Suriye'deki türbeye 1 milyon dolarlık fon

Suriye'de yapılan baraj göleti suyu altında kalacak olan Süleyman Şah Türbesi'ni kurtarma operasyonu için Bakanlar Kurulu 1 milyon dolar ayırdı. İhalesi de tamamlanan projeyle türbe, Fırat'ın sularından korunacak.

Bakanlar Kurulu, Suriye'nin Caber Kenti'nde bulunan, Türk askeri birliği tarafından korunan ve Türk toprağı sayılan Süleymanşah Türbesi'nin baraj altında kalmasını önlemek amacıyla fon tahsis etti.

Bakanlar Kurulu, Suriye'nin baraj inşaatı nedeniyle, Türkiye sınırları içine alınmasını istediği Süleyman Şah Türbesi'nin durumunu görüştü. Bakanlar Kurulu, Yüksek Planlama Kurulu'nun onayı çerçevesinde; türbenin, yapılacak baraj inşaatından korunmasını sağlayacak inşaat ve altyapı çalışmaları için yaklaşık 1 milyon dolarlık fon ayrılmasını benimsedi.

Türbenin kurtarılması için ihaleye çıkılmasını da kararlaştıran Bakanlar Kurulu, Suriye'nin ‘‘Türbeyi Türkiye sınırları içine alın’’ önerisini kabul etmedi. Suriye ve Türkiye arasında, Genelkurmay Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin de yer aldığı görüşmelere ve bazı anlaşmazlıklara neden olan türbenin öyküsü 1975 yılında başladı. Suriye bu tarihte Tabka Barajı'nı yapacağını belirterek, türbenin Halep Karayolu'ndaki Karakozak mevkiine taşınmasını istedi. Teklif kabul edildi ve taşınma gerçekleşti.

Suriye daha sonra türbeyi yeni yerinde de sular altında bırakacak Fırat Nehri üzerindeki Teşrin Barajı'nı yaptı. Şu anda su tutmaya başlayan baraj gölünün suları türbeyi yeniden tehdit eder hale geldi.

İHALE TAMAMLANDI

Bir yandan da Suriyeli yetkililerle özel görüşmeler yapan Türk Dışişleri Bakanlığı mensupları, finansmana Suriye'nin de katılabileceğine ilişkin izlenim elde ettiler. Başbakanlık, türbe için yetki ve sorumluluğu Kültür Bakanlığı'na verirken yapılan çalışmalar sonucu ekim ayında gerekli ihale ve ön proje hazırlıklarının tamamlandığı öğrenildi.

Süleyman Şah Türbesi'nin suya karşı güçlendirilmesi ve korunmasını Devlet Su İşleri yapacak. Suriye ile varılan mutabakata göre Süleyman Şah Türbesi Türkiye'ye nakledilmeyecek ve Suriye'nin koruma konusunda desteği alınacak.

Devlet Bakanı Mehmet Keçeciler, Süleyman Şah Türbesi'nin korunması için Yüksek Planlama Kurulu'nun onayı çerçevesinde para aktarıldığını belirterek, ‘‘Ata yadigarı varlığımızı korumak için elimizden geleni yapacağız’’ dedi. Keçeciler, türbeyi korumak için en son inşaat teknolojisinin kullanılacağını belirtti.

2’nci Abdülhamit yaptırdı

14'üncü yüzyılın başında Osmanlı devletinin kurucusu Osman Bey'in dedesi, Ertuğrul Gazi'nin babası olan ve Fırat Irmağı'nı geçerken boğulan Süleyman Şah'a ait olduğu varsayılan mezar dolayısıyla Osmanlılar Caber bölgesine ayrı bir önem verdiler. İkinci Abdülhamit burada bir türbe yaptırdı. Birinci Dünya Savaşı sonunda Türkiye ve Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşması'na göre, Suriye sınırları içinde olmasına rağmen Süleyman Şah Türbesi Türk toprağı sayıldı ve Türkiye'ye kalede asker bulundurma ve bayrak çekme hakkı tanındı.

Su altında kalacak

SURİYE’de yapılacak baraj bölgesindeki SüleymanŞah Türbesi’nin tahkim edilmemesi ya da istinad duvarlarıyla kaplanmaması durumunda kısa bir süre içinde sular altında kalacağı belirlendi. Suriye 1999 yılından bu yana Türkiye'ye türbe konusunda her türlü uyarıyı yaptı ve Türk toprağı sayıldığı için korumanın Türkiye tarafından finanse edilmesini istedi. Suriye türbenin ‘‘Türkiye sınırları içine alınması’’ alternatifini de getirdi ve ‘‘Türbe yerinde kalırsa su düzeyinin 320 metre kotundan aşağı düşürülmesi gerekecek. Bu da bizi enerji üretimi açısından büyük kayba uğratacak’’ görüşünü savundu.

Zarardan Suriye sorumlu

Türkiye uyarılar üzerine türbeye bir heyet gönderdi ve kısa sürede müdahale kararı aldı. Suriyeli yetkililere ise, ‘‘Suyu indirmeniz talebinde bulunmuyoruz, bunun yerine türbenin yerinde kalmasını sağlayacak tahkim çalışmalarının yapılması öngörülüyor’’ yanıtı verildi. Türkiye ayrıca karşı tez olarak Suriye'nin baraj projesi sırasında türbeyi dikkate almadığı, bu nedenle koruma finansmanının Suriye tarafından karşılanması gerektiğini ileri sürdü. Ancak Suriyeli yetkililer, bu öneriyi kabul etmeyerek, finansmanı Türkiye'nin karşılamasında ısrar ettiler. Görüşmede finansman konusunda mutabakata varılamayınca, Türk heyeti, ‘‘Zaman kaybı nedeniyle ortaya çıkacak zarardan Suriye sorumludur ve bu iyileşmekte olan Türkiye-Suriye ilişkilerine zarar verebilir’’ diyerek görüşmelere son noktayı koydu.