdığının yanında çalışıyor gösterilen sahte sigortalılardan bahsettim ya; geçen senen 89 bine yakın sahte sigortalı tespit edilmiş.

- Bir de vefat eden babadan yetim aylığı alabilmek için eşinden boşananlar var. SGK; bu şekilde boşandığı eşi ile birlikte yaşamaya devam eden 2 bin 418 kişiyi tespit ederek, aylıklarını kesmiş.

- Yine yapılan denetimler sonucunda 2023 yılında 112 bin 421 tescilsiz sigortalı, 15 bin 443 tescilsiz işyeri tespit edilmiş.

Yazının Devamını Oku

Kimler 325 Euro’luk bakıcı desteğinden yararlanacak?

24 Nisan 2024
Soru: Çalışan anneye bakıcı desteği yapılacağı söylendi. Aylık ödeme tutarı 325 Euro’ymuş. Biri 5 yaşında diğeri de 18 aylık iki çocuğum var. Sigortalı olarak çalışıyorum. Destekten yararlanabilecek miyim? Nereye başvurmam gerekiyor? Destek alabilirsem ödemeyi bana mı bakıcıya mı yapacaklar? Gözde K.

Cevap: Okuyucumun sorusunun benzerini son günlerde çokça alıyorum. Konu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın, eğitimli çocuk bakıcıları ve kadın istihdamını desteklemesi projesinin ikinci fazını hayata geçirmek için SGK’nın çalışmaları tamamladığı yönünde açıklaması üzerine gündeme geldi. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve SGK tarafından yürütülen proje yeni değil; 2019-2022 yılları arasında uygulandı ve 4 yılda 3.700 anneye destek verildi. Şimdi, bu projenin devamı sağlanacak. Henüz ne zaman başlayacağı, kimlerin, nasıl yararlanacağı tam olarak netlik kazanmamış olsa da bilinenleri anlatayım. Tam zamanlı olarak ve hizmet akdiyle bir işverenin yanında çalışan ve 0-36 aylık çocuğu olan ve SGK’ya en az 30 günlük prim ödemiş olan sigortalı anneler, eğitimli çocuk bakıcısını sigortalı olarak çalıştırıp bu bakıcıya çocuğunu baktırmaya başladığında mali destekten faydalanabilecek. Bu kapsamda, İstanbul, Ankara ve İzmir’de çalışan 3.500 sigortalı anneye aylık 325 euro destek verilecek. Bakıcının; 18 yaşından büyük olması ve MEB, Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), İŞKUR ya da çocuk bakımını kapsayan bir eğitim aldığına yönelik belgesi veya da üniversitelerin onaylı sertifikayla belgelendirilmesi ya da lise ve üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olması gerekiyor. Ayrıca destekten yararlanacak annenin bakıcıya en az asgari ücret ödemesi de gerekiyor. Devlet memuru ve Bağ-Kur’lu anneler bu destekten yararlanamıyor. Desteğin ne zaman başlayacağı ve başvuruların ne zaman yapılacağı ise önümüzdeki günlerde netleşecek. Desteğin haziran ayında uygulamaya geçirilmesi planlanıyor.

SGK’DAN PRİM İADESİ ALAMAZSINIZ

Soru: Emekli Sandığı’ndan emekli olduktan sonra, ticari gemilerde 2007-2011 arası sigortalı olarak çalıştım. SGK’dan birikmiş primlerimi istesem öderler mi? Mecit D.

Cevap: SGK’dan prim iadesi ya da bir başka ismiyle yaşlılık toptan ödemesini yaşın dolmasına karşın emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramayıp emekli olamayanlar alabiliyor. Bu kapsamda da uzun vadeli sigorta kollarına ait emeklilik primleri iade ediliyor. Sizin durumunuzda emekli olmuşsunuz ve emeklilik primi kesilmeden çalışmaya devam ediyorsunuz. Bu durumda SGK’dan çalıştığınız döneme ait prim iadesi alamazsınız.

PRİM EŞİTLEMESİ GÜNDEMDE DEĞİL 

Soru: 1973 doğumluyum. 1996’da isteğe bağlı sigorta girişim var. Sonralarında Bağ-Kur’lu oldum. 5060 günüm var. Bağ-Kur’luların prim eşitlemesi olursa 7200 prim gün ile mi emekli olacağım yoksa SSK’lılar gibi 5000 ila 6000 prim ile mi emekli olacağım. Ayhan S.

Cevap: Bağ-Kur primlerinin SSK primlerine eşitlenmesi konuşuluyor ancak bu konuda bir düzenleme henüz gündeme gelmiş değil. Düzenleme olursa Bağ-Kur’luların prim gün sayısı 9 bin günden, 7 bin 200 güne düşecek. Sizin durumunuzda SSK’dan emekli olamazsınız çünkü SSK çalışmanız yok. Sigorta başlangıcınız 1999 öncesi ise 5400 prim gün ile yaş nedeniyle 56 yaşında emekli olabilirsiniz.

Yazının Devamını Oku

Trafik sigortasında yeni dönem başladı fiyatlar değişiyor

22 Nisan 2024
Trafik sigortasında yeni dönem uygulamaya girdi, primler artık her ay maliyet endeksine göre belirlenecek.

Endekse göre belirlenen prim mayıs ayından itibaren sigortalılara yansıtılacak. Yeni uygulamanın detayına geçmeden önce mevcut durum neydi, kısaca değineyim.

Yedi yıldır trafik sigortasında araç gruplarına, illere, sürücülerin hasar geçmişine göre primleri Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), yani devlet belirliyor. Bu kriterlere göre tavan fiyat açıklanıyor, sigorta şirketleri bu tavan fiyatın üzerine sigortayı satamıyor. SEDDK, tavan fiyata her ay yapılacak fiyat artış oranını da belirliyor ve şirketler isterlerse bu oranlarda her ay trafik sigortası primini artırabiliyor. 

ENDEKS UYGULAMASINA GEÇİLDİ

Mesela, 2024 yılının başında, sigorta şirketlerine her ay primleri bir önceki aya göre yüzde 5 artırma hakkı tanındı, ancak SEDDK, yetkisini kullanarak, aylık prim artışlarını hem ocak hem de şubat ayında yüzde 10’a çıkardı; mart ve nisan aylarında da aylık artışları yüzde 5 olarak belirledi.  Tabi bu durum, niye geçen ay yüzde 10, niye gelecek ay yüzde 5; kriter ne gibi soruları da akla getiriyor. Aslında gerekçe belli. Sigorta şirketleri her ay ve her yıl trafik sigortasından zarar ettiklerinden; bir şekilde bu zararı tolere etmek için aylık prim artışları uygulanmaya çalışılıyor ama bu artışlar şirketlerin zararlarını karşılamaya yetmiyor.

Yeni uygulamayla trafik sigortasında bu dönem kapandı ve hasar maliyet endeksi uygulamasına geçildi. Yine trafik sigortasında primleri devlet belirleyecek ama aylık fiyat artışları hasar maliyet endeksine göre belirlenecek; tıpkı, inşaat maliyet endeksi, gıda fiyat endeksi gibi. Peki, nasıl olacak? SEDDK, her ay; asgari ücretteki artışa, araç fiyat artış oranına, hasar onarım ve yedek parça fiyatlarındaki değişime göre trafik sigortasında hasar maliyet endeksi belirleyecek. Bu verileri zaten TÜİK açıklıyor. SEDDK da TÜİK’in açıkladığı verilere göre her ay bir endeks oluşturacak, bu endekse göre de gelecek ayın trafik sigortasındaki prim artışını belirleyip, açıklayacak. Sigorta şirketleri de bu orana göre primlerini artıracak.

MAYIS FİYATINA YANSITILACAK

Uygulama bu ay itibariyle başladı ve SEDDK oluşturduğu hasar maliyet endeksine göre mayıs ayında trafik sigortasındaki fiyat artışını yüzde 3 olarak belirledi. Yani, mayıs ayında sigorta şirketleri, yeni endekse göre trafik sigortasının primleri yüzde 3 artırabilecek.

Yeni dönemde endeks uygulaması tüketiciyi nasıl etkileyecek? Şunu belirteyim, bu endeksin en önemli öğesi, asgari ücret ve asgari ücretteki artışlar. Söylendiği gibi yıl ortasında asgari ücrette ara zam olmayacaksa prim atışları bu seviyelerde olur, belki önümüzdeki bir iki ayda enflasyonda beklenen artışa göre biraz artar ki, bu da hasar maliyet endeksinin tüketici lehine olacağı anlamına geliyor. Tabi, SEDDK, yetkisini kullanıp hasar maliyet endeksine göre ortaya çıkan oranı iki katına çıkarmazsa. Peki, bu durum sigorta şirketlerini nasıl etkiler? Tek cümleyle; yüzde 3’ler gibi oranlar devam ederse, birkaç aya kalmaz kızılca kıyamet kopar.

Yazının Devamını Oku

İŞKUR açıkladı, işte işgücü piyasasının yapısal sorunu

18 Nisan 2024
İŞKUR, 2023 yılı İşgücü Piyasası Araştırması’nın sonuçlarını yayımladı. Araştırma, kamuoyunda, ‘geleceğin meslekleri neler, hangi meslekler öne çıkacak?’ şeklinde yer aldı.

Oysa İŞKUR’un araştırmasında önemli bir detay var ki, hem dikkate değer hem de işsizliğin temel gerekçesini ortaya koyuyor. Bu da eleman temininde güçlük çekilen meslekler. İŞKUR’un araştırmasında bu konuya detaylı yer verilmiş, hatta eleman temininde güçlük çekilen mesleklerin Türkiye işgücü piyasasının önemli yapısal sorununu ortaya koyduğuna da dikkat çekilmiş.

Araştırmayı detaylı inceledim, önemli bulduğum hususları sizlerle de paylaşayım. Yıllardır ara ara yazılarımda, bir taraftan işsizlik olduğuna diğer taraftan işverenin çalışacak eleman bulamadığına, ara elaman konusunun istihdam piyasasının en önemli sorunu olduğuna değiniyorum. İŞKUR’un raporu yazdıklarımı teyit eder nitelikti. 

560 BİN ELEMAN BULUNAMADI

İşgücü Piyasası Araştırması, temininde güçlük çekilen meslekler ile işverenlerin çalışan bulmakta zorlandığı meslekleri ortaya koyuyor. Araştırma kapsamındaki tüm işyerlerinden alınan bilgiler doğrultusunda 2023 yılında 204 binden fazla işyeri 560 binden fazla iş pozisyonuna eleman bulamamış. İşin kötü tarafı, 2022 yılında 131 bin işyeri, 379 bin pozisyon için eleman bulmakta zorlanırken, 2023 yılında eleman bulmakta zorlanan işletme sayısı yüzde 55 artmış. Bu da şunu gösteriyor, her yıl temininde güçlük çekilen kişilerin sayısı da, eleman arayan işverenlerin sayısı da artıyor.

Araştırmada, eleman temininde güçlük çekilen sektörlere de yer veriliyor. Bunların başında imalat, toptan ve perakende ticaret ile inşaat sektörleri geliyor. 2023 yılında bu üç sektördeki temininde güçlük çekilen kişi sayısı, toplam temininde güçlük çekilen kişilerin yüzde 70’ini oluşturmuş. Temininde güçlük çekilen kişiler ise, en çok sanatkârlar ve beceri gerektiren meslekler.

TEMİNİNDE GÜÇLÜK ÇEKİLEN MESLEKLER

Araştırma sonucunda 2023 yılında temininde güçlük çekilen mesleklere bakıldığında; en fazla dikiş işinde çalışacak makineci, servis elamanı (garson), ahşap mobilya imalat ustası, gaz altı kaynakçısı, inşaat işçisi, satış danışmanı, tır-çekici şoförü, yük taşıma şoförü, akaryakıt satış elemanı ve çelik kaynakçısı mesleklerinde temininde güçlük çekildiği görülmüş. Bir önceki yılla mukayese edildiğinde işverenlerin eleman bulmakta zorlandığı işler de sıralama hemen hemen aynı; makineci, servis elamanı, mobilya ustası.

İşin aslı son 5 yıla bakıldığında hep aynı mesleklerde çalışacak eleman bulunamıyor; sadece yıllara göre eleman bulmakta zorlanılan ilk 10 meslek arasındaki sıraları değişiyor. Ara ara da bu mesleklere temizlik görevlisi, konfeksiyon işçisi, yazılım mühendisliği gibi meslekler ekleniyor. Ama son 5 yıldaki işverenlerin eleman temininde güçlük çektiği mesleklere bakıldığında ilk sırayı dikiş işinde çalışacak makineci ile servis elamanının aldığı görülüyor.

Yazının Devamını Oku

Emeklilik sistemine yeni reform mu geliyor?

17 Nisan 2024
Okuyucular hatırlayacaktır, geçen ‘İşte sosyal güvenliğin bütçesi’ başlıklı yazımda, SGK’nın yeni yayımladığı 2023 Yılı Faaliyet Raporunu analiz etmiştim.

Kısa bir hatırlatma yaparsam; 2023’te SGK’nın toplam gelirleri 2.1 trilyon, giderleri ise 2.2 trilyon TL olmuş. Gelirler içindeki en yüksek kalemi, 1 trilyon 463 milyar TL ile prim gelirleri, giderleri içinde de en yüksek kalemi 1 trilyon 408 milyar TL ile emekli aylıkları oluşturuyor. SGK’nın 2023 yılı bütçesi yapılırken, öngörülen emekli aylığı ödemeleri 1 trilyon TL iken, bu rakam 1.4 trilyon TL olarak gerçekleşmiş. Emekli aylık artışlarının öngörülenin üzerinde gerçekleşmesinin nedeni olarak da en düşük emekli aylığının yükseltilmesi ve EYT düzenlemesi gösterilmiş. Yine yazımda, bu bilanço karşısında önümüzdeki yıllarda ne yapılacağına gelecek yazımda değineceğimi de belirtmiştim.

Dikkat çeken nokta, SGK’nın raporunda, bozulan bu dengeye yönelik önerilerde bulunuluyor olması. Raporda, sosyal güvenlik sisteminin dağıtım esaslı finansman modeline göre yürütüldüğü, aktif çalışanlar ve işverenlerden alınan prim gelirlerinin, mevcut emeklilere veya hak sahiplerine emekli aylığı ödemek ve sağlık harcamalarını karşılamak amacıyla kullanıldığı belirtiliyor. Sosyal güvenlik sistemine prim ödeyen çalışabilir nüfus ile aylık alan ileri yaş nüfusun kompozisyonunun, mali sürdürülebilirlik açısından önemine dikkat çekilen raporda, nüfus yapısıyla bağlantılı olarak sosyal güvenlik politikalarının periyodik olarak gözden geçirilmesi ve gerekli adımların atılması gerektiği vurgulanıyor.

OTOMATİK AYARLAMAYA GEÇİLECEK

Raporda, 1999 ve 2008 yıllarında sosyal güvenlik sisteminde iki defa köklü reform yapıldığı hatırlatılarak, yapılan reformların etkisi tam manasıyla görülemeden yeniden genişleyici düzenlemelerin yapılmasının sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği için tehdit oluşturduğu ifade ediliyor. Sağlıklı, adil ve sürdürülebilir sosyal güvenlik sisteminin temini için yaş, prim ödeme gün sayısı gibi daha önceki reformlarla oluşturulan parametrelere bağlı kalınması öneriliyor.

Bunlar uyarılar. Raporda, alınacak tedbire de yer verilmiş. Buna göre, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla, emeklilik uygulamalarında otomatik ayarlama mekanizmalarından yararlanılması gerektiğinin altı çizilerek, doğurganlık oranı, beklenen ömür, istihdam oranı, göç gibi demografik veya ekonomik değişkenlere uyum sağlamak için emekli aylığına esas teşkil eden parametrelerin otomatik olarak
güncelleneceğine dikkat çekiliyor.

EMEKLİ AYLIKLARINA DÜZENLEME

Hemen hatırlatayım, emeklilikte otomatik ayarlama mekanizması kavramını ilk kez duymuyoruz. 2024 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda sosyal güvenlik alanında bu yıl içinde yapılacaklar ve atılacak adımlar arasında; doğuşta beklenen yaşam süresindeki artışa uyumlu olarak hem emeklilik kriterlerinin hem de emeklilik yaşının belirlenmesi için otomatik ayarlama mekanizmalarına ilişkin çalışma yapılacağına yer verilmişti. Buna ilave olarak emekli aylığı bağlama oranında yeniden düzenleme yapılacağı da Program’da yer almıştı.

Yazının Devamını Oku

İşte BES birikiminden kısmi çekişin şartları

15 Nisan 2024
BES katılımcılarının ihtiyaç halinde birikimlerinin bir kısmını çekebilmesinin şartları netleşti.

Uygulama 1 Temmuz tarihinde başlayacak. Yani, 1 Temmuz tarihinden itibaren BES katılımcıları birikimlerinin bir kısmını çekebilecek.

Kısmi çekiş, bir başka adıyla kısmen ödeme, BES katılımcılarının yıllardır beklediği bir uygulamaydı. Çünkü acil paraya ihtiyacı olanlara, BES’teki birikimlerinin bir kısmını kullanma hakkı tanınmadığından; BES’teki tasarruflarının tamamını alıp sistemden ayrılmak zorunda kalıyorlardı. Bundan dolayı milyonlarca kişi BES’ten ayrıldı. Beklenen düzenleme yapıldı ama açıkçası o düzenleme bu düzenleme değil. Önce, BES’ten, hangi şartlarda, nasıl para çekileceğini anlatayım, sonra bir iki yorumda bulunayım.

EVLİLİK, KONUT, EĞİTİM

* Katılımcılar sadece; evlilik, konut alımı, eğitim masrafları ve doğal afet halinde birikimlerini çekilebilecek. Kısmi çekiş için katılımcılar başvuruyu emeklilik şirketine yapacak.

* Doğal afet hali hariç, kısmi ödeme alınabilmesi için 5 yıl sistemde olunması ve aylık brüt asgari ücret tutarının en az 5 katı kadar –ki, bugün için bu rakam 100 bin TL- katkı payı ödemiş olması gerekiyor.

* Konut alımı için kısmi çekiş yapacak olan katılımcının tapu belgesini, evlilik için birikimini çekecek olan kişilerin de evlilik tarihini gösteren nüfus kayıt örneğini emeklilik şirketine sunması gerekiyor.

NE KADARINI ÇEKEBİLECEKSİNİZ?

* Katılımcılar ev aldıktan ya da evlendikten sonra da kısmi çekiş için başvurabilir. Bu durumda tapu ve nüfus kayıt örneğini emeklilik şirketine sunabilecek. Ev almadan ya da evlenmeden önce de kısmi çekiş için başvurulabilecek. Bu durumda da ev aldıktan ya da evlendikten 2 ay sonra istenen belgeleri emeklilik şirketine vermek durumundalar.

Yazının Devamını Oku

8 soruda prim iadesi

11 Nisan 2024
OKUYUCULARDAN sıklıkla aldığım sorular arasında, geçmişte SGK’ya yatırılan primlerin iade alınıp alınamayacağı geliyor. Emekli olamayan, emeklilik yaşı geçen, geçmişte kısa bir dönem sigortalı olup da bir daha çalışmayan, işyerini kapatanlar; primlerini almanın şartlarını merak ediyor. Sosyal güvenlik sistemi bu kişilere toplu prim iadesi alma hakkı tanıyor, ancak bunun da şartları var. İşte, o şartlar...

1- SGK’dan kimler prim iadesi alabilir?

Emeklilik yaşını dolduran, hatta geçen çalışanlar, eğer emeklilik için gerekli prim gün sayısını ve çalışma yılını doldurmayıp, emekli maaşı almaya hak kazanamıyorlarsa; ödedikleri primleri SGK’dan toplu olarak alabilir. Buna da yaşlılık toptan ödemesi denir. Örneğin, 4/A statüsünde kadın çalışan, 7000 prim gün sayısını doldurup, 58 yaşında emekli olabiliyor. Aynı zamanda 15 yıl çalışıp, 3600 prim gün sayısı olup 58 yaşında da yaş nedeniyle emekli olabiliyor. Ancak bu çalışanın yaşı 58 olmasına rağmen ödediği primler toplamı 3000 gün ise ve çalışma yılı da 10 yıl ise emekli olup, maaş almaya hak kazanamadığından SGK’ya müracaat edip o güne kadar ödediği primleri iade alabilir. İşyerini kapatan Bağ-Kurlular da prim iadesi için başvurabilir.

2- SGK’ya fazla prim ödeyenler iade alabilir mi?

Bu kişiler de ödedikleri fazla primleri iade alabilir. Şöyle ki; çalışan adına SGK’ya, sigorta primine esas kazanç üst sınırını aşan ödeme yapılmışsa, aşan kısım iade alınabilir. Bu durum, özellikle yüksek ücretli çalışanlar için geçerli. Yüksek ücret alanların primleri de tavandan yatar ve tavanı aşan kısım için iade istenebilir. Aynı şekilde birden fazla işyerinde çalışan kişilerin ödedikleri primler de tavanı aşarsa, fazla ödenen tutar SGK’dan geri alınabilir.

YAŞ SINIRI VAR

3- İstediğim zaman primleri iade alabilir miyim?

Hayır; prim iadesi alabilmek için emeklilik yaşını doldurmak gerekiyor. Bu da kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş. Kadın çalışanlar 58 yaşını, erkek çalışanlar ise 60 yaşını doldurduklarında SGK’dan prim iadesi için başvurabilirler. Yani, 40 yaşında ya da 50 yaşında prim iadesi alamazsınız.

4- Çalışanlar da prim iadesi alabilir mi?

Yazının Devamını Oku

Kademeli emeklilik gündemde mi?

10 Nisan 2024
Soru: Noyan Bey hep EYT’den bahsediyorsunuz. EYT’nin yarattığı büyük bir haksızlık var. Devletin imkânları varsa yoksa EYT için kullanıldı ama 2000-2008 girişlilerin uğradığı mağduriyeti kimse görmüyor, görmezden geliyor. Kademeli emeklilik konusunu inceleyip gündeminize alırsanız çok sevinirim? Evren A.

Cevap: Bu soru gibi okuyuculardan hemen hemen her gün kademeli emeklilik hakkında mesajlar alıyorum. Kademeli emekliliği gündeme getirmememden şikâyet ediyorlar. 2023 yılının mart ayında, 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanların EYT’den yararlanıp emekli olmalarına imkân tanındı ve 2 milyona yakın kişi geçen sene EYT’den emekli oldu. Prim gün sayısını dolduranlar bundan sonra da EYT’den yararlanıp, emekli olacak. EYT düzenlemesi ile 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanların uğradıkları haksızlık giderildi ancak bu sefer 8 Eylül 1999 sonrası sigorta girişi olanlar kendilerine haksızlık yapıldığı gerekçesiyle tepki göstermeye başladı. Haklılık payı var mı; var. Milyonlarca kişi “1 güne 17 yıl kabul etmiyoruz” sloganı ile uğradıkları haksızlığın ve ortaya çıkan adaletsizliğin giderilmesini istiyor. Beklentileri ise kademeli emeklilik. Yani, yaş şartının ilk işe giriş tarihine göre yeniden düzenlenmesi ve 58-60 yaş şartının kaldırılması.

Bu kişilerin bir kısmı 23 yıldır çalışıyor ve ödedikleri prim 9 bine yaklaşmış durumda. Bu durumda olanlar emeklilik hakkı isterken, bir kısmı ise çalışmaya devam etmek istiyor ancak kademeli emeklilik hakkının kendilerine tanınmasını talep ediyor. Peki, kademeli emeklilik gündemde mi? Bu vesile ile bu konuya neden pek değinmediğime de açıklık getireyim.

EYT düzenlemesinin sosyal güvenlik sistemi üzerindeki etkisine, SGK’nın 2023 yılı faaliyet raporundan alıntılar yaparak, geçen yazımda değindim. Arzu eden, “İşte sosyal güvenliğin bütçesi” başlıklı yazımı okuyabilir. Raporda, EYT düzenlemesinin SGK’nın bütçesi üzerindeki olumsuz etkisi açık açık belirtiliyor. Hal böyleyken yeni bir EYT düzenlemesinin yapılmayacağı ayan beyan ortada. Hatta bir adım daha ileri gideyim, mevcut emekli maaşlarının düşüklüğü ve emekliye zam konusu gündemdeyken kademeli emekliliğin gündeme gelmesi neredeyse imkânsız. Okuyucuları da anlıyorum. Bu konu bir şekilde gündemde tutulur, kamuoyu baskısı oluşursa, bir ihtimal kademeli emeklilik düzenlemesi çıkar beklentisi var.

İSTİFA EDERSENİZ TAZMİNAT ALAMAZSINIZ

Soru: 62 yaşında emekli oldum tazminatımı aldım, emekli maaşı bağlandı ve aynı işyerinde çalışmaya devam ediyorum. 8 yıldır da çalışmaya devam ediyorum. Yaşımdan dolayı işi bırakmak istiyorum. İkinci çalışma dönemim için istifa edersem tazminat alabilir miyim? Yasin T.

Cevap: İlk çalışma döneminize göre emekli olduğunuz, kıdem tazminatını aldığınız için artık kıdem tazminatınız sıfırlanmış sayılıyor. İşyeriniz ile yeni bir iş sözleşmesi yapıp çalışmış oluyorsunuz. Bu durumda kendi isteğiniz ile istifa ederseniz işveren 8 yıllık ikinci döneme ait çalışmanızdan doğan tazminatınızı ödemez. Kıdem tazminatı alabilmeniz için işverenin sizi işten çıkarması gerekiyor.

TEMMUZ EMEKLİ ZAMMINDAN YARARLANIRSINIZ

Yazının Devamını Oku