Tek suçlu süper kahraman mı?

Çizgi filmlerin ve ekran bağımlılığının çocuklar üzerinde oluşturduğu etkileri değerlendiren Çocuk-Ergen Psikoloğu Ece Erkan, “Ekrandaki süper kahramanlara tutkuyla bağlanan bir çocuk, süper kahramanla özdeşleşerek onu birebir modelleyebilir” uyarısında bulundu. Ailelere seslenen Çocuk Gelişim Uzmanı Emel Seri ise “Ekran süresi çocuğun yaşına ve gelişimine uygun tutulmalı” dedi. Çocukların okul öncesi dönemde gerçek dünyadaki her şeyi önce hayal dünyalarında sembolize ettiğini dile getiren Çocuk-Ergen Psikoloğu Ece Erkan, şunları söyledi:

GERÇEK VE HAYAL AYRIMINI YAPAMAZLAR

“Aslında çocukların hayal dünyası yıkma, yok etme veya başkalarına zarar verme gibi şiddet içeren davranışlar barındırmıyor. Bununla birlikte, izlediği çizgi filmlerdeki süper kahramanlardan zaman içinde zarar verme davranışını da öğrenebilirler. Çocuklar sözlerden daha çok davranış ve uygulamalardan model alırlar. Genellikle 2-5 yaş aralığında ‘sembolik oyun dönemi’ diye adlandırdığımız bir gelişim evresinde olurlar. Sembolik oyun dönemi dediğimiz evrede çocuklar zaten taklit etmeyi, mış gibi yapmayı, hayal dünyalarını oyunlarını zenginleştirmek için kullanmayı öğrenirler. Bu dönemde de aslında gerçek ve hayalin ayrımını tam olarak yapamazlar.

ÜÇ YAŞA KADAR EKRANLA TANIŞMAMALI

Ekrandaki süper kahramanlara tutkuyla bağlanan bir çocuk, süper kahramanla özdeşleşerek onları birebir modelleyebilir. Bu tabii ki ‘çizgi filmler kötüdür’, ‘çocuklar çizgi film izlememeli’ anlamına gelmemeli. Belli bir yaştan sonra soyut kavramları anlayıp anlamlandırabildikleri dönemde belirli bir süre çerçevesinde izleyebilirler. Hatta ilerleyen dönemlerde çizgi filmler gelişimsel yönden destekleyici bile olabilir. Bu durumda tabii ki belli bir yaşa kadar ailelerin ekran süresi ile ilgili sınır koymaları önemlidir. Çocukların, üç yaşa kadar televizyon, tablet, akıllı telefon gibi hiçbir teknolojik cihazla tanışmamalarını öneriyorum. Beş yaşa kadar ise günde bir saat ekran süresinin ebeveyn kontrolünde kesinlikle aşılmaması gerekiyor. Bu konuda ebeveynlerin sınırlarının çok net olması gerekiyor.”

KONUŞMAYA BAŞLAMA YAŞI GECİKEBİLİYOR

Pandemi döneminde çocukların ekran karşısında geçirdiği sürenin de arttığına dikkat çeken psikolog Erkan, “Pandemide çocuklar dışarıda çok az vakit geçirebildiler. Haliyle ebeveynlerde ekran sürelerindeki artışa izin verdi. Bununla birlikte teknolojinin artık çok gelişmesi de büyük bir etken. Artık çocuklar yan yana olsalar bile kendi aralarındaki oyunları akıllı telefonlar üzerinden oynuyorlar. Bu durum çocukları gelişimsel olarak negatif yönde etkiliyor. Kontrolsüz ekran süreleriyle dil gelişimleri olumsuz yönde etkileniyor, konuşmaya başlama yaşı gecikebiliyor. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü gibi problemler de eşlik edebiliyor” dedi.

SADECE ‘AN’I KURTARIR

Ekran bağımlılığı ve çocuk gelişimine uygun olmayan içeriklerin kontrolü noktasında ailelere seslenen Çocuk Gelişim Uzmanı Emel Seri ise şunları söyledi: “Okul öncesi dönem çocuğun taklit yoluyla öğrendiği somut dönemdir. Bu dönemde çevresel faktörler çok önemlidir. Somut dönemde olan çocuk bu dönemde izlediği bir çizgi film ya da filmdeki olayların tamamını gerçek olarak düşünebilir. Burada önemli olan ya çocukların ekrandan uzak tutulması ya da ekran süresinin yaşına ve gelişimine uygun tutulması ve kesinlikle çocukların kontrollü ekran karşısında olmalarını sağlamaktır. Yoksa çocuklar her gördüklerini gerçek olarak düşünür ve deneyimlemek ister. Anne baba olarak çocukların ekrandan uzak kalması için farklı yöntemler bulunabilir. Sadece yemek yedirirken izletilen çizgi filmler hiç masum değildir. Ya da sadece misafir gelince verilen tabletler bir süre sonra bağımlılığa dönüşebilir. Çocuklarla güzel vakit geçirmenin pek çok yolu vardır. Televizyon, tablet, telefon en kolayı ve en zararlısıdır. Sadece ‘an’ı kurtarır, maalesef geleceği bozar.”