Yarıdan fazlamız sağcı

Türk seçmeni kendini sağcı olarak tanımlıyor. Aşırı uçlar sadece % 8.8 taraftar bulurken, ortanın sağını ve ortanın solunu da içeren ‘geniş merkez’ Türkiye'nin en büyük siyası kitlesi: % 45.4. Halk koalisyona gitmesini istediği MHP'yi milliyetçi ve sağcı, DSP'yi demokrat ve solcu olarak tarif ederken FP'yi sağcı ve gerici görüyor.

Seçmen sağcı mı solcu mu, kendini siyasi açıdan nerede görüyor?

A&G'nin Hürriyet Gazetesi için yaptığı ankette, seçmenden, aşırı sağdan aşırı sola giden siyasi yelpazede kendi yerini belirlemesi istendi.

Türk seçmeni büyük bir ağırlıkla (yarıdan fazla) kendini sağcı olarak tanımlıyor.

Ancak, seçmene, ‘Sağcı mısın, solcu musun?’ diye sorulmadı. Solu ve sağı da 5 dilime ayırarak, ‘Ne kadar solcusun, ne kadar sağcısın?’’ diye soruldu.

Türkiye'de iki aşırı ucun toplamı sadece % 8.8'dir ki, bu oylar da Meclis'teki büyük partilerde temsil edilmektedir.

Türk seçmeninin sadece % 2.3 kendini aşırı solcu, % 6.5 da aşırı sağcı olarak tarif etmektedir. Ancak, bu seçmenin de oy verdiği partiye bakıldığında aşırı uçtaki partilere fazla itibar etmediği görülüyor.

AŞIRI SOL DSP'YE

Aşırı solcu olduğunu söyleyen % 2.3'lük kitle % 54 DSP'ye, % 24 CHP'ye oy vermektedir.

Aşırı sağcı olduğunu söyleyen % 6.5'lik kitlenin % 60.5'i MHP, % 23'ü FP'ye oy vermektedir. Bunların % 12.3'ü ANAP ve DYP'ye oy verirken % 3.6 kadarı da DSP'ye oy vermektedir.

Türkiye'de aşırı solda Meclis'e girme şansı olan parti bulunmadığından, bu seçmen kitlesi soldaki iki büyük partiye oy vermektedir.

Aynı şey aşırı sağdaki partiler için de söylenebilir. Ama bu seçmenin, kamuoyunda ‘radikal sağcı’ imajı güçlü olan iki parti, MHP ve FP'yi tercih etmesi, aşırı sağcıların bu partileri beğenip destekledikleri anlamına da gelebilir.

ÖZELLEŞTİRMEYE EVET

Hükümet kurulup da icraata başladığında, TBMM'nde ve kamuoyunda çok tartışılacak bazı konularda halk ne düşünüyor? İşte birkaç örnek... ‘Kamu bankalarının ve kamu şirketlerinin özelleştirilmesine devam edilmeli.’

Kesinlikle katılıyorum % 39.8

Katılıyorm % 31.8

EVET % 71.6

Katılmıyorum % 16.9

Kesinlikle katılmıyorum % 11.5

HAYIR % 28.4

Seçmenin ezici bir çoğunluğu, % 71.6'sı özelleştirmenin - yaşanan fiyaskolara rağmen- devam etmesini istemektedir. Bu konuda CHP seçmeninin % 43.6'sının ‘özelleştirmeye hayır’ dediğini, DSP-MHP-FP seçmeninin de (% 27 ila % 29 hayır cevabıyla) özelleştirme konusunda ‘tereddütleri olduğunu’ görüyoruz.

AVRUPA'YA DA EVET

‘Türkiye Avrupa Birliği’ne girmeli.'

Kesinlikle katılıyorum % 44.6

Katılıyorum % 39.3

EVET % 83.9

Katılmıyorum % 9.8

Kesinlikle katılmıyorum % 6.3

HAYIR % 16.1

Türkiye kesin kararlı: Avrupa'ya girmeliyiz (% 83.9)

Fazilet Partisi seçmenin % 35.7'si (17.4 kesinlikle) Avrupa'ya karşı.

MHP seçmeninin % 19.4 kadar bir kesimi de (6.1 kesinlikle) bu fikirde.

Partilere yakışan sıfatlar

Türk seçmeni hangi partiye hangi sıfatı yakıştırmaktadır? Seçmene soruldu: ‘Size bazı kavramlar, bazı sıfatlar okuyacağım. Bunların mevcut siyasi partilerden hangisine en çok uyduğunu söyler misiniz?’ Seçmenin partilere en ‘rahat’ yapıştırdığı etiketler şunlardır:

MHP Milliyetçi (% 73.3)

MHP Sağcı (% 50)

DSP Solcu (% 46.9)

CHP Solcu (% 46.8)

FP Gerici (% 45.1)

DSP Demokrat (% 36.4)

MHP Devletçi (% 36.0)

FP Muhafazakár (% 34.2)

DSP Laik (% 33.1)

DSP İlerici (% 31.6)

CHP Atatürkçü (% 31.2)

DSP Atatürkçü (% 30.1)

Bu soruya verilen cevaplara bakarak, özetle Türk seçmeninin kafasında iki büyük partinin, DSP ve MHP'nin imajını henüz son derece ‘karmaşık’ olduğu görülüyor. Buna karşılık diğer 4 parti hakkında seçmen çok net bir fikre sahip.

FP gerici, sağcı, muhafazakár

ANAP merkezde, batı yanlısı, sağcı, liberal ve yenilikçi

DYP batı yanlısı, merkezde, sağcı

CHP solcu, Atatürkçü, laik, batı yanlısı bir partidir.

İdam cezası

kaldırılmasın

‘İdam cezası kaldırılmalı’

Kesinlikle katılıyorum % 12.5

Katılıyorum % 15.0

EVET % 27.5

Katılmıyorum % 23.8

Kesinlikle katılmıyorum % 48.7

HAYIR % 72.5

Abdullah Öcalan'ın yargılanmasına bir ay kala Türk seçmeni son derece kararlı: Hayır, idam cezası kalkmamalı (% 72.5), kesinlikle kalkmamalı (% 48.7)

Hayır Kesinlikle

MHP % 84.8 % 61.1

ANAP % 77.4 % 48.8

DYP % 71.7 % 54.3

FP % 71.1 % 46.7

DSP % 66.8 % 41.6

Bir ‘solcu’ parti olan DSP'nin seçmeni de üçte iki oranında idama karşı çıkarken, diğer sol parti CHP'nin seçmeni ‘idam kalksın’ diyor (% 54.8)

ANKETİN KÜNYESİ

A&G Araştırma Şirketi tarafından 1-4 Mayıs 1999 tarihlerinde yapılan bu ankette, Türkiye 18 yaş ve üstü seçmen nüfusunu temsil eden 2448 kişilik bir örneklem kullanıldı. Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinde, 43 il, 134 ilçe ve bunlara bağlı 132 mahalle ve 72 köyde 1151'i kadın 2378 denekle hanede yüzyüze anket yapıldı. Anketin hata payı kabul edilebilir aralıklar içindedir. Bu yazı dizisinde okuyacağınız değerlendirme ve yorumlar tamamen Hürriyet gazetesi siyaset uzmanlarına aittir.

Geniş merkez % 45.4

Kendini ortanın sağında ve ortanın solunda kabul eden seçmen de dikkate alınırsa, Türkiye'de % 45.4'lük geniş bir merkez mevcut demektir. Tabii, seçmenin kendisini mesela ‘ortanın solunda’ olarak görmesi gerçekten siyasi açıdan ortanın solunda olduğu anlamına gelmez. Ancak yine de, Türk seçmen kitlesinin ağırlık merkezinin geniş olduğunu ve TBMM'deki partilerin bu tanıma uymadığını söylemek mümkün. Meclis'te temsil edilen 5 partiden en az ikisi ‘radikal sağ’ imajına sahiptir (RP ve MHP). Üçüncüsü ‘milliyetçi sol’ çizgide (DSP), diğer ikisi ise muhafazakár-sağ çizgidedir (ANAP-DYP). Türkiye'nin en ‘sağcı’ seçmeni FP'ni desteklemektedir. Veya FP'nin seçmeni kendini siyasette en sağa yerleştirmektedir. Türkiye'de aşırı sol partiler bir kenara bırakılırsa, mevcut partiler tarafından en kötü temsil edilen kitle ‘geniş merkez’deki (ortanın solu-merkez-ortanın sağı) seçmenlerdir. ‘Bugün seçim olsa kim oy verirsin’’ denildiğinde ‘‘oy vermem’’ diyen veya ‘kararsızım’ diyen toplam % 5'lik kitlenin % 54'ü (toplam seçmenin % 2.7'si) kendini bu geniş merkezde görmektedir.

Eğitimli seçmen solcu

Ankete cevap veren deneklerin karar ve tercihlerinde, cinsiyetlerinin, yaşlarının, yaşadıkları coğrafi bölgenin büyük etkisi oluyor. Ancak, bu ankette de ortaya çıktığı gibi, siyasi tercihlerde belirleyici etken eğitim. İşte birkaç örnek:

Eğitim düzeyi arttıkça, seçmen sola doğru kayıyor. Örneğin okuma yazması olmayan deneklerin % 55.8'i kendini ‘sağcı’ olarak tanımlarken, yüksek okul mezunlarının en büyük kesimi, % 41.4'ü solcu.

FP'nin okuması yazması olmayan seçmende % 19'a varan oyu, yüksek okul mezunlarında % 7'ye düşüyor. Buna karşılık mesela CHP'nin oyu, % 4.5'ten % 15.5'e çıkıyor.

Pişmanlık Yasası çıkarılmasın

‘Pişmanlık Yasası çıkarılmalı’

Kesinlikle katılıyorum % 16.2

Katılıyorum % 22.5

EVET % 38.7

Katılmıyorum % 28.4

Kesinlikle katılmıyorum % 32.9

HAYIR % 61.3

Bu kesin ret kararında seçmenin pişmanlık yasasını bir çeşit af yasası olarak görmesinin etkisi olabilir.

Seçmenin parti tercihi Pişmanlık Yasası konusundaki kararını da belirliyor. Sağcı seçmenlerin bu konuda en sert tutumu belirlediğini söyleyebiliriz.

En kesin ‘hayır’ cevabı MHP seçmeninden geliyor.

Diğer sağ partilerle, DSP de çoğunlukla ‘hayır’ derken, CHP seçmeni % 60 oranında ‘pişmanlık Yasası’na evet' diyor.

Ankete ‘diğer partiler’ adı altında toplanan HADEP, ÖDP, İP gibi partilerin seçmenleri de (% 61.8), ‘Evet’ diyor.