Gezgin - Erkan İyigüngör "Eve sığmayan koleksiyon zeytin müzesine dönüştü"

KUŞADASI’NDA çok kişinin bilmediği bir yer ile tanıştıracağım sizi. Burası tarih boyunca zeytin ve zeytinyağının işlenme tekniklerinin, bu amaçla kullanılan taş ezmelerin, ahşap preslerin, erken sanayi dönemi makinelerinin ve pithosların sergilendiği Oleatrium Zeytin ve Zeytinyağı Tarihi Müzesi’nden başkası değil. İçine bulunan eserlerle alanında dünyanın en kapsamlı müzesi olarak dikkat çekiyor. Müzede, soframıza kadar gelen zeytinyağının geçtiği yollara tanıklık ediyorsunuz. 4 büyük kitapta, mitolojide ve diğer tüm alanlarda “kutsal olan” olarak bahsedilen bir ağacın bilinmeyen yönlerini keşfediyorsunuz. Özellikle çocuklu aileler için çok önemli bir ziyaret noktası...
Müze, 2011 yılı Mayıs ayında “Oleatrium Sergi Salonu” olarak hizmete açılıyor, 2012 yılında ise ‘özel müze’ statüsü alıyor. Ege Üniversitesi-Sanat Tarihi mezunu olan sanat tarihçi kimliğinin yanında Oleatrium Zeytin ve Zeytinyağı Tarihi Müzesi’nin direktörlüğü görevini üstlenen İlayda Memiş ile müze hakkında konuştuk. Müzenin kuruluş amacının turizmci Hasan Tonbul’un koleksiyonun artık depolara sığmaması olarak aktaran Memiş, “Bu söyleşiyi okuyanların yolu müzeye düştüğünde ne demek istediğimi daha iyi anlayacaklardır. Tabii işin Gürsel Hanım’ın ağzından tatlı hikayesi bu” diyor.

MÜZENİN ANNESİ GÜRSEL HANIM
Müzenin kurucuları Hasan ve Gürsel Tonbul hakkında bilgiler veren Memiş şunları söylüyor: “Hasan Bey 1952 Kuşadası doğumlu. Türkiye’de turizmin ilk başladığı yörelerden biri olan Kuşadası’nda 1977 yılında Diana Travel seyahat acentasını kurdu. Paloma oteller zincirinin de kurucu ortağı. 50 yıla yaklaşan iş hayatında turizm sektörünün ulusal ve uluslar arası ölçekte gelişmesi, büyümesi ve çeşitlendirilmesi için çalışmış sektörün öncü isimlerinden girişimci bir iş insanı. Gürsel Tonbul, Hasan Bey’in hayat arkadaşı ve müzenin annesidir. Gürsel Hanım 1974’te İngilizce öğretmeni olarak çalışma hayatına başlamış daha sonra aile şirketlerinde yöneticilik görevi üstlenmiş. 1995’te Çiftlik ve Değirmen Restoran işletmelerinin kurulumunu gerçekleştirmiş ve organik tarımı temel felsefe edinerek Yerlim markası ile organik gıda üretimine yönelmiş. 2000 yılından itibaren kesintisiz sertifikalı organik tarım yapmaktadır.”

EVRENSEL HAFIZA UNSURU
“Zeytin ağacı 28 Kasım 2019’da, UNESCO tarafından somut olmayan kültürel miras listesine eklendi ve 26 Kasım Dünya Zeytin Günü ilan edildi” diyen Memiş, “Zeytin,evrensel hafıza unsuru olarak sadece bir meyve değil insanlığın varoluşundan bu yana insana eşlik etmiş kadim bir kültür. Anadolu’nun bereketli topraklarının en büyük hediyelerinden biri. Boşuna ‘Ölmez Ağaç’ demiyoruz. Bu nokta bizim de böyle bir öneme sahip çıkmak, temsil alanı olmak gururunu yaşamak istememizin duyduğumuz sonsuz sevgiden geldiğini söylemek yanlış olmaz. Bulunduğu coğrafyanın insanoğluna hediyesi olarak gördüğü zeytinin değerini bilmekle yetinmeyerek, bu değeri tüm insanlara yaymak, anlatmak, bilgilenmek ve bilgilendirmek ilkesiyle; zeytinin ve zeytinyağının asırlarca süren gelişimi ve dönüşümünü sergilendiğimiz Oleatrium Zeytin ve Zeytinyağı Müzesi’nde, bir diğer taraftan da sürdürülebilirlik ve şehir müzeciliği fikrine sahip çıkmak istedik” açıklamasını yapıyor.

TANITIMA KATKI SUNULUYOR
Memiş şöyle devam ediyor: “Tüm bu dinamiklerin oluşturduğu vizyonumuz gereği kurulduğumuzdan bu yana sadece bir sergileme ve depolama alanı olmak değil, bulunduğu ilçe, il ve bölgede yerel faaliyetlere ev sahipliği yapmak, çeşitli sosyal ve kültürel faaliyetlerin gerçekleştirildiği, sergilerin açıldığı, bilimsel yayınların yapıldığı, ülkemizin tanıtımına katkıda bulunan ulusal ve uluslararası alanlarda eğitim ve kültür kurumu haline gelmeyi hedefliyoruz.”

DÜNYADA MİSAFİRİZ
“Zeytin ve zeytinyağı sizin için ne ifade ediyor?” sorusunu yönelttiğim Memiş, “Kadim bilgiyi, sağlıklı yaşamla bağı, Ege’yi de içine alan tüm Anadolu coğrafyasını ifade ediyor. Bin yaşında bir zeytin ağacıyla iletişime geçtiğinizde hissettiğiniz şey tam olarak bu dünyada misafir olduğunuz. Tıpkı gökyüzündeki yıldızların temsil ettiği gibi sonsuzluk hissini, yeryüzünde zeytinler temsil ediyor” ifadelerini kullanıyor.

TÜM GELİŞİM
SÜRECİ BURADA
ALANINDAKİ dünyanın en kapsamlı müzesi olan Oleatrium, arkeolojik ve etnografik eserlerin oluşturdu geniş bir koleksiyona ev sahipliği yapıyor. İon Dönemi(Erken Arkaik Sonu-Orta Arkaik Başı) ile başlayan süreç, kadim dönem, Roma Dönemi, Erken Bizans, Geç Bizans Dönemi ve Erken Sanayi Dönemi olarak tarihlendiriliyor.

BU KANDİLİN
HİKAYESİ
ÇOK İLGİNÇ
MÜZEDEKİ eserlerin ilgi çekici hikayelerinin olduğunu söyleyen Memiş, “Müzeler ilginç hikayelerin evidir. Bizim de çok güzel mitolojik hikayelerimiz var. Müzemizdeki Roma Dönemi’nden bir kandilin bizimle paylaştığı hikayeyi anlatmak isterim. Roma Döneminde Olimposlu Tanrılar çok popülerdi. Ve en ünlüsü de Tanrılar Tanrı Zeus. Efsaneye göre Sparta Kraliçesi ve Kral Tyndareus’un karısı Leda, Zeus’un en büyük aşklarından biriydi. Zeus bir kuğuya dönüşerek Leda nehir kenarında yıkanırken yanına gitti ve onu baştan çıkardı. Bu hikâyenin farklı versiyonları olsa da çoğu Leda’nın günün ilerleyen saatlerinde kocasıyla birlikte olduğunu, böylece iki ikizler doğurduğunu söylüyor: Zeus’un çocukları (Truvalı) Helen ile Polydeuces ve Tyndareus’un çocukları Castor ile Clytemnestra” diyor.

OLEATRİUM NE DEMEK?
MÜZENİN ismi ‘OLEATRİUM’,köken olarak Latince olea (zeytin) ve atrium (büyük, geniş alan, avlu) kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş ve ‘Zeytin’e dair geniş alan, avlu’ anlamına gelmektedir.

BİNLERCE KİŞİ
ZİYARET EDİYOR
HER yıl ortalama 6-7 bin kişinin ziyaret ettiği müze pazartesi günü haricinde hafta içi 10.00-18.00 saatlerinde hafta sonu 11.00-19.00 saatleri arasında ziyaret edilebilir. En güncel saat bilgisi için instagram hesabı veya web sitesini takip etmenizde fayda var.