Darısı diğerlerinin başına

Biliminsanları 6’ncı yok oluş sürecinde olduğumuzu söylüyor. Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) verilerine göre her 13 dakikada 1 canlı yok oluyor. Bu yok oluş hızı dinozorların yok olduğu dönemden dahi yaklaşık bin kat daha fazla.
Yine IUCN verilerine göre ülkemizdeyse 585 tür tehlikede. Bunların 29’u memeli, 26’sı kuş, 23’ü sürüngen, 12’si kurbağa ve semender, 251’i balık, 48’i yumuşakça, 41’i diğer omurgasızlar, 147’si bitki, 8’i mantar ve tekhücreli. Korumada öncelikli türleri belirlemek için Türkiye tehlikedeki türleri 20 farklı kritere tabi tutuyor.

İlk adım bilgi edinme

Nesli tükenmekte olan hayvan ve bitkilerin korunması için Tarım ve Orman Bakanlığı’yla Avrupa Birliği işbirliği yapınca Harran kertenkelesi, çokgözlü Hatay mavisi kelebeği, bozkır kartalı, karakulak ve Hasbenli sığırkuyruğu bitkisi farklı canlı gruplarından seçilen ilk pilot türler oldu. Bu türlere ilişkin yürütülecek çalışmalar gelecekte bu kapsama alınacak türler için de rehberlik edecek. Koruma çalışmalarının başarısının temelinde sorunların doğru tespit edilmesini sağlayan bilimsel araştırma çalışmaları yatıyor. Popülasyonu gittikçe azalan bir türün neden azaldığını bilmek başarılı bir koruma çalışmasının ilk adımı...
Ardından da gözlem ve bilimsel araştırmalar ışığında edinilen bilgiyle eylem planlarının hayata geçirilmesi takip edilecek. Bu planlarda türün durumu, sorunları ve sorunların çözümü için atılması gereken adımlar sıralanacak. Kamuoyunun tür hakkında bilgilendirilmesi ve bu konuda farkındalık sağlanması da eylem planlarının önemli hedeflerinden...

Harabeler son sığınağı
Harran kertenkelesi

Endemik bir tür. Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (RSPB) Kırmızı Listesi’nde küresel ölçekte kritik tehlikede (CR) olarak gösteriliyor. Türkiye’de Şanlıurfa’daki Harran harabelerinde yaşıyor. Bölge bozkırlarının tamamen tarım arazisine dönüştürülmesi nedeniyle de Harran harabelerine sıkışmış durumda. Tombul ve iri yapılı bir tür olan Harran kertenkelesi 25 santime kadar uzayabiliyor.

Orman çayırları da korunuyor
Çokgözlü Hatay mavisi kelebeği

Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Gaziantep, Mersin’in doğusu ve Adana’da görülebilen en nadir kelebeklerimizden. Nisandan temmuz ortalarına kadar doğada gözlenebiliyor. Ortalama 1.000-2.000 rakım arasındaki orman içi çayırlıklarda ve genelde suya yakın yerlerde dağılım gösteriyor. Orman içi çayırlar beslenmeleri için hayati önem taşıyor. Bu yüzden bu çayırlara da dokunulmuyor.

Zehirli tarım onların da derdi
Bozkır kartalı

Nesli küresel ölçekte tehlikede olan bozkır kartalının (Aquila nipalensis) Nisan 2018’e kadar Türkiye’deki durumu hakkındaki bilgi oldukça yetersizdi. 2018’de yapılan çalışmalar sonucunda ülkemizde üç yuva olduğu tespit edildi. Bugün toplam yuva sayısının 12 civarında olduğu tahmin edilen bozkır kartalının dünya nüfusuysa 10 binin altında. Çöl, yarı çöl, ağaçsız ve çalılık bozkırlar veya savana gibi açık alanlarda ve kurak yerlerde yaşayan bozkır kartalının en büyük problemi yaşam alanlarının özellikle de yanlış tarımsal uygulamalar nedeniyle tahrip olması.

Kıyıları seviyor
Karakulak

Ülkemizde Antalya’dan İzmir’e uzanan kıyı hattında yaşıyor. Sayısı tam olarak bilinmiyor. Açıklıklı ağaçlıklar, fundalıklar, çalılıklar, maki gibi bodur bitkilerle kaplı alanlar, düzlük, tepelik ve kayalıklı bölgeler gibi çok çeşitli habitatlarda yaşayabiliyor. En büyük derdiyse yaşam alanlarının bozulması.

50 taneden az var
Hasbenli sığırkuyruğu

Prof. Dr. Zeki Aytaç ve Prof. Dr. Hayri Duman tarafından 2010’da Çanakkale’de keşfedilen bitki, ismini zoolog ve Prof. Dr. Abdullah Hasbenli’den alıyor. Çanakkale Çan, Kirazlıtepe’de kayalıklar arasında çok nadir olarak yayılış gösteriyor. Sayılarının 50’den az olduğu tahmin ediliyor.