Bitmeyen öksürük ‘nefesimizi kesiyor’
Güncelleme Tarihi:
Kış aylarında grip ve nezle gibi viral hastalıklara daha sık yakalanıyoruz ve öksürük de çoğunlukla bu rahatsızlıklarla birlikte gelen semptomlardan biri. Öksürmek solunum yollarımızın temizlenmesine yardımcı olan bir savunma mekanizması ancak uzmanlar 10 günden uzun sürerse başka bir sorun olabileceğinin altını çiziyor.
Bugünlerde kafamızı ne yöne çevirsek öksüren birine rastlıyoruz. Çünkü kış mevsimi grip, nezle, soğuk algınlığı gibi hastalıklara davetiye çıkarıyor. Tabloya son yıllarda COVID-19 da eklendi. Bazen bu rahatsız edici semptom o kadar uzun sürüyor ki gece uyumakta, hatta nefes almakta zorluk çekebiliyoruz. Uzmanlara göre bunun sigara, çevre kirliliği veya alerji gibi birçok sebebi olabilir ancak öksürük 10 günden uzun sürerse bir doktora mutlaka görünmek gerekiyor. Koç Üniversitesi Hastanesi göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Öner Dikensoy ve Academic Hospital göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Tülay Yarkın’la öksürüğün hangi sebeplerle uzun sürdüğünü ve buna nasıl bir çözüm bulmak gerektiğini konuştuk.
NEDEN BİR TÜRLÜ GEÇMİYOR?
Uzamış COVID, reflü, elektronik sigara...
Prof. Dr. Öner Dikensoy
Alt solunum yolu hassasiyeti: Özellikle viral bir enfeksiyon geçirdikten sonra öksürük uzun sürüyorsa bunun sebeplerinden biri bu kişilerin alt solunum yollarının diğerlerine göre daha hassas olmasıdır. Üst solunum yolunda başlayan enfeksiyon bu kişilerde, birkaç gün sonra halk arasındaki tabirle ‘göğse iner’. Yani bronşit tablosu oluşur. Bronşit alt solunum yollarında sekresyon (salgı) artışına ve hava yollarının ödemle şişip daralmasına yol açar. Eğer bu duruma özel bir tedavi verilmemişse öksürük uzun bir süre geçmez. Hava yollarının aşırı hassas olmasına sigara veya elektronik sigara kullanımı, astım, alerji, kalp hastalığı gibi durumlar yol açar.
Sigara ve elektronik sigara: Yaşı 50 ve üzeri olup ömrünün herhangi bir döneminde en az 15 yıl, günde 1 paket veya daha fazla sigara içmiş kişilerin hiçbir şikâyetleri olmasa bile akciğer kanseri açısından yıllık kontrollerini aksatmamaları tavsiye ediliyor. Elektronik sigaraysa zararsız olduğu sanılan bir ürün. Oysa içerdiği nikotin oranı o kadar yüksek ki
yurtdışındaki bazı yayınlarda bu ürünleri tüketen gençlerin ani kalp krizi, ölüm ve sara nöbeti yaşadıkları bildiriliyor. Elektronik sigaraların içerdiği yağlı solüsyonların akciğerlerde birikmesi nedeniyle ameliyat geçirmek zorunda kalan gençler görüyoruz. Benim takibini yaptığım bir hastam neredeyse günde 24 saat hiç durmadan öksürüyordu ve öksürmeye bağlı 5 kaburgası kırıldı. 26 yaşındaki bir diğer hastamın da elektronik sigara nedeniyle maalesef ciğerleri söndü.
Reflü: Özellikle geceleri şiddetli ve uzun süren öksürük bazı kişilerde mide reflüsünü tetikleyebilir. Öksürme eylemi sırasında karın basıncı artabilir. Bu yüzden de mide asidi veya içeriği yemek borusuna kaçabilir. Yemek borusundaki öksürük reseptörleri uyarılabilir ve bu durum bir kısırdöngü halinde öksürüğün uzamasına neden olabilir.
Hava kirliliği: Yapılan araştırmalar hava kirliliğinin tıpkı sigara gibi akciğerlere zarar verebildiğini gösteriyor.
Uzamış COVID: Eğer kişi COVID-19 enfeksiyonunu ağır geçirmişse, yani ciddi nefes darlığı, uzun süre düşmeyen ateş gibi durumlar söz konusu olmuşsa buna bağlı akciğer hasarı gelişmiş olabilir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH): Sigara içen ve henüz KOAH yani kalıcı hava yolu tıkanıklığı gelişmemiş hastalarda, kronik bronşit aşamasındaki en önemli bulgulardan biri özellikle sabah öksürüğüdür. Tabii ki KOAH geliştikten sonra en basit enfeksiyonları takiben veya bazen hava kirliliği, soğuk hava, boya kokusu gibi bazı maruziyetlere bağlı olarak uzun süren öksürük atakları oluşabilir. Öksürüğün yanında koyu sarı renkli bir balgam, hırıltı ve nefes darlığında artış görülür.
NE ZAMAN ENDİŞELENMELİYİZ?
‘Gittikçe şiddetleniyorsa...’
- Öksürük gittikçe şiddetleniyorsa, öksürükle birlikte ağızdan kan geliyorsa, göğüs ağrısı, kilo kaybı ve nefes darlığı varsa endişelenmek gerekir. Özellikle kişi en az 15 yıldır günde 1 paketten daha fazla sigara içiyorsa veya son 3 aydır elektronik sigara kullanıyorsa, öksürüğün şiddeti azalmadan 10 günden uzun sürüyorsa ve gece uyuma güçlüğü yaşanıyorsa bir göğüs hastalıkları uzmanına görünmek gerekir. Öksürüğün kuru veya sekresyonlu olmasından ziyade uzun sürmesi ciddiye alınması gereken bir durumdur. (Prof. Dr. Öner Dikensoy)
NASIL GEÇER?
‘Ilık su, ılık ballı süt’
- Eğer hafif bir öksürüğünüz varsa bol ılık su ve ılık ballı süt iyi gelebilir. Ihlamurun içine az miktarda zencefil koymak da zaten halk arasında bilinen bir yöntemdir. Benim tavsiyem de burun tıkalıysa tuzlu suyla yıkamak, çok sıcak veya soğuk yiyecek ve içeceklerden kaçınmak olur. Reflüden kaynaklanan öksürüğün kesilmesi için akşam yemeğini hafif yemek ve uyuma saatinden 2-3 saat önce gıda tüketimini kesmek etkilidir. Mide asit salgısını arttırabilecek acılı, baharatlı yiyeceklerden, kızartmalardan ve asitli gazoz benzeri içeceklerden uzak durmak gerekir. (Prof. Dr. Öner Dikensoy)
‘SİGARAYI BIRAKMAK VE KİLO VERMEK ÖNEMLİ’
Uzman Dr. Tülay Yarkın
- Sadece kışın değil, her mevsimde farklı polen ve alerjenlere maruz kalınabilir. Kişinin hangi polene duyarlılığı varsa o polenin atmosferde yoğunlaştığı dönemde yakınmalar ortaya çıkar. Kış aylarında daha çok kapalı ortam alerjenleri, özellikle de ev tozu akarları öksürük nedeni olabilir.
- Reflü öksürüğünün tipik özellikleri vardır. Konuşma sırasında, gülerken, yemek yerken ya da yataktan kalkarken ortaya çıkabilir. Şunu da unutmamak gerekir ki reflüye bağlı öksürükte her zaman reflü semptomları olmayabilir. Sigara ve obezitenin reflüyü tetiklediği biliniyor. Bu nedenle sigarayı bırakmak ve kilo vermek önemli.
- Uzamış COVID-19’da en yaygın semptomlar halsizlik, çabuk yorulma, anksiyete ve depresif duygu durumudur. COVID-19 enfeksiyonu sırasında yoğun ve şiddetli öksürük yakınması olanlarda bu süreç birkaç haftadan uzun sürebilir.