Patronluktan işçiliğe terfi!

Kuzeybatı Emlak'ın yöneticilerinden Murat Ergin, TEM kenarındaki arsaların spekülatörler için artık kârlı olmadığını söylüyor. Ama yatırım amacıyla ve işyeri için buralardan arsa almak isteyenlerin hala gidecek çok yolu olduğunu da ekliyor. Avrupa'da otoyol kenarları değer kaybederken, bizde tam tersinin olması da ayrı bir konu. Son yirmi yılda TEM'in çeşitli bölgelerdeki arsa fiyatı artışlarını aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.

Yirmi sene önce Güneşli, İkitelli, Mahmutbey'in, özellikle TEM'e yakın olan yerlerinden buzdolabı alır gibi arsa alanlar bugün önemli bir ranta sahip. Bölgeye canlılık getiren TEM buranın eskilerini nasıl etkiledi? Halkalı'nın eskilerinden Dilaver Bakırcı, bu soru üzerine ‘‘En çok benim hayatımı değiştirdi’’ diyor. Çünkü proje gereği yol evinin üzerinden geçince evsiz kalmış. Neyse ki, zararı tazmin edilmiş de, kendine arka sokaklardan da olsa yeni bir arsa alabilmiş. Bakırcı önceleri babası gibi bakırcılık yaparken, kendine bir manav dükkanı açmış. Sonra bakmış ki etrafta arsalar alınıp satılıyor, yeni yeni evler yapılıyor; dükkanı kapatıp emlakçılığa başlamış. Ama o yaptığı işi ‘‘emlakçılık’’ olarak değil, ‘‘ayakçılık’’ olarak tanımlamayı tercih ediyor. Alışveriş etmek isteyenleri biraraya getiriyor, onlar da Dilaver Bey'e rızkını veriyorlar! Daha önce kapalı bir ekonomi içinde yaşayan halk, etrafta büyük iş yerlerinin açılmasıyla, ‘‘patronluktan’’ ‘‘işçiliğe’’ geçmişler. Üstelik kazançlarını da artırarak. Evlerinin birkaç adım aşağısındaki işyerleri işsizliği önemli ölçüde azaltmış.

Tek katlı gecekonduların yerini birkaç katlı apartmanlar almış birkaç yıldan beri. Her ne kadar sıvasız olsalar da! İnşaat işindeki bu atak buralarda oturan delikanlılara yeni bir iş imkanı da sağlamış, herkes hayatında en azından bir kere amelelik yapıyor. Mimarlar Odası'ndan Şener Özler, ulaşımın gittiği her yerin hızlı biçimde işgale uğradığını, TEM'de de aynı durumun yaşandığını söylüyor: ‘‘İşin içine politik ahlaksızlık da girince çarpık yapılaşma alıp başını gidiyor.’’ Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Kadem Karaağaç da TEM civarında kaçak yapılaşmanın körüklendiği görüşünde: ‘‘Şehirde plansız bir gelişme varsa ve oraya önemli bir yatırım yapılırsa, bu kaçak yapılaşmayı körükleyecektir. TEM'in etrafı plansız yapılaşmaya uygun. Bu yüzden kaçak yapılaşmayı teşvik etti. Aslında bir şehrin ulaşım planının başta yapılması gerekiyor.’’

İKİNCİ KÖPRÜ TRAFİĞİ KÖPÜRTTÜ

TEM'in yapımına birinci Boğaz Köprüsü oluşturulurken karar verilmişti. Ancak yolun yoğun olarak kullanılması ve öneminin artması İkinci Köprü'nün tamamlandığı yıllara denk geldi. İstanbul trafiğini göreceli olarak rahatlatsa da, sürücülerin otobanla ilgili şikayetleri var. Zemin kalitesinin kötü olduğu ve Avrupa'dakine benzemediği, rampaların belli bir eğimi geçmemesi gerekmesine rağmen yapımda buna özen gösterilmemesi, bazı yerlerin otoban tanımına uymaması sürücülerin şikayetlerinden bazıları. Yeterli polisin olmaması asayiş açısından da sorun yaratıyor. TEM'de soyulanlar bunun bir göstergesi. Bir de TEM cinayetleri var; trafik kazaları.

Kaza deyince akla hemen kamyonlar geliyor. Otobanlardan sorumlu Emniyet yetkilileri, otoyolda meydana gelen trafik kazaları ile ilgili şu bilgileri veriyor: ‘‘Günde ortalama olarak 13 ile 18 arasında trafik kazası meydana geliyor. Bu trafik kazalarının yaklaşık yüzde 25'i kamyon sürücülerinden kaynaklanıyor. Ortalama 700 milyon ile bir milyar arasında maddi hasar ortaya çıkıyor. Ölü sayısı ise aylık olarak dört ile altı arasında değişiyor.’’ Kamyonlar genellikle ışık donanımının bozuk, noksan ve teknik şartlara uygun olmaması, girişe ayrılan en sol şeridi süratli ve lüzumsuz olarak işgal etmek, trafik işaret, levha, cihaz ve yer işaretlemeleri ile belirtilen veya gösterilen hususlara uymamak, taşıma sınırı üzerinde yük, çevreyi rahatsız edecek şekilde gürültü ve duman çıkarmak gibi kuralsız davranışlarda bulunuyorlar.

Alo trafik 154 telefon hattı ile otoyolda görevli ekiplere bir günde gelen ihbarların ortalama 20-25'i kamyonlarla ilgili. Yalnızca C, D ve E sınıfı sürücü belgesi olanlar kamyon kullanabiliyor. Bunun için de 22 yaşını bitirmiş olmak, en az ortaokul veya sekiz yıllık temel eğitim mezunu olmak, tam teşekküllü sağlık kuruluşundan ‘‘sürücü olur’’ raporunu almak gerekiyor. Kaçakçılık kanunu ile ateşli silahlar ve bıçaklar kanununa göre hüküm giymemiş olmak şartı aranıyor. Ancak şu anda kamyon kullananan sürücülerin bu şartlara uygun olup olmadıkları konusunda bir araştırma yok.

İstanbul Toplu Taşımacılar Birliği Derneği (İSTAT) Başkanı Celal Özkan, toplu taşıma yapan servis araçlarının yüzde 80'inin TEM'i kullandığını belirtiyor: ‘‘TEM bizi çok rahatlatmıştı, ama artık orası da yetmiyor. İstanbul trafiğini kaldıramıyor. Eskiden minibüslerin bile girmediği bu yol, şimdi her gün tıkanıyor.’’

TEM KENARINDA PİKNİK

Trafik sürücüler için çoğu zaman azap olsa da TEM'deki kalabalık bazılarının işine yarıyor. Mesela kağıt helvacılar, selpak satan çocuklar, trafik sıkıştığı anda saklandıkları yerlerden fırlayıp satışa başlıyor. Trafiğin eğlencesini çıkaran bir başka kesim de, akşamüstü yolun kenarındaki çimenlere oturup gelip geçen arabaları seyreden halk. Burada çekirdek yiyen, içki içen, hatta uzun uzadıya piknik yapanlara rastlamak mümkün.

Trafiğe açıldığı günden beri TEM'in bir de güvenlik sorunu var. Gazeteler ilk kurulup kadın gazeteciler otomobilleriyle yeni çalışma yerlerine gelmeye başladıklarında, otobanı kullanan tek tük ağır vasıtanın tacizinden şikayet ediyorlardı. Zamanla yol kalabalıklaştı, ama tehlikeler azalmadı, kılık değiştirdi. Etrafı bu kadar kalabalık, nispeten aydınlık olan yolda gasp yapılmaya başlandı. Otomobillerini, bozulmuş gibi yol kenarına çeken gaspçılar, yardım için duranları soyuyorlar. Öyle ki, bu kadar işlek bir yolda şoförler cep telefonsuz yola çıkmaktan çekiniyor.

Metrekaresi 10 bin liraydı

Çok değil, bundan 11 sene önce, Arnavut Behçet adıyla bilinen kişi, Basın Ekspres Yolu üzerindeki çiftliğine metrekaresi 10 bin Türk Lirası'na alıcı bulamamıştı. Şimdi aynı yerlerin metrekaresi 250 milyon TL. İstanbul'un çeşitli yerlerinde emlakçılık yapan Kaya Emlak A.Ş, yetkilileri bundan birkaç sene öncesine kadar Etiler, Levent, Ulus ve Boğaz'ın emlak alım satımı konusunda çok hareketli olduğunu, şimdi bu hareketliliğin İkitelli bölgesine sirayet ettiğini söylüyorlar.

Bakırköy eski Tapu Müdürü Mehmet Ortal'ın verdiği bilgilere göre son yirmi yılda TEM'in en işlek bölgelerindeki arsa fiyatları şöyle değişti:

1975-1980 arası, Mahmutbey-İkitelli gişelere kadar 100 - 1.000 TL. arasında değişiyordu. Arsa ofisi 1980 yılında 1.000 TL'den istimlak etti.

Gişelerden sonra 5 - 110 TL. arasında değişiyordu.

1980 yılında Bahçeşehir'de 110 TL. idi.

Bugün Basın Ekspres yolunda metre kare fiyatı 250 milyon TL. Mahmutbey-İkitelli 50-200 milyon TL. arasında.