TCMB: Kamu bankaları ile dövize müdahale etmiyoruz

Merkez Bankası`nın, kamu bankaları aracılığıyla döviz kurlarına müdahalesinin söz konusu olmadığı, böyle bir ``müdahale opsiyonunun`` kullanılmasını da doÄŸru bulmadığı bildirildi. Bu arada önümüzdeki dönemlerde olası bir ters dolarizasyon süreci ve güçlü ödemeler dengesinin sonucu olarak, bu yılın tersine ekonomide, döviz arz fazlasının oluÅŸmasının kuvvetli bir olasılık olduÄŸu vurgulandı. Merkez Bankası`ndan yapılan yazılı açıklamada, bazı basın organlarında, özellikle 14 Aralık 2001 tarihinden bu yana ``Merkez Bankası`nın kamu bankaları aracılığıyla döviz kurlarına müdahale ettiÄŸi ve bu yolla Türk Lirasının aşırı deÄŸer kazanmasının önüne geçmeye çalıştığı`` yönünde yorumlar yer aldığı hatırlatıldı. Merkez Bankası`nın para politikası uygulamalarında ÅŸeffaflığı saÄŸlayabilmek amacıyla, basın duyuruları aracılığıyla kamuoyunu bilgilendirdiÄŸi belirtilen açıklamada, şöyle denildi: ``Åžeffaflık, ekonomik birimlerin bekleyiÅŸlerinin olumluya yönlendirilmesi ve uygulanmakta olan politikalarımız hakkında gereksiz spekülasyonların önlenmesi açısından son derece önemlidir. Ayrıca, ÅŸeffaflık 2002 yılında uygulamaya konulacak olan enflasyon hedeflemesi rejiminin düzgün iÅŸlemesi açısından da vazgeçilmez bir koÅŸuldur.`` Ä°leri sürüldüğü gibi, Merkez Bankası`nın kamu bankaları aracılığıyla döviz kurlarına müdahalesi söz konusu olmadığı belirtilen açıklamada, böyle bir ``müdahale opsiyonu``nun kullanılmasının da doÄŸru bulunmadığı ifade edildi. NEDENLERAçıklamada müdahale opsiyonun doÄŸru bulunmamasının nedenleri ise şöyle sıralandı: ``Daha önceki duyurularımızda, özellikle 17 AÄŸustos 2001 tarihli duyuruda, döviz kurlarında o dönemde görülen yukarı doÄŸru eÄŸilimin iktisadi temellerle çeliÅŸtiÄŸi, olumsuz bekleyiÅŸlerden kaynaklandığı, bekleyiÅŸleri olumsuz kılan dışsal ÅŸok niteliÄŸindeki nedenlerin ortadan kalkmasıyla, giderek büyüyen bir köpük niteliÄŸi alan bu eÄŸilimin tersine döneceÄŸi özenle vurgulanarak, kamuoyu bu köpüğe karşı dikkatli olması için uyarıldı. Ekim ayı ortalarından baÅŸlayan süreçte bu köpüğün patladığı ve Türk Lirası`nın uygulanan politikalar sonucu giderek düzelen iktisadi temellere uyumlu bir düzeye doÄŸru yöneldiÄŸi, herkesçe kabul görmeye baÅŸladı. Böylelikle, Merkez Bankası müdahalesi olmadan da döviz kurlarında istikrarın olası olduÄŸu ve esasen daha kalıcı ve inandırıcı bir istikrarın Banka`nın müdahalesinin minimum düzeye inmesi halinde, daha kolay baÅŸarılabileceÄŸi anlaşılmaya baÅŸlandı.`` Nitekim yaz aylarında müdahale dışı nedenlerle, temelde de IMF`den gelen kaynağın Hazine`ce iç ödemelerde kullanılması sonucu, sisteme çıkan Türk Lirası`nın sistemden çekilmesi amacıyla ve Mayıs ayında kamuoyuna duyurulduÄŸu biçimde Merkez Bankası`nın sürekli ve önemli miktarlarda döviz satıyor olması ve yine o dönemde bir grup büyük bankanın ortak hareket ederek döviz sattıkları yönündeki yorumlara raÄŸmen, Türk Lirası sürekli olarak ve aşırı oranlarda deÄŸer kaybettiÄŸi vurgulanan açıklamada, ÅŸu görüşlere yer verildi: "YANLIÅž KANAAT"``DiÄŸer nedenlerin yanı sıra söz konusu süreçte, `döviz piyasasına doÄŸrudan ve dolaylı olarak yoÄŸun olarak müdahale edilmesine raÄŸmen istikrar saÄŸlanamadı` gibi yanlış bir kanaatin oluÅŸması, döviz kurlarının doÄŸal, inandırıcı ve kalıcı olabilecek istikrarını geciktirdi. Benzer ÅŸekilde, Türk Lirası`nın deÄŸer kazandığı bir süreçte, döviz kurlarına kamu bankaları aracılığıyla dolaylı bir müdahalede bulunmak da, kurun doÄŸal denge seviyesine iliÅŸkin algılamaları yanlış yönlendirebilecek ve `kamu bankaları aracılığıyla yükseltilmiÅŸ kur` algılaması; kar realizasyonu ve spekülatif hareketleri besleyerek döviz piyasasının ekonominin iç dinamikleri çerçevesinde istikrara kavuÅŸması amacının gerçekleÅŸtirilmesini imkansız kılabilecek.`` Daha önceki duyurularda da ifade edildiÄŸi üzere, dalgalı döviz kuru rejimi uygulaması çerçevesinde, döviz kurlarında aşırı dalgalanma halinde Merkez Bankası döviz kurlarına müdahale edebileceÄŸi vurgulanan açıklamada, ``geçen dönemler içerisinde bu tür müdahaleler de oldu. Söz konusu müdahale opsiyonunun, Türk Lirası`nın deÄŸer kazanması sürecinde görülebilecek bir aşırı dalgalanmnde de geçerli olacağı açık konumda bulunuyor`` denildi. "TERSÄ°NE EĞİLÄ°MÄ°N Ä°LK Ä°ÅžARETLERÄ°"Açıklamada, Kasım 2000 ve Åžubat 2001 krizlerini izleyen dönemde hızlanan dolarizasyon eÄŸiliminin, 2002 yılında ``önemli miktarda faiz dışı bütçe fazlası verileceÄŸi, yapısal reformlara devam edileceÄŸi ve IMF`den ek dış kaynak saÄŸlanacağının`` anlaşılması ve ekonomik bekleyiÅŸleri olumluya döndürmeye baÅŸlaması sonucunda ortadan kalktığı ve hatta tersine bir eÄŸilimin ilk iÅŸaretlerinin ortaya çıktığı belirtildi. DÖVÄ°Z ARZ FAZLASI KUVVETLÄ° OLASILIKDalgalı döviz kuruna dayalı ekonomik program uygulayan ülke deneyimlerine benzer ÅŸekilde, Türkiye`de de, önümüzdeki dönemlerde olası bir ters dolarizasyon süreci ve güçlü ödemeler dengesinin sonucu olarak, bu yılın tersine ekonomide ``döviz arz fazlası`` oluÅŸmasının kuvvetli bir olasılık olduÄŸu vurgulanan açıklamada, devamla şöyle denildi: ``Bu durumda, dalgalı döviz kuru rejimi ile çeliÅŸmeyecek ve döviz kurunun uzun dönemli trendi ve doÄŸal denge deÄŸerini bozmayacak ÅŸekilde döviz rezervlerini arttırmaya yönelik enstrümanların ÅŸeffaf biçimde kullanılması söz konusu olabilecek. Bu tür enstrümanları kullanma gereÄŸi ortaya çıkarsa, Bankamızca yapılacak düzenlemeler ÅŸeffaflık ilkesi uyarınca önceden bankalara ve kamuoyuna eÅŸ anlı olarak duyurulacak.`` KAMU BANKALARIMerkez Bankası açıklamasında, Åžubat 2001 krizini takiben Bankanın da aktif olarak yer aldığı operasyonlarla, kamu bankalarının gecelik borçlanma gereklerinin hızla azaltıldığı ve oluÅŸturulan etkin yönetim sürecinde, nihai hedef olan kamu bankalarının özelleÅŸtirilmesi zırlıkları bakımından önemli mesafe alındığı belirtildi. Açıklamada, ``bu süreçte, kamu bankalarının döviz piyasalarında da, baÅŸkaca hiç bir kaygı taşımaksızın, son derece aktif olmaları doÄŸal ve de gereklidir`` denildi. Ancak ``kamu bankalarının döviz kuru politikalarının oluÅŸturulmasında da rol aldıkları`` gibi bir yanlış algılamanın piyasalarda oluÅŸması halinde; bir taraftan bu bankaların esnek döviz iÅŸlemi yapmalarının engelleneceÄŸi, diÄŸer taraftan ise ticari öncelikleri bakımından yaptıkları sıradan bir döviz alım ya da satım iÅŸleminden dahi piyasaların farklı bir anlam çıkartmaya çalışacaklarına dikkat çekilen açıklamada, bunun da Merkez Bankası`nındöviz kuru politikasının anlaşılmasını güçleÅŸtireceÄŸi, buna izin verilmesinin ise söz konusu olmadığı kaydedildi. Â