ABD'nin şok kararı ne anlama geliyor? İşte müthiş yorumlar!
Güncelleme Tarihi:
ABD Temsilciler Meclisi’nin İran’la enerji sektörüne 20 milyon dolardan fazla yatırım yapan yabancı şirketlere yaptırımlarını artırma yasa tasarısının etkileri Türkiye’yi doğrudan ilgilendiriyor.
Enerji sıkıntısı yaşayan Türkiye, İran’la işbirliğini sürdürecek mi? Çünkü Türkiye enerji konusunda ABD’li şirketlerle de çalışıyor. Yaptırımlar uygulanırsa Türkiye ve Türk firmaları nasıl etkilenir? Türkiye bu konuda neler yapabilir?
"TÜRKİYE ENERJİ KRİZLERİ YAŞAYABİLİR" ASAM Uzmanı Arif Keskin: |
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTI KAPANIR MI?
Emekli Büyükelçi Gündüz Aktan:
ABD, İran’a yatırım yapan Türk şirketlerini ambargo listesine alabilir.
Diyelim ki; Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattından ABD şirketleri petrol geçiriyor. Ceyhan’da petrolü boşaltan BOTAŞ. BOTAŞ İran’la iş yaparsa durum ne olacak.? ABD şirketleri BOTAŞ’a ambargo uygularsa hat ne olacak?
ABD İran’la iş yapan tüm şirketlere ambargo uygulayabilir. Bu karar ABD yönetimini ambargo uygulamaya zorunlu bırakıyor. Önceki karar tavsiye niteliğinde. Şimdi ambargo otomatikleşiyor.
“HEM ERDOĞAN HEM AHMEDİNEJAD ABD’DE… KARAR MESAJ NİTELİĞİNDE”
Emekli büyükelçi Nüzhet Kandemir:
Başbakan oradayken böyle bir karar alınması mesaj. Bu karar BM Güvenlik Konseyi kararına ek düşüyor. O kararda da 20 milyon doların üzerindeki yatırımlara yaptırım öngörüyordu.
Hem bizim Başbakanımız hem Ahmedinejad şu an ABD’de bulunuyor. İki liderin bugün ikili görüşmeleri de var. Bu görüşme öncesi böyle bir karar alınması dikkat çekici.
Çıkan kararın uygulanması durumunda şirketlerimiz tabii ki zor duruma düşer. Türkiye’nin bir enerji sıkıntısı var. Bu sıkıntının daha da artacağı görülüyor.
“ABD ŞİRKETLERİ DE İRAN’DA ÇALIŞIYOR”
Emekli Büyükelçi Yalım Eralp:
Başkan bu müeyyideyi uygulamayabilir de. Başkan’a takdir yetkisi verebilir. Bu yasada Başkan’a takdir vermemişse bu Türkiye-İran anlaşmasını hiç yerine koyar. Müeyyideye girerseniz.
Temsilciler Meclisi’nde daha önceden hazırlanmışsa bugün çıkmıştır. Mesaj niteliğinde olduğunu düşünmüyorum.
Yalnız bir takım ABD şirketleri de İran’da çalışıyor. Fransız ve Avusturya şirketleri de var. İran’la boru hattını sadece Türkiye değil Avusturya da istiyor. “Kazak projesi” diyorlar ancak bu proje için ne türlü alt yapı çalışması yaptılar.
ABD ne Rusya ne İran girsin istiyor. ABD gaz Kafkas ve Orta Asya’dan gelsin istiyor. Nasıl olacağını, ne şekilde olacağını söylemiyor. Yalnızca istiyor.
İran konusu ABD için çok önemli. İran-Amerika ilişkileri diğer tüm ilişkilerden ayrı tutulmalı.
"TÜRKİYE, İRAN'DA GAZ YATIRIMI YAPAMAZ"
Uluslararası Enerji Uzmanı Necdet Pamir:
Türkiye'nin İran'la imzaladığı enerji mutabakatı, önce 3 alt başlıktan oluşuyordu. Sonra 3 alt başlık daha eklendi. Neydi bunlar:
1) Türkmen gazının Türkiye getirilmesi.
2) İran gazının Türkiye ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşınması,
3) İran'dan 3-6 milyar kilowatt saat elektrik alınması
4) Türkiye'nin İran'da gazla çalışan santral yapması
5) Türkiye'nin, İran'da hidroelektrik santral kurması
6) Güney Pars sahasında Türkiye'nin 22-23-24 sayılı fazlarda(bölgelerde) gaz için yatırım yapması. Bu iş de öyle 20 milyon dolarla yapılamaz milyar dolarlık yatırım gerektirir.
ABD POSTA KOYUYOR
ABD, yıllardır var olan bu yasada yeni bir düzenlemeyle bu durumun altını kalınca çizmiş oluyor. Yani bir anlamda ABD posta koyuyor. Yıllardır bu yasa olmasını karşın İtalya'nın ENİ, Fransa'nın TOTAL ve Çinliler’in CNPC gibi şirketleri, İran'ın Güney Pars sahasında yıllardır yatırım yapıyor. "Onlar yapıyorsa Türkiye de yapar" diye hemen akla gelebilir ama durum o kadar basit değil.
TÜRKİYE YAPABİLİR Mİ?
Mali olarak bu tür bir girişimi ABD'ye sormak durumda olmayan dev şirketler, bunu yıllardır yapıyor. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı(TPAO) ve BOTAŞ mevcut finansal yapılarıyla, böylesi bir yatırım için uluslararası finans bulamazlar. ABD'nin de zaten yaptırımı finansman konusunda. Mevcut hükümetin dış politika anlayışı ve bu şirketlerin finansal yapısı nedeniyle, ABD'nin karşı çıkmasına rağmen İran'da bir yatırımın mümkün olmadığını düşünüyorum. Bence bu durum bir iç politika malzemesi olarak kullanılıyor. Peki yapılmalı mıdır? ABD'ye sorulmadan yapılmalıdır. Türkiye, komşularıyla iki tarafın yararına olan projeleri kimseye sormadan hayata geçirip, karşılıklı yatırımlar yapmalıdır.