Görme bozuklukları, duyu kaybı, denge sorunları...

Multiple skleroz (MS), merkezi sinir sistemi (MSS) olarak bilinen beyin ve omurilikteki sinir liflerini etkileyen bir otoimmün hastalık. Dr. Beyza Çitçi “Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve sigara içme gibi yaşam tarzı faktörleri riski arttırabilir” diyor. Dr. Handan Bilgin ekliyor: “20-40 yaşlarda yani gençlerde sık görüyoruz. Daha erken ve geç yaşlarda başlaması da mümkün. Kadınlardaysa iki kat daha sık rastlanıyor.”

‘Bir otoimmün hastalıktır’

NEDİR?

◊ MS merkezi sinir sistemi olarak bilinen beyin ve omurilikteki sinir liflerini etkileyen bir otoimmün hastalık. Bağışıklık sistemi, normalde vücudu enfeksiyonlardan koruyan savunma sistemi, yanlışlıkla kendi dokularını hedef alır ve sinir liflerini ve miyelin adı verilen koruyucu tabakayı tahrip eder. (Dr. Beyza Çitçi)

◊ Bu yapıların hasarlanması nedeniyle duyusal, görme, yürüme, konuşma ve denge gibi merkezi sinir sistemi işlevlerinde bozulmalar meydana gelir. (Dr. Handan Bilgin)

‘D vitamini eksikliği de neden olabilir’

KİMLERDE GÖRÜLÜR?

◊ MS genellikle genç yetişkinlerde ve kadınlarda daha sık görülür ancak her yaşta ve her cinsiyette görülebilir. Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık, çevresel faktörler (örneğin virüs enfeksiyonları, D vitamini eksikliği) ve sigara içme gibi yaşam tarzı faktörleri riski arttırabilir. (Dr. Beyza Çitçi)

◊ MS direkt genetik geçişli bir hastalık değildir. Ancak genetik bir yatkınlık söz konusuysa yani ikiz kardeşlerde, 1’inci ve 2’nci derece akrabası MS olanlarda risk topluma göre daha fazladır. (Dr. Handan Bilgin)

‘Uyuşmalara dikkat!’

BELİRTİLERİ NELERDİR?

◊ MS’in belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın seyrine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Yaygın belirtiler arasında görme bozuklukları, duyu kaybı, uyuşma veya karıncalanma hissi, kas zayıflığı, denge sorunları, yorgunluk, koordinasyon bozuklukları ve idrar kontrolü sorunları sayılabilir. (Dr. Beyza Çitçi)

Nörolojik muayene

NASIL TEŞHİS EDİLİR?

◊ MS’in teşhisi genellikle klinik belirtilere dayanır ve nörolojik muayeneyle desteklenir. Görüntüleme testleri, özellikle manyetik rezonans görüntüleme (MRI), hastalığın teşhisinde ve izlenmesinde önemli bir rol oynar. Beyin ve omurilik sıvısı analizi ve bazı nörofizyolojik testler de teşhise yardımcı olabilir. (Dr. Beyza Çitçi)

Aksonda bozulmalar...

NEDEN OLUR?

◊ MS’teki asıl etkilenen kısım miyelin olmakla birlikte sinir hücresinin temel kısmı olan ve akson olarak adlandırılan kısımda da bozulmalar meydana gelir. Miyelinde kayıp olunca yaralanmalar meydana gelir, buna tıpta ‘skleroz’ deniyor. MS’te bunlar pek çok yerde olur, ‘çoklu’ anlamına gelen multiple kelimesi de bu nedenle kullanılıyor. (Dr. Handan Bilgin)

En sık rastlanan MS tipleri

ÇEŞİTLERİ NELER?

İyi huylu MS: Hastaların yaklaşık yüzde 10’u bu gruptadır. 10 yıldan daha uzun süre yeni şikâyetin olmaması anlamına gelir. 

Atak ve iyileşmelerle giden MS: Bu tipte ataklar olur ve tam veya kısmen düzelir. Hastaların yaklaşık yüzde 80’i bu şekilde seyir gösterir. Atakların ne sıklıkla geleceğini tahmin etmek mümkün değil.

İkincil ilerleyici MS: Atak ve iyileşmelerle giden MS hastalarının bir kısmı daha sonra ilerleyici forma dönüşebilir. Hastaların mevcut şikâyetlerinde kötüleşme görülebilir.

Birincil ilerleyici MS: Hastalık başlar ve kötüleşir. İlerleme değişken olmakla birlikte genellikle sekel (doku bozukluğu) bırakır. Bu grup, MS hastalarının yaklaşık yüzde 5-10’unu oluşturur. (Dr. Handan Bilgin)

‘Amaç, yavaşlatılması’

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

◊ MS’in tedavisi, semptomların hafifletilmesi, alevlenmelerin kontrol altına alınması ve ilerlemesinin yavaşlatılmasıdır. (Dr. Handan Bilgin)

◊ Tedavi seçenekleri arasında kortikosteroidler, immün modülatör ilaçlar, plazmaferez, rehabilitasyon terapileri, semptomatik tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri sayılabilir.  (Dr. Beyza Çitçi)