İŞARET VAR GÖREN YOK

Bir zamanlar Osmanlı saray mutfağının vazgeçilmezi, Manavgat ve çevresinde bölge halkının geçim kaynağı olan ‘altın susam’. Bir dönem Borsa tescilinde bile önemli bir yere sahip olan susam, değerinde satılamaması, işçiliğinin yoğun ve maliyetli olması, makine ile hasat edilememesi gibi bir çok nedenle artık üreticinin tercih ettiği bir ürün olmaktan çıkmış.

Merhum Başkan Ahmet Boztaş’ın girişimiyle Manavgat Ticaret ve Sanayi Odası, Manavgat susamı tekrar değer kazansın, kaybolmasın diye 2021 yılında Türk Marka ve Patent Kurumu’ndan coğrafi işaret almıştı.

YANGIN VE MUZ SERALARI TEHDİDİ ALTINDA
Manavgat susamı coğrafi işaretini aldı ama susam üreticisinin bugünlerde pek de tadı yok. Artan maliyetlerin yanı sıra susama bir darbeyi de 2021 yılındaki Manavgat yangını vurmuş. Üretici, yangından sonra ürün verimi ve kalitesinde sorun yaşamaya başlamış.

Susam üreticisinin başı muz seralarıyla da dertte. Muz seralarının Manavgat’ın nem dengesini bozduğunu söyleyen üreticiler, gece rutubetini seven susamın kalite ve veriminde kayıp yaşadıklarını anlatıyor. Üretici “Manavgat susamdan çıkıyor, başka ürünlere yöneliyor” derken coğrafi işaretli altın susamın artık eski günlerini görmeyeceğini anlıyorum.

ÜRETİCİ ÜRÜNÜNE SAHİP ÇIKMADI
İçimi burkan diğer ürün Karyağdı armudu... Antalya Ticaret Borsası 2018 yılında Korkuteli karyağdı armuduna coğrafi işaret alarak hem üretiminin hem ticaretinin geliştirilmesini hedeflemişti. Öncelikle üretici Korkuteli karyağdı armudu markasına sahip çıkamadı. Üzülerek gördüm ki tescilli olmasına rağmen hâlâ ürününü “Ankara armudu” diye pazarlayan üretici ve tüccar var.

ÜZERİNDE MEYVELERLE KESİLEN AĞAÇLAR
Öte yandan ağaçlar bir bir kesiliyor. Hem de üzerinde meyvelerle evet toplanmaya hazır meyvelerle. Korkuteli’ndeki üretici artık girdi maliyetlerine dayanamıyor. Üreticinin bu serzenişini resmi rakamlar da doğruluyor. TÜİK Ağustos Ayı Tarımsal Girdi Fiyatları Endeksi’ni yıllık yüzde 135.06 olarak açıkladı. Tabii bu resmi veri, sahada girdi maliyetlerindeki artış daha fazla hesaplanıyor.

Yazır Köyü Tarımsal kalkınma Kooperatifi Başkanı Yaşar Kocaoğlu, armut üreticisinin 2 yıldır zarar ettiğini belirterek, çareyi ağaçlarını kesme bulduğunu söylüyor. 1-2 dönüm değil, 100 dönümlük bahçelerde ağaçların dalında meyvelerle kesildiğini anlatırken gözleri doluyor.

ZARARIN NERESİNDEN DÖNERSENİZ KAR
Kocaoğlu, enerji fiyatlarındaki artış nedeniyle sulama maliyetlerinin arttığını, yine enerji fiyatlarının depolama maliyetlerini artırdığını söylüyor. Gübresi, ilacı, işçiliği, kasası derken işin içinden çıkamayan üreticinin çareyi ağaçlarını kesmekte bulduğunu anlatıyor. Bir nevi zararın neresinden dönerseniz kâr...

MEYVE DEPOSU KAYBOLUYOR
Yazır Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi kayıtlarına göre, 35 bin dekar armut bahçesi 20 bin dekara geriledi. Tabii sadece armut ağaçları değil elma gibi diğer ağaçlar da bir bir kesiliyor. Antalya’nın meyve ambarı Korkuteli’de meyve üretimi yüzde 50 düştü.

Yaşar Kocaoğlu’nun verdiği bilgiye göre, bir kilogram karyağdı armudun üretim maliyeti 5 lira, 1 kilogram armudu soğuk havada muhafaza edebilmek için için 1.5 TL harcanıyor, 1 lira kasa ve işçilik maliyet derken, 1 kilogram armudun toplam maliyeti 7 TL’yi buluyor, hatta geçiyor. Ama üretici karyağdı armudunu 4-5 liradan satabiliyor. Her yazımda soruyorum, siz olsanız üretir misiniz?

Antalya’nın coğrafi işaretli 15 yerel ürünü var. Alanya avokadosu, Alanya gülüklü çorba, Alanya muzu, Alanya yenidünyası, Antalya bergamot kabuğu reçeli, Antalya kabak tatlısı, Antalya paça çorbası, Antalya piyazı, Antalya serpme böreği, Antalya tavşan yüreği zeytini, Antalya turunç kabuğu reçeli, Döşemealtı el halısı, Finike portakalı, Korkuteli karyağdı armudu, Manavgat altın susamı... Umarım hiçbiri kaybolmaz...