Devasa kuklalar kötülüklere karşı

Bugün 17. İstanbul Bienali şehrin pek çok farklı mekânında kapılarını sanatseverlere açtı. Etkinlik kapsamında düzenlenen renkli yan etkinliklerden biri de Bread and Puppet Theater kukla ekibinin performansları. Bienalin internet sitesinden yapılan açık çağrıya cevap veren 65 gönüllü John Bell önderliğinde koordine edilen bu projenin parçası oldu. 

İstanbul Bilgi Üniversitesi, santralistanbul kampüsü’ndeki provalarında bir araya geldiğimiz ekip geçen çarşamba burada gerçekleştirdikleri ilk gösterilerinin ardından Küçükçekmece’de ve Müze Gazhane’de İstanbulluların karşısına çıktı. Bread and Puppet Theater bugün Müze Gazhane’de son bir performans daha gerçekleştirecek.

FOTOĞRAF: UYGAR TAYLAN

65 kişiden oluşan gönüllü ekip

1963’te Peter Schumann tarafından New York’ta kurulan Bread and Puppet Theater kâğıt hamurundan ve mukavvadan tasarladıkları görkemli kuklaları ve gösterişli performanslarıyla tanınıyor. Amerikalı kukla tiyatrosu o yıllardan bu yana ayrımcılığa uğrayan insanlar destek vermek ve savaşa karşı çıkmak amacıyla pek çok gösteriye katılmış. Topluluk dev kuklalarla yaptığı gösterilerini farklı ülkelerde sergilemeye devam ediyor. Bienal kapsamında gerçekleşen performansları; atölye çalışmasını ve ‘Toplumumuzun Kötülükleri’ (The Demons of Our Society) temalı bir geçit törenini kapsıyor.

Claire Dolan, Adam Cook ve Feride Eralp’in oluşturduğu dört kişilik ekibin lideri John Bell, Connecticut Üniversitesi Kuklacılık Müzesi’nin yöneticisi; bir yandan aynı okulun kuklacılık bölümünde profesör. Bell, 65 kişiden oluşan gönüllü ekibe trombonuyla eşlik ediyor. Gönüllü katılımcılar, santralistanbul Kampüsü’nde süren atölyelerde hem atık malzemeleri dönüştürerek kuklalar hazırlıyor hem de koreografi üzerinde çalışıyor. Ateş ve suyu temsil eden renkli bayraklarıyla bir yandan dans ediyor, bir yandan koreografinin parçası olarak yüksek sesle bağırıyor. Bayraklarda küresel ısınmadan kaynaklanan yangınlar ve sellere dikkat çekmek amacıyla ateş ve su resimleri çizilmiş…

Gönüllü ekip hem kuklalar yapıyor hem performans üzerinde çalışıyor.

‘Osmanlı dönemine uzanıyor’

Bir araya geldiğimiz kukla üstadı John Bell’e İstanbul’da gerçekleştirdikleri gösteriyi soruyorum; “Türkiye’de büyük kuklalarla gösteri geleneği aslında Osmanlı dönemine kadar uzanıyor. Bizim yaptığımız gösteri de o dönemki gibi rengârenk, büyük kuklalarla gerçekleşen, heyecanlı, dans ve müzikle dolu bir çeşit kutlama. Bread and Puppet gösterileri aslında birlikte kurduğumuz hayatlarımızın bir çeşit kutlaması gibi. Aynı zamanda ‘Bu nasıl bir yaşam’, ‘Birlikte nasıl yaşıyoruz’, ‘Bu yaşadığımız hayatta nelerle karşılaşıyoruz’ gibi birtakım sorular da
soruyoruz” diyor. Kukla tiyatrosu tarihçisi John Bell, kendi gösterilerinin anlatım dilini “Performans tarihçisi Metin And, Türkiye’nin kendi kukla geleneğiyle ilgili, ‘Bu yolla imajlar, hareketler ve görseller aracılığıyla fikirlerinizi anlatabilirsiniz’ der. Biz de Bread and Puppet’ta buna benzer bir şey yapıyoruz. Yani gerçekçi bir drama ortaya koymak ya da filmlerde gördüğümüz gibi oyunculuk yapmak yerine büyük kuklalar ve hareketler yoluyla fikirleri anlatmayı tercih ediyoruz” diye açıklıyor.

Bread and Puppet Theater ‘Toplumumuzun Kötülükleri’ isimli gösterisini bugün saat 18.00-20.00 saatleri arasında Kadıköy’deki Müze Gazhane’de gerçekleştirecek, kaçırmayın.

‘Başka türlü bir aktivizm’

◊ Birsen Atakan, 61, arabulucu avukat, şiddetsiz iletişim eğitmeni

“Kukla yapmak ne zamandır hayalimdi. Bunun dansla birleşmesi de çok ilgimi çekti. Ben feminist aktivistim ve insan hakları aktivistiyim. Benim için bu başka türlü bir aktivizm anlamına geliyor. Kolektif çalışma sayesinde ufkum açılıyor. Burada nesnelerin, atık diye gördüğümüz şeylerin hareketinin ne olduğunu öğrendim. Hepsi birer canlı forma dönüştü benim için. Artık dünyaya böyle bakıyorum.”

◊ Öykü Telci, 21, öğrenci

“Sahne dekorları ve kostüm tasarımı öğrencisiyim. Kendi bölümümüzde de kuklayla ilgileniyoruz. Projeyi bize hocalarımız haber verdi. Bread and Puppet Theater bizim derslerimizde çokça işlediğimiz bir kumpanya. Bizim için çok iyi bir fırsat olduğunu düşündük. Bambaşka yerlerden, deneyimi olan, hiç olmayan insanlar var. Hep birlikte bir şeyler yapmaya çalışıyoruz. Birlikte hareket etmenin verdiği mutluluk gerçekten bambaşka.”

◊ Eren Ege Uyanık, 26, oyuncu

Bu projeyi Instagram’da gördüm. Katıldığım için çok mutluyum. Haliç Üniversitesi Konservatuvarı’nda okudum. Mezunum, oyunculukla uğraşıyorum. Burada da kendi mesleğime dair bir şey yapıyorum. Kukla üzerine çalışıyorum. Grup içerisinde kolektif bir şekilde eğlenerek çalışıyoruz.