Türkiye, nükleer geçiÅŸi önlemenin yolunu arıyor

Çevre Bakanı Fevzi Aytekin, Rusya'nın boÄŸazlardan gemilerle nükleer atık geçirmesi projesinin tüm Marmara'yı tehdit ettiÄŸini belirterek nükleer atıkların Türk kara sularından geçiÅŸini önlemek için tüm yasal yollara baÅŸvuracaklarını söyledi. Denizcilik MüsteÅŸarlığı'nda ise gerekli önlemlerin alınması için üst düzey bürokratlardan ''Sürekli Ä°zleme Komitesi'' oluÅŸturuldu.Aytekin, petrol taşıyan tankerlerin, nükleer atık taşıyan gemiler ile çarpışması veya kıyıya çarpması durumunda, yalnızca Marmara Denizi ve boÄŸazlar çevresinde yaÅŸayan insanlar deÄŸil, Ege ve Karadeniz'de bulunan bölge ülkelerde yaÅŸayan insanların da hayatının tehlikeye gireceÄŸine dikkati çekti. Çevre Bakanı Aytekin, Rusya'nın boÄŸazlardan gemilerle olası nükleer atık geçirmesi projesine iliÅŸkin yazılı bir açıklama yaptı.Aytekin, söz konusu projenin, Avrupa'dan 10 yıl içinde 20 bin ton nükleer atığın 20 milyar dolar karşılığında boÄŸazlardan geçirilerek Rusya'da depolanmasına iliÅŸkin olduÄŸunu belirterek, projenin, Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin tarafından onaylandığını ve yürürlüğe girdiÄŸini kaydetti. Tehlikeli atıklarla ilgili transit geçiÅŸ iznini Tehlikeli Atıkların Kontrolü YönetmeliÄŸi çerçevesinde Çevre Bakanlığı, nükleer atıklarla ilgili transit geçiÅŸ iznini de kendi görev ve yetkileri çerçevesinde Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun verdiÄŸini hatırlatan Aytekin açıklamasında, ÅŸunları kaydetti: ''Nükleer atıklar herhangi bir tehlikeli atık olarak düşünülmemelidir. Nükleer atık yüklü gemilerin Marmara ve boÄŸazlarda bir kaza yapması durumunda çevreye yayılacak radyasyon Marmara ve boÄŸazlar ile tüm yakın ve uzak çevre ile komÅŸu ülkeleri de uzun yıllar etkileyecektir. Rusya Devlet BaÅŸkanı Sayın Putin, kendi halkının can güvenliÄŸini düşünmeden, Rus halkının onayına baÅŸvurmadan bu kararı onaylamıştır.'' BoÄŸazlar rejiminin 20 Temmuz 1936'da imzalanan Montreux SözleÅŸmesi ile düzenlendiÄŸini ve sözleÅŸmenin denizlerden güvenli ve zararsız geçiÅŸi öngördüğünü belirten Aytekin, günümüzde nükleer ve tehlikeli atıklar konusunda uluslararası anlaÅŸmalar yapıldığını bildirdi. Bakan Aytekin, bu anlaÅŸmalarda, atıkların yerinde bertarafı için kararlar alındığını, nükleer atıkların Rusya'da bertarafı konusunda alınan kararın baÅŸta Rus halkı olmak üzere bölge ülkelerinde yaratacağı felaketin telafisinin mümkün olmayacağına dikkati çekti. BÄ°ZÄ°M DE ONAYIMIZ ALINMALIYDI Türk BoÄŸazları Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü'nün nükleer yük veya atık taşıyan gemilere bildirim yükümlülüğü getirdiÄŸini kaydeden Aytekin, Türkiye'nin 1994 yılında onaylamış olduÄŸu tehlikeli atıkların sınırlar ötesi taşınımı ve bertarafının kontrolüne iliÅŸkin Basel SözleÅŸmesi'nin Avrupa BirliÄŸi ve OECD üyesi ülkelerinden diÄŸer ülkelere tehlikeli atık ihracatının engellenmesi amacını taşıdığını belirtti. Aytekin, Rusya'nın atık ticaretine onay vermesine raÄŸmen, bu sözleÅŸme kapsamında transit ülkelerin de onayının alınması gerektiÄŸine iÅŸaret etti. Türkiye dahil 20 Akdeniz ülkesinin taraf olduÄŸu, 1976 yılında yürürlüğe giren Akdeniz'in KirliliÄŸe Karşı Korunması SözleÅŸmesi'nin 6. eki olarak hazırlanan Akdeniz'de Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Hareketlerinden ve Bertaraf Edilmesinden Kaynaklanan KirliliÄŸin Önlenmesi Protokolü'nün 1 Ekim 1996'da Ä°zmir'de imzalandığını hatırlatan Aytekin, protokol kapsamına nükleer atıklar ve kimyasal maddelerin de dahil edildiÄŸini kaydetti.  TÃœM YASAL YOLLARA BAÅžVURULACAK  Çevre Bakanlığı'nın söz konusu nükleer atıkların Türk kara sularından geçiÅŸini önlemek için tüm yasal yollara baÅŸvuracağını kaydeden Aytekin, açıklamasında ÅŸunları kaydetti.''Felaket tellallığı yapmak deÄŸil, ancak olayın arz ettiÄŸi tehlikeyi yinelemek istiyorum. Petrol taşıyan tankerlerin nükleer atıktaşıyan gemiler ile çarpışması veya kıyıya çarpması durumunda, baÅŸta Ä°stanbul'da yaÅŸayan vatandaÅŸlarımız olmak üzere, Ä°stanbul'un tarihi ve kültürel deÄŸerleri olumsuz ÅŸekilde etkilenecek, hava, deniz ve kıyı kirliliÄŸinin yanı sıra, deniz eko sisteminin de yok olmasıyla sonuçlanabilecek tarifi mümkün olmayan bir felaketle karşı karşıya kalınabilecektir.Böyle bir felaket karşısında yalnızca Marmara Denizive boÄŸazlar çevresinde yaÅŸayan insanlar deÄŸil, Ege ve Karadeniz'de bulunan bölge ülkelerde yaÅŸayan insanların da hayatı tehlikeye girecektir.  Ayrıca, nükleer atıkların yakın komÅŸumuz olan Rusya'da depolanmasıda ülkemiz için büyük risk taşımaktadır. Ayrıca Karadeniz'de 18 limandaki dolum tesislerinden yalnızca 2'si kurallara uygundur. Tankerlerin çoÄŸu da taşıma yapabilecek teknik özelliklere sahip deÄŸildir. ''SÃœREKLÄ° Ä°ZLEME KOMÄ°TESÄ°Devlet Bakanı Ramazan MirzaoÄŸlu da radyoaktif atık ve kullanılmış yakıtların taşınması konusunda topraklarından, havayollarından ve sularından transit geçiÅŸ yapılacak ülkeye bilgi verilmesi, ön bildirimde bulunulması ve söz konusu ülkenin onayının alınması gerektiÄŸini belirterek ''Bu konu özellikle boÄŸazlarımızda can, mal ve çevre güvenliÄŸi açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye, 'kirli ticaret' olarak nitelediÄŸi bu konuda, gereken her türlü tedbiri almaya kararlıdır'' dedi.  Denizcilik MüsteÅŸarlığı'nın, bu konuda çalışmalara baÅŸladığını belirten MirzaoÄŸlu, söz konusu atıkların Türk karasularından ve boÄŸazlardan geçirilmemesi yönünde ulusal ve uluslararası mevzuatın yeniden araÅŸtırıldığını, derhal alınacak önlemlere iliÅŸkin çalışmalar baÅŸlatıldığını bildirdi. Bu konuda Denizcilik MüsteÅŸarlığı'nda üst düzey bürokratlardan ''Sürekli Ä°zleme Komitesi'' oluÅŸturulduÄŸuna da dikkati çeken MirzaoÄŸlu açıklamasında, ilk inceleme sonunda, konuyla ilgili olarak yapılan deÄŸerlendirmeye de yer verdi.  TAZMÄ°NE YÖNELÄ°K ÇALIÅžMALARBu tür madde ve atıkları taşıyan gemilerin Türk boÄŸazlarından geçiÅŸlerine iliÅŸkin çeÅŸitli düzenlemeler ve sözleÅŸmelerden örneklerin verildiÄŸi açıklamada şöyle denildi:  ''Ulusal ve uluslararası düzenlemelere bakıldığında, konunun tüm ilgili uluslararası kuruluÅŸlarca önemle ele alındığı ve nükleer yakıt ve atıkların taşınmalarına ve zararlarının tazminine yönelik çalışmalara hızla devam edildiÄŸi görülmektedir.  Bu çerçevede, atıkların geçirilmemesi yönünde faaliyette bulunduÄŸubilinen Arjantin, Brezilya, Åžili, Uruguay gibi ülkelerle konunun uluslararası platformda ele alınmasının saÄŸlanmasının gerektiÄŸi deÄŸerlendirilmektedir.  Sonuç olarak, radyoaktif atık ve kullanılmış yakıtların taşınması konusunda topraklarından, havayollarından ve sularından transit geçiÅŸ yapılacak ülkeye bilgi verilmesi, ön bildirimde bulunulması ve söz konusu ülkenin onayının alınması gerekmektedir. Bu konu özellikle boÄŸazlarımızda can, mal ve çevre güvenliÄŸi açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye, 'kirli ticaret' olarak nitelediÄŸi bu konuda, gereken her türlü tedbiri almaya kararlıdır.''   Â