Hey kaptan, bizim kaptan

Venedikçe “capitán” yani “kumandan, özellikle gemi kumandanı” sözcüğünden geliyormuş. Venedikçe sözcük, Geç Latince “capitanus” veya “ capitaneus” yani “şef, önder, lider” sözcüğünden evrilmiş.

Türkçe sözlüğe bakınca “Gemi yönetimiyle ilgili en yüksek görevli” karşılığını görüyoruz. Sonra “Kaptan pilot”, sonra “Yolcu otobüsü sürücüsü”.

Neresinden bakarsak bakalım sorumluluk var kaptan sözcüğünün içinde. Güvenilir olmak var. Koca gemiyi, koca uçağı, onlarca insan taşıyan otobüsü birine emanet etmek var. O birinin bu emaneti alması var.

Sözlükte, “kaptan” sözcüğün bir başka bir karşılığı olarak da “Takım oyunlarında takımı temsil eden kimse” yazar. Temsil eden kimse.

Spor, gitmiş “kaptan” sözcüğünü devralmış, kendi sözlüğüne eklemiş.

Üstüne düşünmek lazım. Takım şefi dememiş, önderi, lideri, şusu busu dememmiş, kalkmış takım kaptanı demiş. Seçmiş bu sözcüğü.

Temsil mühim meseledir çünkü. Hele hele sana teslim edileni temsil ediyor olmak çok daha mühim meseledir. Bu, kaptan sözcüğünün spora özgü yanı işte. Uçağın kaptanı yolcuları temsil filan etmez mesela. Ama takım kaptanı, takımı eder.

Sporda kaptan dediğin; teslim aldığı emaneti aynı zamanda temsil edendir.

Kaptan dediğin; taraftarı, rakibi, takım arkadaşını, bazen hakemi, bazen bizzat kendini aklıselime davet edendir.

Kaptan dediğin; takım arkadaşı kadar rakip takımın oyuncusunu da tekmeden küfürden şundan bundan kollayandır.  

Kaptan dediğin; Baba Hakkı gibi, yedikleri şahane bir golün ardından takım arkadaşlarına dönüp golü atan rakip futbolcu için “Bu çocuk büyük futbolcu olacak, aman dikkat edin, tekme gelmesin” diyendir.

Baba Hakkı’yı, Lefter’i, Metin Oktay’ı, Koca Kaptan Gürsel Aksel’i, Dozer Cemil’i “efsane kaptan” yapan şey, oynadıkları futbolu, kaptanlığın bu gerekleriyle taçlandırmalarıdır.

O yüzden takım kaptanı olmak için yıldız oyuncu, büyük golcü, flaş transfer olmak filan yetmez. Tecrübe, kıdem, yaş yetmez. Yetenek yetmez. Dünya yıldızı olursun ama kaptan olamazsın bazen.

Olursun olursun. Olursun da nasıl olursun.

Haldun Taner’in muazzam oyunu Sersem Kocanın Kurnaz Karısı’nda, Tomas Fasülyeciyan şöyle der: “Teatora dediğin nedir ki? İki kalas bir heves. Lakin görüyorum ki burada sadece kalaslar var!”