Gençliğe dair kuramsal ve tarihsel bir analiz

Serap Yolcu Yavuz’un doktora tezine dayanan ‘Cumhuriyet Misyonerleri/1930-1946 Arası Türkiye’de Bir Politik Özne Olarak Gençlik İnşası’nda ilk bölüm kavramsal açıklamalara ve teorik çerçevenin kurulmasına ayrılmış. ‘Genç/gençlik nedir?’ sorusu üzerine şekillenen kavramsal çözümleme, farklı gençlik yorumlarını karşılaştırmalı olarak ele alması bakımından değerli. Gençliğin kültürel olarak yapılanması ve politik özne olarak inşa edilmesi olgusunu farklı filozoflara ve teorilere atıfla tartışan bu bölüm, çalışmanın geri kalan kısmı için verimli bir altyapı oluşturuyor.
Yavuz, çalışmasının ikinci kısmında modernleşme çabalarının ve buna koşut olarak değişim sancılarının baş gösterdiği 19. yüzyıl Türkiye’sinde hem bizzat gençlerin faili olduğu örnek vakalar hem de dönemin kritik gelişmelerinde genç nüfusun genel düşünsel ve eylemsel tavrı yerinde saptamalarla okuyucuya sunuluyor. Özellikle, Osmanlı’nın buhranlı son yıllarında gençliğin askeriye içerisinde ve aynı zamanda paramiliter bir güç olarak etkinliği, özne tartışmaları açısından önemli doneler ortaya koyuyor. Bununla birlikte yazar, imparatorluktan ulus-devlete giden süreçte, devlet rejimi gibi gençliğin de kayda değer dönüşümler geçirdiğini vurgulamakta. Burada dikkat çekici olan Milli Mücadele’nin başarıyla sonuçlandırılmasının ardından gençliğin yeni ideolojik formülasyonun taşıyıcısı ve savunucusu olarak kurgulanması. Bu anlamda, Türkiye’de gençliğin rolünün önceleri ağırlıklı olarak askeriyeyle ilgili konulara odaklandığı, yeni rejimle birlikte ise daha yoğun bir ideolojik karakter kazandığı göze çarpmakta.
Kitabın üçüncü kısmı gençliğin endoktrinasyonuna yönelik politikalara daha yakından bakıyor. Burada kitaba özgün değerini kazandıran husus, yazarın gençliğin politik bir özne olarak inşa edilme sürecini dönemin üç önemli dergisi Çığır, Ülkü ve Varlık üzerinden okumuş olması. Yayın çizgileri yönetici elitlerin eğilimleri doğrultusunda belirlenen bu dergilerde gençlik üzerine kaleme alınan yazılar, yetiştirilmesi amaçlanan ‘ideal’ tipin -kadın ve erkek olarak- açık tasvirlerini sergilemesi bakımından ve aynı zamanda içerdiği köylülük tartışmalarından dolayı dikkate değer. Aynı zamanda Türk gençliğinden hem milliyetçi hem de Batılılaşmacı bir kimliğe sahip olmasının beklendiğinin kaydedilmesi de arzu edilen gençlik profilinin Türk modernleşme ülküsünün temel yönelimini işaret etmesi açısından anlamlı gözükmekte. Bu kısımda yer verilen kimi alıntılar okuyucu açısından gerçekten de ilgi çekici olacaktır. Dolayısıyla bu son bölüm, devletin sivil siyasetin işleyişindeki ağırlığına atıfta bulunması sebebiyle, dönem politikalarının genel bir eleştirisi olarak da anlaşılabilir.
Özetle Dr. Serap Yolcu Yavuz’un çalışması, karmaşık teorik ve pratik meseleleri başarılı biçimde bir araya getiriyor ve sistematik olarak analiz ediliyor. Bu anlamda kitap, Türkiye siyasi tarihine ilgi duyanların, kütüphanelerinde mutlaka bulundurmaları gereken bir eser olarak değer kazanıyor.

CUMHURİYET MİSYONERLERİ
1930-1946 ARASI TÜRKİYE’DE BİR
POLİTİK ÖZNE OLARAK GENÇLİK İNŞASI
Serap Yolcu Yavuz
VakıfBank Kültür Yayınları, 2019
456 sayfa, 38 TL.