Çin-ABD taktik savaÅŸları

Çin BaÅŸbakan Yardımcısı Wu Yi'nin baÅŸkanlığındaki üst düzey yetkililerden oluÅŸan Çin heyetinin, Çin-ABD ticari ve ekonomik iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtirmek amacıyla, ilki Aralık 2006'da Pekin'de düzenlenen ve her altı ayda bir tekrarlanması planlanan Stratejik Ekonomik Diyalog toplantılarının ikinci turuna katılmak üzere yaptığı Washington ziyareti dün sonra erdi. Bu yılki görüşmede ikili ticari iliÅŸkiler baÅŸta olmak üzere hizmet sektörünün serbestleÅŸtirilmesi, yatırım konusundaki iÅŸbirliÄŸi ve enerji teknolojisi alışveriÅŸi gibi konular ele alındı.Â

Çin-ABD ticari ilişkilerinde son günlerde yaşanan bazı gerginlikler, bu haftaki zirvenin önemini daha da arttırdı. Gerginliğin ana nedenlerinden birisi, geçen Nisan ayında ABD'nin Çin'e karşı açtığı telif hakları davasıdır. ABD, yayım haklarına sahip olduğu kitap ve DVD gibi ürünlerin Çin'de izinsiz ve yasadışı bir şekilde korsan olarak çoğaltıldığı gerekçesiyle Dünya Ticaret Örgütü'ne şikayette bulunmuştu. ABD ekonomisine milyarlarca dolar zarar verdiği gerekçesiyle açılan bu dava halen sürüyor.

ABD'nin Çin lehine ticari açığı ve bu baÄŸlamda Çin'e yaptığı baskı, iki ülke arasındaki gerginliÄŸi daha da derinleÅŸtirmiÅŸtir. ABD'nin ticari açığı geçen yıl  233 milyar dolara ulaÅŸtı. Bunun en büyük nedeni olarak, Çin para birimi Yuan'nın deÄŸerinin, gerekenden daha düşük olduÄŸu öne sürülmekte. Bush hükümeti, Yuan'ın revaluasyonunun gerçekleÅŸmediÄŸi sürece ABD'nin de bazı önlemler alacağını, ve baÅŸlangıç olarak Çin'den ithal edilen ürünler üzerindeki gümrük tarifesini yükselteceÄŸini ifade etti.Â

ABD, söz konusu büyük ticari açığın bir başka nedeni olarak da Çin piyasasının hâlâ dışa kapalı olmasını gösterirken Çin, ABD'nin yüksek teknoloji ürünlerinin halen sıkı kontrol altında bulunduğunu ifade ederek, ABD'nin serbest ticaret ilkesine aykırı davrandığını vurgulamaktadır. Özellikle, ABD'nin, Çin'in piyasasını serbestleştirme yönünde gerekli reformları yapmadığı sürece, kendisinin de bazı önlemler alacağını söylemesi, Çin tarafından tehdit olarak algılanmıştır. Üst üste yaşanan gerginliklerin yakın bir gelecekte iki ülke arasında bir "ticari savaşa" yol açabileceği yönündeki yorumlar, geçtiğimiz aylarda gündemimizde yer almıştı.

Çin bu yılki zirvede, taraflar arasındaki ticaret dengesi sorununun  çözümüne yönelik bazı önerilerde bulundu. Buna göre, Çin, ABD'den yaptığı ithalatın oranını yükseltme yönünde planlama yapacak ve bu baÄŸlamda, ABD de Çin'e yaptığı ihracatı yükseltme yönünde çaba sarf edecek. DiÄŸer taraftan, Pekin hükümeti de "ticari ve ekonomik konuların siyasallaÅŸtırılmaması gerektiÄŸini" vurgulayarak, ABD'nin ÅŸu an yaÅŸanan anlaÅŸmazlığı, gümrük tarifelerini yükseltmek gibi tehditler ile çözmeye çalışmasının yanlış bir yöntem olduÄŸunu beyan etti.Â

Her iki ülkenin zirvede gösterdikleri tavır, sonuçta bu zirvenin temel amacını iyi bir şekilde yansıtıyor. Uzun vadeli stratejik işbirliğini yürütme kapsamında toplanan Çin ve ABD heyetleri, olumlu ilişkiler sürdürmenin ülkelerinin çıkarları için en mantıklı strateji olduğunu anlamış görünüyorlar. Birbirlerine fazlasıyla bağımlı olan bu iki ülkenin, son zamanlarda yaşanan söz konusu gerginliği  Stratejik Ekonomik Diyalog gibi bir zirve vasıtasıyla yumuşatmaya çalışması, olabildiğince pratik ve akılcı  bir taktik olarak algılanmalı.