Ä°spanya’daki Arap medeniyeti ENDÜLÜS

Avrupa’nın üçüncü en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi, 40 milyon nüfuslu Ä°spanya’nın 17 özerk bölgesinden biri olan Endülüs, Müslüman Ä°spanya’ya atfen kullanılan bir kelime. Sekiz vilayetten oluÅŸan bölgenin baÅŸkenti de Sevilla.Yüzyıllarca emir, halife ve sultanlar tarafından yönetilen Endülüs, Akdeniz ve Atlantik arasındaki konumuyla üç bin yıl boyunca Ä°ber Yarımadası’nın kültürel ve ekonomik merkezi olmuÅŸ. Ä°spanya’daki 800 yıllık Arap egemenliÄŸi kendini dilde de göstermekte. Bugün Ä°spanyolca’da Arapça’dan gelme birçok kelime var. GeçmiÅŸin zenginliÄŸini bugünün şıklığıyla harmanlamış zarif bir ÅŸehir olan Sevilla; Arap medeniyetinin doruk noktasına ulaÅŸtığı Kordoba ve 1492’ye kadar sanatçıların, tüccarların ve bilim insanlarının merkezi olmuÅŸ Granada’yı görmeden ölmemek gerekiyor.Sene 711, sonradan adını taşıyacak Cebelitarık BoÄŸazı’ndan, peÅŸinde ordusuyla Ä°ber Yarımadası’na geçer Tarık bin Ziyad. Sonra da gemileri yakar, artık geriye dönüş yoktur. Dönmedikleri gibi 800 yıl kalır Araplar, Ä°ber Yarımadası’nda. 1492 yılı hem Arapların, hem Yahudilerin sonu olur. Evlenip güçlerini birleÅŸtiren Kraliçe Ä°sabel ile Kral Ferdinand, paralarına ve mallarına el koydukları Yahudileri ülkeden atarken, bir tek II. Bayezid sahip çıkıp büyük bir kısmını Osmanlı topraklarına getirir. Araplara da Avrupa kıtasına veda düşer, bu sahnede. Kralla kraliçenin desteÄŸini ve rüzgarı arkasına alan Kristof Kolomb ise Hindistan diye yola koyulup, soluÄŸu yeni dünya Amerika’da almıştır bile...Avrupa’nın üçüncü en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi, 40 milyon nüfuslu Ä°spanya’nın 17 özerk bölgesinden biri olan Endülüs, Müslüman Ä°spanya’ya atfen kullanılan bir kelime. Sekiz vilayetten oluÅŸan bölgenin baÅŸkenti de Sevilla. Yüzyıllarca emir, halife ve sultanlar tarafından yönetilen Endülüs, Akdeniz ve Atlantik arasındaki konumuyla üç bin yıl boyunca Ä°ber Yarımadası’nın kültürel ve ekonomik merkezi olmuÅŸ. Ä°spanya’daki 800 yıllık Arap egemenliÄŸi kendini dilde de göstermekte. Bugün Ä°spanyolca’da Arapça’dan gelme birçok kelime var, özellikle de ‘Al’ ile baÅŸlayan sözcükler: Alkazar, kasırdan geliyor, saray anlamında. Alkala kalenin bizdeki karşılığı. Mezquita’yı da mescit ve cami yerine kullanıyorlar. SEVÄ°LLA: DON KÄ°ÅžOT’UN YAZILDIÄžI YERGeçmiÅŸin zenginliÄŸini bugünün şıklığıyla harmanlamış zarif bir ÅŸehir Sevilla. Guadalquivir nehri üzerinde yer alan Arapların Izvilla’sı Ä°spanyolca’ya da Sevillala (Ä°spanyollar iki ‘l’ yan yana gelince ‘y’ okuyorlar.) olarak geçmiÅŸ. Åžehir o kadar güzel ki birçok sanatçıya da ilham kaynağı olmuÅŸ. Ãœnlü ressamlar Murillo ve Velazquez burada eserler vermiÅŸ, Cervantes Don KiÅŸot’u Sevilla Hapishanesi’nde yazmış. Carmen (Bizet), Sevilla Berberi (Rossini), Ä°spanyolca adı Don Juan olan Don Giovanni (Mozart), Fidelio (Beethoven) bu ÅŸehirde geçen operalardan aklıma ilk gelenler. Amerika’nın keÅŸif seferlerinden üçünün baÅŸlangıç yeri olan Sevilla, bugün 750 bin nüfuslu bir kültür merkezi.KORDOBA: BÄ°LÄ°M VE KÃœLTÃœRÃœN BEŞİĞİArap medeniyetinin doruk noktasına ulaÅŸtığı Kordoba, 10. yüzyılda 300 camisi, muhteÅŸem sarayları, hamamları ve çok geliÅŸmiÅŸ ÅŸehir planlamacılığıyla Avrupa’nın en modern, aynı zamanda da en kalabalık ÅŸehri unvanlarını almış. YetiÅŸtirdiÄŸi Müslüman ve Yahudi alimlerle bilim ve kültür dünyasına inanılmaz katkılarda bulunmuÅŸ. Hıristiyanların ‘parçala ve ele geçir’ yöntemiyle geri aldıkları Kordoba, Romalılar döneminden baÅŸlayan tarihi ve kültürel mirasıyla Ä°spanya’nın en çok turist çeken yerlerinden biri. GRANADA: NARA BENZEYEN GÃœZEL ÅžEHÄ°RSırtını Sierra Nevada daÄŸlarına dayamış olan Granada 1492’ye kadar sanatçıların, tüccarların ve bilim insanlarının merkezi olmuÅŸ. Hıristiyanların hakimiyetinde ise Rönesans’ın görkemi sarmış tüm ÅŸehri. Adının coÄŸrafi ÅŸekli dolayısıyla benzediÄŸi nar meyvesinden geldiÄŸi rivayet olmakta. Åžehrin en önemli iki meydanı Bib-Rambla ve Nueva. 30 kilometre gidince kendinizi kayak merkezinde, 60 kilometre uzaklaÅŸtığınızda da Costa del Sol (GüneÅŸ Sahili) olarak adlandırılan bölgede, Akdeniz’in sıcak sularında buluyorsunuz. Elhamra Sarayı yıllarca Ä°spanya’nın en çok ziyaret edilen tarihi yeri unvanını geçtiÄŸimiz senelerde Barcelona’daki La Sagrada Familia (Kutsal Aile) Katedrali’ne kaptırmış. GeniÅŸ bulvarları, katedrali, iyi korudukları Arap dönemine ait eserleriyle Ä°spanya’da görülmesi gereken ÅŸehirlerden biri Granada...Sene 2004, Endülüs’te Arapların dönemi çoktan kapanmış ve sadece izler kalmış uygarlıklarından geriye. Tarık’ın yaktığı gemilerse asırlar sonra Kraliçe Sezen’in ÅŸarkısında hayat bulmuÅŸ ve radyodan ‘Ne gemiler yaktım, ne gemiler yaktım’ diye yankılanmakta. Siz gemileri yakmayın, en azından bir tanesi yedekte kalsın. Belli mi olur, belki bir gün dönmek gerekebilir!Â