Rus sineması, Plevne savaşıyla yeniden doğdu

Moskova sokaklarında, metroda, otobüslerde son bir haftadır konuÅŸmalara kulak kabartınca hep ÅŸu cümleyi duyuyorsunuz: ‘Türk Hamlesi’ni gördün mü?’ Tüm Rusya’da yüzlerce sinemada vizyona giren ve ilk haftada 7 milyon dolarla hasılat rekoru kıran ‘Türk Hamlesi’ son günlerin en önemli olayı.Film Türkçe’ye de çevrilmiÅŸ olan aynı adlı romandan uyarlandı. Yönetmeni Canik Fayziyev’in de ilk filmi. PuÅŸkin Lokantası’nda yönetmenle filmini konuÅŸtuk.Sovyetler’in parçalanmasından sonra geçen 14 yılda komaya giren Rus sineması bir hafta öncesine kadar büyük prodüksiyonlarda kayda deÄŸer bir baÅŸarı elde edememiÅŸti. Sekiz yıl önce ünlü yönetmen Nikita Mihalkov ‘Sibirya Berberi’yle bir tarihi film denemesi yapmış, ancak 20 milyon dolar harcanmasına raÄŸmen film çok büyük bir giÅŸe baÅŸarısı yakalayamamıştı.Rekoru Türk temasını seçen Canik Fayziyev kırdı. Genç yönetmen, Boris Akunin’in popüler romanını beyazperdeye uyarladı. 3.5 milyon dolarlık bütçeye sahip film vizyona çıkışının 8’inci gününde 7 milyon dolar hasılat yaptı. Türk Hamlesi Rusya’da Hollywood filmlerini sollamış durumda.CANÄ°K Ä°LE PUÅžKÄ°N RESTORAN’DA SOHBETRusya’nın Spielberg’i olarak anılmaya baÅŸlanan Canik Fayziyev bir Türk gazetesinin temsilcisi olduÄŸumuzu öğrendiÄŸinde çok sıcak davrandı. Moskova’nın meÅŸhur PuÅŸkin Lokantası’nda randevulaÅŸtık.Tanışma faslından sonra sordum: ‘Filmin adı Türk Hamlesi deÄŸil de Alman, Fransız veya Amerikan Hamlesi olsaydı bu baÅŸarıyı yakalayabilir miydiniz?’ Canik gülümseyerek ‘Bu ilk filmim olduÄŸu için yanıt vermem çok güç. Filmin adı Boris Akunin’in kitabının da adı. Bunu deÄŸiÅŸtirmeme kararını bir test yaparak verdim. Sokakta sıradan insanlara Türk Hamlesi (Türk Gambiti) sizce nedir, sorusunu sordum. Aldığım cevaplar ÅŸaşırtıcıydı. Kimi yemek tarifi, kimi bir kahramanın adı, kimi ise bir bölge adı diye yanıt verdi. Böylece film adının ilgi çekmek için yeterince esrarengiz olduÄŸuna karar verdim. Gambit, satranç oyununda vezir, kale gibi çok önemli bir taÅŸ feda edilerek ardından mesela piyonla karşı tarafın mat edildiÄŸi stratejinin adı. Seyirci filmdeki sırrı bunu görmeden anlayamazdı. Türk kelimesine gelince... Günümüzde Türkiye, Rusya’da çok popüler. Antalya’yı bilmeyen ve gitmeyen insan hemen hemen yok. Böylece Türk ve gambit kelimeleri birleÅŸince psikolojik açıdan çekici bir unsur oldu.’OSMANLI REKLAMIYAPIYORSUNUZ!Tarihi bir olayı iÅŸlemek, Osmanlı-Rus savaşındaki Plevne muharebesini canlandırmak bir yönetmen için kolay olmasa gerek. Canik Fayziyev şöyle diyor: ‘Filmde Fandorin adında bir Rus kahraman yaratılmış olabilir. Ama, Osmanlı ordusunu da kötünün simgesi olarak algılamak kesinlikle doÄŸru deÄŸil. Zaten Plevne muharebesi filmin dekoru. Filmin odağında savaÅŸ deÄŸil, bir dedektiflik ve aÅŸk hikayesi yatıyor. Plevne’de hem acımasız hem centilmence savaÅŸan iki ordu ve generalin hikayesi var. Vizyona girdiÄŸi günden itibaren internet sitemizde açtığımız foruma yüzlerce yorum geldi. ‘Siz neden Osmanlı reklamı yapıyorsunuz?’ diyen bile oldu.’Rus izleyiciden gelen bu yorum, yönetmenin tarihe farklı bakışının sonucu. ‘Ben 1877 Rus-Türk savaşına Rusların Bulgarları Türklerden kurtarma savaşı olarak bakmıyorum’ diyor Fayziyev. ‘O savaÅŸa soyut bakıyorum. Günümüzde Rusya nasıl G8 üyesi olarak dünyada belirleyici rol oynamak istiyorsa 19. yüzyılda da benzer bir strateji izlemiÅŸ. Balkanlar Rusya, Ä°ngiltere, Fransa ve Almanya’nın göz diktiÄŸi bir bölgeymiÅŸ. Türkler ise, Bulgarlarla o topraklarda 500 yıl yaÅŸamış. Bulgaristan yalnız Bulgar halkının deÄŸil, Türk halkının da vatanıymış. Filmde başıbozuk olarak tanımlanan eÅŸkıya çeteleri dışındaki Osmanlı ordusunu bu yüzden cesur ve kahraman olarak tarif etmemin yerinde bir karar olduÄŸunu düşünüyorum.’Fayziyev, film için çalışırken öğrendiÄŸi ilginç bir tarihi bilgiyi de bizimle paylaşıyor:‘1877 savaşına kadar Rus ordusunda ‘yere yat’ komutu yokmuÅŸ. O sırada Osmanlı ordusu Almanya ile iÅŸbirliÄŸi yaparak 12 mermi alan Mauser tüfek (mavzer) kullanmaya baÅŸlamış. Namludan barut doldurulan eski tip Musin tüfekleri kullanan Rus birlikleri, Türkler karşısında büyük kayıp vermeye baÅŸlamış. General Skobelev ilk defa burada birliklerine ‘Yere yat’ emrini vermiÅŸ.’Fayziyev, filmin baÅŸarılı olmasında en önemli etkenlerden birinin de kullanılan bilgisayar efektler olduÄŸunu söylüyor: ‘Günümüzde bunu kullanmayan film, konusu ne olursa olsun baÅŸarılı olamaz. Bizim filmimizde bilgisayar efektli pekçok çarpıcı sahne var.’FÄ°LM KADAR POPÃœLER OLAN ROMAN TÃœRKÇE’DE YAYINLANDITürk Gambiti (Türk Hamlesi), Boris Akunin’in bestseller romanına dayanıyor. Roman, Türk tarihinde 93 Harbi olarak anılan 1877 Osmanlı-Rus savaşında geçiyor. Rusların Plevne’yi aldıkları, YeÅŸilköy’e kadar geldikleri ve sonunda Bulgaristan’ın kurulduÄŸu ünlü savaÅŸ bu. Romanda Rus casusu Erast Petroviç Fandorin (genç, içine kapanık, sessiz bir tip) son derece karizmatik, zeki, kadınların hoÅŸuna giden Türk casusu Enver Efendi’yle karşılıklı bir beyin düellosu yapıyor. Sürükleyici romanda, Balkanlar’daki savaşın ortasında kalmış Varvara Suvorova adlı liberal, atak bir Rus kızı da var. Bütün dillere çevrilen kitap, ‘Türk Hamlesi’ adıyla ÇiÄŸdem Öztekin tarafından Türkçe’leÅŸtirildi ve birkaç ay önce Altın Kitaplar tarafından basıldı. Â