İki Türk şehitliğini bulduk, belgesel çektik

Seyahat etmeye nasıl başladınız?
- 2003’te, Hollanda ve Almanya’daki yakınlarımı ziyaret etmek üzere çıktığım gezi ilk yurtdışı tecrübemdi. Serüvenim Anadolu Üniversitesi Turizm ve Gezi Kulübü Başkanı olduktan sonra da devam etti. 2008’de karayoluyla Suriye, Ürdün, Mısır’ı 14 günde gezdim. İlk dalışımı yaptım, Dünyanın 7 Harikası’ndan piramitleri gördüm ve sadece 400 dolar harcadım. Aynı yıl bir ayda Hindistan, Nepal’e gittim. Tac Mahal ve Himalayalar’daki dört dağ yürüyüşü unutulmazdı. Geçen yıl sömestr tatilinde Tayland, Laos, Vietnam, Kamboçya’ya gittim. Tayland’da Yüzen Pazar, Laos’ta Tubing, Vietnam’da Halong Körfezi ve Chu chi tünelleri, Kamboçya’da Angkor Tapınağı beni çok etkiledi. Yazın bir ayda İspanya’da 10’a yakın şehri gezdim. Kasımda 10 günlüğüne Almanya’ya giderek Berlin, Hamburg, Munich ve Nürnberg’i gezdim. Aralıkta 15 günlüğüne Tanzanya ve Kenya’ya gidip ilk Afrika tecrübemi yaşadım. Safariye çıktım, Masai köylerini gördüm. Freddie Mercury’nin doğduğu Zanzibar’a uğradım. Bu yıl sömestre tatilinde arkadaşlarımla Tayland ve Myanmar’a gittim. Gezinin yanı sıra amacımız Myanmar’ın Thayet Myo ve Meiktila şehirlerindeki Türk şehitliklerini bulmaktı.

Myanmar size neden cazip geldi?
- Myanmar, Çinhindi’nin kuzeybatısında, 50 milyon nüfuslu bir ülke. Hindistan, Bangladeş, Çin, Laos ve Tayland’la çevrili. Güneybatı kıyıları Bengal Körfezi’nde. Geçen yıl başkenti, güvenlik nedeniyle Yangoon’dan Naypyidaw’a taşınmış. Geçen yılki Uzakdoğu gezisinde, bölgedeki diğer ülkelerden çok farklı olduğunu öğrendik, merak ettik. Myanmar’la ilgili bilgi toplarken Türk şehitliklerinin olduğu öğrendik. Bu konuya yoğunlaştık. Yola çıkarken sadece iki şehir ismi vardı elimizde: Thayet Myo ve Meiktila.

HİNTLİ NUR İSLAM YOLU GÖSTERDİ

Grubunuz kaç kişiydi?
- 34 kişilik grupta Türklerin yanı sıra yurtdışından Erasmus programıyla Türkiye’ye gelen 14 öğrenci vardı. İki haftalık Tayland gezisini tamamladıktan sonra grubu ikiye böldük. 26 kişi Kamboçya’ya, bizim sekiz kişilik grubumuz Myanmar’a doğru yola çıktı. Vizeyi Tayland’da, Bangkok’tan bir günde aldık. Yangoon’a uçtuk. Myanmar’da ikiye ayrıldık. Ben, Anadolu Üniversitesi Sinema Kulübü Başkanı Candaş İnceer, kameraman Sinan Kut ve Mesut Tasasız şehitlikleri görüntülemek için yola çıktık. Thayet Myo’ya ulaşmak için Pyay’e otobüsle sekiz saatlik yolculuk yaptık. Pyay’de bir gece kalıp sabah otobüsle Aung Lan’a geçtik. Oradan kiraladığımız bisikletlerle Ayeyarwady Nehri’nin kıyısına inip tekneye bindik. Burada tanıştığımız Hintli Nur İslam, bizi şehitliğe götürdü.

Neler gördünüz orada?
- Yarım saatlik tekne yolculuğundan sonra Thayet Myo’da bizi iki asker karşıladı. Bizi sorgulayıp, pasaportlarımızın dokuzar fotokopisini çektiler. Sonra Nur İslam’ın yardımıyla at arabası kiralayıp, yola düştük. Şehitlik pamuk tarlalarının arasında kaybolmuştu. Girişte gözümüze ilk çarpan yıkık bir duvar ve üzerinde “Ibrahim TURK” yazan mezar taşıydı. Şehitlik tropikal iklim ve bakımsızlıktan harap olmuştu. Latin alfabesiyle Şaban, Mahmut, Muhammet, Ali, İbrahim, Dursun, Mustafa yazılı yıkık mezar taşlarını gördük. İngilizler’in diktiği anıttaki Türkçe ve Burmaca yazı zor okunuyordu: “1. Dünya Savaşı’nda Irak, Suriye, Filistin ve Arabistan cephelerinde İngilizlere tutsak düşerek Burma’ya getirilen ve burada vefat eden aziz Türk askerlerinin anısına.” Şehitlikte iki saat çekim yaptıktan sonra Pyay’a döndük.

İMAM MEZAR TAŞLARINI TÜRK CAMİSİNE TAŞIMIŞ

Meiktila’ya nasıl gittiniz?
- Günde bir kez yapılan otobüs seferleri, yolların bozukluğu nedeniyle mesafe yakın olmasına karşın iki günümüz yolda geçti. Şehitlikten sökülen taşların bir caminin arka bahçesinde olduğunu söylenmişti. İlk gördüğümüz camiye girip sorduk, bilmiyorlardı. Bir Burmalı kadın Türk olduğumuzu öğrenince, bir Türk camisinin bulunduğunu söyledi. Dört motosiklet kiralayıp, kadının verdiği ipucuna göre aramaya başladık. 15 dakika sonra Türk camisini bulduk. İmam Muhammet Ali, bizi şehitlerimizin mezar taşlarının bulunduğu arka bahçeye götürdü. 19 yıl önce şehitlikten 181 mezar taşını camiye taşımıştı. Taşlardaki ölüm tarihleri 1918-1921 arasındaydı. İsimlerin altında meslek ve rütbeler yazılıydı. Bazıları kırıktı. İmam, şehitlikte 700 şehitimizin yattığını söylüyordu. Sonra birlikte iki kilometre ilerideki şehitliğe gittik. Durum Thayet Myo’dan daha kötüydü. Ortasından otoyol geçmişti. Buranın şehitlik olduğu ancak camideki mezar taşlarının diplerini gördüğümüzde anlayabildik.

Yolculukta yaşadığınız en ilginç anı neydi?
- Nur İslam’la tanışmamızdı. İngilizce bilen biriyle karşılaşmamız bile bir mucizeyken, o bize 40 dakikalık tekne yolculuğunda şehitlikle ilgili bildiklerini anlattı. Dört üniversitelinin buraya geliş amacını öğrenince daha sıcak davranmaya başladı. Tüm sorumluluğu üstüne alıp askerlerle diyalog kurdu. Evrakları alıp, işlemleri takip etti. Aç olduğumuzu öğrenince bizi kahveye götürerek yemek, sütlü çay ikram etti.