Vefa sadece semt adı mı? Nesilden nesile bitmeyen marka davası

Vefa Bozacısı A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkanı Sadık Vefa’nın dedesi Hacı Sadık Efendi, 1870’de Arnavutluk’tan gelerek İstanbul’da boza satmaya başladı. ‘Vefa Bozacısı’ ibaresi, Hacı Sadık’ın oğlu İsmail Vefa tarafından kullanıldı. İsmail Vefa, Türkiye Güreş Federasyonu’nun kurucusuydu ve olimpiyatlarda ödül almıştı. Amca Hacı İbrahim Efendi, ağabeyi Hacı Sadık Efendi’nin vefatından 7 yıl sonra ortaklıktan ayrılarak tüm hak ve alacaklarını ibra ederek hissesini, Vefa Bozacısı A.Ş.’nin kurucusu İsmail Vefa’ya devretti. İddiaya göre Hacı İbrahim Efendi’nin 1944’te vefatından 11 yıl sonra Vefa ailesi arasında uyuşmazlıklar çıktı. Hacı İbrahim Efendi’nin oğlu Yusuf Ziya Vefa 1955’te ilk boza işine girip ‘Vefa Bozacısı’ unvanını kullanmaya başlayınca ilk dava açıldı. İsmail Vefa’nın açtığı davayla, Yusuf Ziya Vefa’nın “Vefa Bozacısı” markasını kullanması menedildi. 1978’de Yusuf Ziya Vefa’nın İsmail Vefa’ya açtığı haksız rekabet davası da reddedildi.

DAVASI REDDEDİLDİ

Hacı İbrahim Efendi’nin torunları Ayşe Muzaffer Vefa, Selin Vefa Gezicioğlu, Mehmet Vefa ve Vefa Gıda Sanayi şirketi, ‘Vefa Bozacısı’ markasının iptali için ikinci kez mahkemeye başvurdu. ‘Vefa’ ve ‘Vefa Bozacısı’ markasının 1876 yılından beri aralıksız olarak kendileri tarafından kullanıldığını iddia eden Hacı İbrahim Efendi’nin torunları, Sadık Vefa’ya ait 13 ayrı markanın iptali ile bu markaların başkalarına devrinin önlenmesini talep etti. Davaya cevap veren Hacı Sadık Efendi’nin torunu Sadık Vefa’ya ait Vefa Bozacısı A.Ş. ise 13 markanın 1996 yılından beri kendi şirketleri adına tescilli olduğunu belirterek davanın reddini istedi. Mahkeme, Hacı İbrahim Efendi’nin torunları Ayşe Muzaffer Vefa, Selin Vefa Gezicioğlu ve Mehmet Vefa ve Vefa Gıda Sanayi Şirketi’nin açtığı markanın iptali davasını reddetti.

MÜCADELE BİTMEDİ

İki kardeşin torunları ‘Vefa’ markası nedeniyle 2018 yılında yeniden mahkemelik olmuştu. Hacı Sadık Efendi’nin torunu ve Vefa Bozacısı A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkanı Sadık Vefa, marka hakkını ihlal ederek ‘Vefa’ kelimesini izinsiz kullandığı iddiasıyla Hacı İbrahim Efendi’nin torunlarına ait İpek Gıda Dağıtım Pazarlama Şirketi ile Vefalı Gıda Ürünleri Sanayi ve Tic. şirketine dava açtı. Davayı kabul eden mahkeme, Vefa Bozacısı A.Ş.’yi haklı bularak haksız rekabetin önlenmesine karar verdi. Mahkeme ayrıca marka hakkına tecavüz nedeniyle davalı iki şirketi 70 bin lira tazminat ödemeye hükmetti.

‘BÖLGEDE ANONİMLEŞMİŞ’

İki kardeşin torunları arasındaki son davayı ise Hacı İbrahim Efendi’nin torunu Naime Banu Vefa Tashkandi açtı. Vefa Bozacısı A.Ş.’ye ‘marka iptali’ davası açan Tashkandi’nin İstanbul Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’ne sunduğu dilekçeye göre, Vefa Bozacısı A.Ş.’nin tescil ettirdiği ‘Vefa’ kelimesi, İstanbul’un Suriçi diye bilinen tarihi yarımadada bulunan, Osmanlı’dan Bizans’a kadar uzanan tarihi geçmişe sahip en eski semtlerindendi. Adını, Osmanlı döneminin önemli din alimi olan Şeyh Vefa hazretlerinden alan Vefa kelimesi, coğrafi bir işaretti ve anonim olma özelliğine sahip bir ibareydi. Esnafların da ‘Vefa’ ibaresini kendi işyerlerinde ve ürünlerinde kullandığının anlatıldığı dilekçede, “Vefa kelimesi, ismini tarihi Vefa semtinden aldığı için pek çok esnaf tarafından kendi iştigal alanlarının başına eklenmek suretiyle anonimleşmiş olduğunu ortaya koymaktadır. Vefa semtine gidilip bakıldığında, ilçede faaliyet gösteren çeşitli sektörlerdeki işletmelere ait tabelalarda ‘Vefa’ ibaresinin bulunduğu görülecektir” denildi.

‘COĞRAFİ İSİM MARKA OLARAK TESCİL EDİLEMEZ’

Ticaret alanında coğrafi kaynak olarak belirtilen adların marka olarak tescil edilemeyeceğinin belirtildiği dilekçede, “Bir semt adının asıl ve kök sözcük olarak bir marka gibi tescillenemeyeceği, tescillenmiş ise iptalinin ve Türk Patent ve Marka Kurumu (TPE) kayıtlarından silinmesini istiyoruz. Yargıtay kararlarında ‘Fatsa Fındık’, ‘Ayvalık Tostçusu’, ‘Susurluk Tostçusu’ gibi ibareler coğrafi ad ile bütünleşmiş, tanınmış olduğu ve coğrafi kaynak gösterdiği için marka olarak tescil edilemeyeceğine karar vermiştir. Sonuç olarak ‘Vefa’ kelimesi İstanbul’da bir semtin adı olup bu ibarenin bir markanın tekeline alınamayacağı, TPE’de tescil edilse dahi coğrafi yere işaret eden ifadenin markanın tekelinde bırakılamayacağı şüphesizdir. Vefa Bozacısı A.Ş.’nin hukuka aykırılık teşkil eden ‘Vefa’ ve ‘Vefa+şekil’ markalarının iptali ve hükümsüzlüğüne karar verilmesini istiyoruz” denildi.