Dış ticaretin patronları

Özken Grup İcra Kurulu Başkanı (CEO) Endüstri Mühendisi Dr. Ayşe Özken, gümrük ve dış ticaret süreçlerinin dijitalleştiğini belirterek, dijital devrimin de ‘YYS Belgesi’ ile başladığını kaydetti. Özken, “Bu belge otoyoldaki OGS sistemi gibi: Kuyruğa girmeden ticaret yapmanızı sağlar. YYS’yi almayanlar kısa sürede oyun dışı kalacak” dedi.

Dr. Ayşe Özken

SEKTÖRDE 25 yılı geride bırakan Özken Grup, bünyesinde gümrük müşavirliği, denetim ve danışmanlık, akademi ile sosyal sorumluluk projesi olarak kadınların üretim ve ekonomiye kazandırılması hedefiyle hayata geçirilen Vil’Star şirketleriyle dış ticarette ezber bozdu. Özken Grup CEO’su Endüstri Mühendisi Dr. Ayşe Özken, aralarında Türkiye’nin ilk 500’ünde yer alan orta ve üst ölçekli firmaların da olduğu yüzlerce ihracatçı şirkete hizmet verdiklerine dikkat çekerek, Ege’nin dış ticarette kazandığı başarının arkasında gümrük müşavirlerinin önemli rolü olduğunu söyledi. Dış ticarette tüm şirketlerin bir tedarik zincirine sahip olduğunu ifade eden Dr. Özken “Tedarik zinciri de en zayıf halkası kadar güçlüdür. İşte biz bu zincirin ilk halkası olan ürünün ilk çıkışından, nihai tüketiciye ulaşana kadar olan sürecin tamamında varız. Bu zincirin sağlamlığı ise hem ülke hem de uluslararası mevzuatlara uygun hareket etmenize bağlı. Yoksa kopar gider. İşte biz hem akademik yapımız hem danışmanlık ve denetim yapımız hem de sürekli kendini geliştiren yapımızla bu zincirin sağlam halkasıyız” dedi.

DİJİTAL GÜMRÜK KAVRAMI

Küresel ticaretin tamamen dijitalleşmeye başladığını, dünyanın önemli bir bölümünün de bunu tamamladığını ifade eden Dr. Özken, uluslararası ticaretin yüzde 85’inin denizyoluyla gerçekleştiğini, bu nedenle limanların çok önemli olduğunu hatırlattı. Ama limanların tek başına bir anlam ifade etmediğini vurgulayan Özken, “Acenteler, gümrükler vardır. Paydaşları olan daha bir sürü de kurum. Bu kurumlarla birlikte sürekli olarak veri giriş-çıkışları sağlanıyor. Rotterdam ve Amsterdam limanları yıllar önce tüm bu sacayağını kapsayan bir bilgi sistemi yazılımı kullanmaya başladı. Biz de bu sistemi yerinde inceledik. Limanın kendi içindeki operasyonel sürecin yürütülmesini sağlayan bir bilgi sistemi. Sonrasında Avrupa Birliği, ‘bilgi tek bir sefer girilmeli ve en verimli şekilde kullanılmalı’ diyerek bu tüm limanları dijital olarak birleştirdi” diye konuştu.

OTOBANDA BEKLEMEMEK İÇİN

Dr. Özken, 11 Eylül saldırısı sonrasında ise dış ticarette küresel olarak kontrol mekanizmasının artırılması istendiğine dikkat çekerek, şöyle devam etti: “Kontrol artınca, rekabette ‘hız’ daha önem kazandı. Bu ise gümrük işlemlerinin kolaylaştırılmasıyla mümkün. Türkiye’de gümrük işlemlerin kolaylaştırılmasının adı Yetkilendirilmiş Yükümlü Statü (YYS) belgesidir. Bu belge, otobandaki HGS ya da OGS’dir. Eskiden HGS veya OGS yokken araçlar kuyruk olurdu. İşte YYS, aslında gümrüklerin HGS ve OGS sistemidir. Eğer YYS’niz varsa, gümrüklerde sıra beklemezsiniz. Hız kazanırsınız ve hem maliyetiniz azalır hem rekabet gücünüz artar. YYS’yi almanın imkanı da dijitalleşmenize bağlı. Çünkü bu otobanda beklemeden geçiş yapmak istiyorsanız, dış ticaretinizin standart, izlenebilir, denetlenebilir ve sürdürülebilir olması gerekir. Bunun için de dijital arşivinizin olması gerekiyor. Dijital arşivle firmalara geriye dönük istenildiği zaman izleme ve denetleme sağlanarak, bu firmaların daha az denetlenmesi sağlanıyor. Bunun için de ehil gümrük müşavirleri şirketleriyle çalışmak lazım. 2015’ten beri 520 firma bu belgeyi aldı. Bu firmaların 20’sinin belgelendilmesini biz gerçekleştirdik ve firmalar o belgeyi aldıktan sonra mali anlamda ciddi avantaj sağladı. Bu firmaların dış ticarete katkısı toplamda 5 milyar dolar. Yani vermiş olduğumuz hizmetle yaklaşık 5 milyar dolarlık dış ticaret hacmi sağlayan firmaların maliyetlerini düşürücü bir çalışma sergilemiş olduk.”

DİJİTALLEŞMEYEN OYUN DIŞI

Dış ticarette dijitalleşmenin mümkün olduğunu, bunun için kendilerinin de ciddi yatırımlar yaptığını ifade eden Dr. Özken, “Kendi dijital arşiv sistemimizle herhangi bir ürün Türkiye’de bir fabrikadan çıkıp yurtdışı alıcısına ulaşana kadar ya da tam tersi, yurtdışından çıkıp Türkiye’ye geldiği tüm süreci kontrol edilebilir, izlenilebilir hale getiriyoruz. Firmalar ürünün nerede olduğunu izleyebiliyor, takip edebiliyor ve sorgulayabiliyor. Gümrük operasyonel süreçlerin anlık kayıtlarımız sayesinde izlenebilirliği sağlanıyor” ifadelerini kullandı. Mevzuatın doğru kişilerle yönetilmesi ve bunların kayıt altına alınabilmesinin çok önemli olduğunu söyleyen Özken, “Bizler dijital ve fiziksel arşivimizi çok iyi yönetiyoruz. Kendi içimizde operasyonel süreci, dijital uygulamalarımızla yönetiyor ve firmalarımıza anlık dijital bildirim yapıyoruz. Bu sistemi kendilerine adapte etmeyen firmalar kısa süre sonra oyun dışı kalacak” diye konuştu.

ŞİRKETİN VAZGEÇİLMEZİ: EĞİTİM

Tüm bu çalışmaları yapabilmek için gümrük müşavirinin işi dışında eğitimini de ileri seviyeye taşıması gerektiğini belirten Özken, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bizler mesleğimizin tamamlayıcısı dediğimiz konularla ilgili çok ciddi çalışmalar yaptık. Dr. Ahmet Özken, ‘Dış Ticaret ve Gümrük İşlemlerinde Kolaylaştırma’, ben ise ‘Türkiye’deki Limanların Gümrük ve Dış Ticaret İşlemlerine Uyumu’ konulu tezlerimizle doktoramızı yaptık. Zafer Bey de yüksek lisansını işletme alanında yaptı. Çalışanlarımızın önemli bölümü lisansüstü eğitimlerini tamamladı. İç eğitimlerimiz de devam ediyor. İşte bu durum, hizmet verdiğimiz tüm firmalara güç katıyor.”

‘YEŞİL MUTABAKAT’A DİKKAT

Dijitalleşmenin dışında dış ticarette ve yaşamın her alanında çok daha yeni bir konu olan ‘yeşil mutabakat’ın gündemde olduğunu ifade eden Özken, “Yani şimdiye kadar olan süreç tamamen izlenebilirlik üzerineydi. Mevzuat, belge ve izlenebilirliği üzerineydi. Ama şu anda artık konumuz çevre ve çevreye karşı duyarlılığımız. Yeşil Mutabakat, çevre duyarlılığını artırmak ve dünya üzerindeki karbon izini sıfıra indirebilmek maksadıysa 2030 yılına kadar uygulamaya konulacak bir program. Ticaret bağı da olan sanayi teşekküllerinin karbon izini minimuma indirmeleri öngörülüyor. Yeşil mutabakatın firmalara getirdiği ciddi mevzuatsal riskler ve kriterler var. En önemlisi, bu kriterleri yerine getirmeyenlerle ticaretin kesilmesi. Avrupa’ya ticaret yapan üreticinin bu mutabakat çerçevesinde üretim yapması gerekiyor” dedi.

ZAFER ÖZKEN

HAYALLERİN ÖTESİ

ÖZKEN Gümrük Müşavirliği Genel Müdürü Sistem Mühendisi Zafer Özken, ‘hem firma hem de devlet çıkarlarını koruyan profesyonel gümrük müşavirliği’ kimliğiyle hareket ettiklerini söyledi. Müşterilerine kaliteden ödün vermeden, teknolojik yenilikleri takip ederek, her defasında da beklentileri aşarak hizmet sunmayı misyon belirlediklerini kaydeden Zafer Özken, tedarik zincirinin en güçlü üyesi olarak hizmet verdiklerini bildirdi. Danışmanlık ve denetim şirketi olarak YYS belgesi alımı ve süreçlerin takibi dışında, gümrük mevzuatı danışmanlığı, dış ticarette risklerin analizi ve yönetimi, tarifelendirme, maliyetlendirme çalışmalarını yaptıklarını dile getiren Zafer Özken, maliyet azaltıcı faaliyetlerin yürütülmesi, gümrük ve dış ticaret uyuşmazlıklarında çözüm üretilmesi konularında da yüksek tecrübeye sahip olduklarını sözlerine ekledi. Zafer Özken, “Ticarette kazanmak için doğru bilgiye sahip olmalısınız. Bir yanlışınızla tüm hayalleriniz sona erebilir. Bir doğru adımla ise hayallerinizin ötesine bile geçebilirsiniz. Bunu söylerken, biz de kendi hayallerimizi, kendi bilgilerimizle gerçeğe dönüştürüyoruz. Kurduğumuz Vil’Star şirketimizle Kemalpaşa’nın kirazını ilk kez aracısız ihraç etme başarısını gösterdik” dedi.

Dr. Ahmet Özken

ÖĞRENCİLERİ İÇİN KURDU

2002 yılında henüz 25 yaşındayken Türkiye’nin en genç gümrük müşaviri olan Dr. Ahmet Özken, kısa süre sonra çeşitli üniversitelerde öğretim görevlisi olarak gümrük ve dış ticaret konularında ders vermeye başladı. Ardından öğrencilerini iş sahibi yapmak için eşi Dr. Ayşe Özken ile gümrük müşavirliği şirketini kurdu. Bugün çoğunluğu kendi öğrencileri olan gümrük müşaviri, gümrük müşaviri yardımcısı ve gümrük müşaviri yardımcı adayı olan 50 kişilik profesyonel bir ekipten oluşan Özken Gümrük Müşavirliği, Türk dış ticaretinin bel kemiğini oluşturan ve Türkiye’de ilk 500 içerisinde yer alanların da arasında olduğu yüzlerce şirkete hizmet veriyor. 2021 yılı itibariyle şirketler, ‘Özken Grup’ çatısı altında toplandı. Gümrük Müşavirliği şirketinin Genel Müdürlüğü’ne Sistem Mühendisi Zafer Özken, Grubun İcra Kurulu Başkanlığı’na ise Endüstri Mühendisi Dr. Ayşe Özken geldi.

TÜRKİYE’YE İHRACATI ANLATIYOR

AKADEMİK eğitime verilen önemle birlikte ihracatçı firmalara yol haritası sunan denetim ve danışmanlık şirketini de hayata geçiren Dr. Ahmet Özken, bu süreçte ayrıca Ekonomi Bakanlığı’nın düzenlediği seminerlerde 75 ilde 30 binden fazla kişiye dış ticaretin inceliklerini anlattı. Eğitimleri kendi kurduğu Özken Akademi çatısı altında sürdürdü. Ticaret ve sanayi odaları, ihracatçı birlikleri, gümrük müşavirliği kurslarıyla üniversitelerde de bu eğitimlere halen devam ediyor. Özken’in, dış ticaret ve gümrük alanında yayımlanmış 10 kitabı bulunuyor.

KİRAZ MUCİZESİ

ÖZKEN çifti, Kemalpaşa’da kadınların üretime ve ekonomiye katılmasını hedefleyen bir proje geliştirdi. Kuzey yarımkürede ilk yetişen kirazın Kemalpaşa’da olmasına karşın, bugüne kadar hiç ihracat yapılmamasını fırsata çeviren Özken çifti, kurdukları Vil’Star şirketiyle yine bir ilke imza attı. Kiraz sezonunda bahçelerde ve tesiste çalışan yaklaşık bin kişiye ilave istihdam sağlandı. Üreticinin ürününü ‘aracılar’ olmadan hak ettiği değere satılmasını sağlamayı hedefleyen şirket, Kemalpaşa’nın kirazını geçen yıl dört farklı kıtaya ihraç etmeyi başardı.