Pamukkale yine pamuk gibi

Pamukkale'de travertenlerin kirlenmesine neden olan otellerin tarihi

35 yıl geriye gidiyor. Oteller yüzünden kahve rengine dönüşen beyaz travertenler, geçen yıldan bu yana sürdürülen otel yıkımları sayesinde

yeniden ‘‘pamuk’’ görüntüsüne kavuştu. Pamukkale bu sayede UNESCO'nun Dünya Miras Listesi'nden çıkarılmaktan kurtuldu.

Pamukkale travertenlerinin kirlenmesine karşı bir yıldır sürdürülen otel yıkımları son aşamaya geldi. Dünya Miras Listesi'nde yer alan Pamukkale'de faaliyet gösteren otellerden dördü istimlak bedeli ödendikten sonra yıkıldı. Ancak bölgenin korunması amacıyla 2 Mayıs 1998'de başlatılan yıkımlar Koru Holding'e ait Koru Motel engeline takıldı. İstimlak bedelini yetersiz bularak karşı dava açan otel yetkilileri yıkımı, Mayıs ayına erteletti. Denizli Mimarlar Odası üyesi Mimar Ahmet Yoldaş, ‘‘En kısa zamanda Koru Motel de yıkılacak’’ derken, Koru Motel Genel Müdürü Cahit Benlidayı ise, yıkımı engellemek amacında olmadıklarını ancak zararlarının çok büyük olduğunu söylüyor. ‘ Kamulaştırma kararı alındı. Ama istimlak bedeli olarak 96 milyar lira gibi bir bedel ödüyorlar. O dönemde dolar sekiz bin liraydı, bugün 380 bin lira.

Pamukkale'de bulunan otellerin tarihi 35 yıl öncesine kadar uzanıyor. İlk otel bölgede kurulduğunda, DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit çalışma bakanı, merhum cumhurbaşkanı İsmet İnönü ise başbakandı. Ancak 1990'lı yılların başında travertenlerde yaşanan kirlilik had safhaya ulaştı. Bunun üzerine harekete geçen sivil toplum örgütleri ve Denizli Valiliği koruma amacıyla çalışma başlattı. Ancak kirlilik Pamukkale'nin Dünya Miras Listesi'ndeki yerini tehlikeye soktu. Tespit amacıyla Türkiye'ye gelen UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) Genel Müdür Yardımcısı George Zoucine, yaptığı üç günlük incelemeden sonra Pamukkale için olumlu rapor verdi. Kararmanın ve kirlenmenin yapılan çalışmalarla azaltıldığını belirten Zoucine'nin raporu sayesinde Pamukkale Dünya Miras Listesi'nde kaldı. Kirliliğin önüne geçilmesi için otellerin ve barakaların yıkılması önerisi ise, ilk kez 1996'da gündeme geldi. Ama otellerin yıkımına ancak 2 Mayıs 1998'de başlanabildi.

Mimar Ahmet Yoldaş, daha sonra yaşanan süreci ise, şöyle anlatıyor: ‘‘İlk olarak Mistur'a ait otel yıkıldı. Daha sonra sırayla Özel İdare'ye ait Pamukkale Otel, Tusan Otel ve Denizli Belediyesi'nin işlettiği Beltaş Otel istimlak edilerek yıkıldı. Koru Holding'e ait Koru Motel ise, yıkım kararına itiraz ederek mahkemeye başvurdu. Bu dava devam ediyor. Mart ayında yapılan duruşmada ise, erteletme kararı almışlar. Ama yıkım kararı alınmış durumda olduğu için bu otel de çok yakında yıkılacak.’’

Pamukkale'yi koruma politikalarının uzaktan kumandayla Ankara'dan yönetilmesinin sakıncalarına değinen ve sonuç almayı engellediğini söyleyen Yoldaş, şu önerisini de aktarıyor:

‘‘Denizli Valiliği ve yerel yönetimlerin de içinde bulunduğu, turizm derneklerini, Pamukkale Üniversitesi'nden öğretim üyelerini ve ÇEKÜL gibi konuya duyarlı sivil toplum örgütlerini de kapsayan bir kurul oluşturulmalı. Devletin ilgili birimlerinin de yardımıyla kurul, Pamukkale için alınacak acil önlemleri çok çabuk hayata geçirecektir’’ dedi.

Yapılması gerekenler

Projenin tamamen hayata geçirilebilmesi için Koru Motel yıkılmalı, jandarma ve satış barakaları başka yere taşınmalı.

Kalıntılar onarılmalı ve antik gezi güzergahı düzenlenmeli.

İnanç turizmine yönelik olarak St. Philip Kilisesi onarılarak ziyarete açılmalı.

Pamukkale'nin varlık nedeni olan termal suyun korunması sağlanmalı.

Kapatılan eski yol üzerinde yapılan yapay traverten terasları tekrar ele alınmalı.

Pamukkale kasabası, farklı nitelikte otel ve pansiyonlara kavuşturulmalı.

Sit içi ulaşım ve dolaşım güzergahı ile seyir terasları ayrıntılandırılmalı.

Pamukkale

öyküsü

1995: Japonya Büyükelçisi Takehiro Togo, Pamukkale'nin korunması için kullanılmak amacıyla vinç, cip ve fotoğraf makinelerinin bulunduğu 25 milyar liralık araç ve malzeme yardımı yaptı.

Aralık 1996: Pamukkale travertenlerindeki yaşanan kirliliğin önüne geçmek amacıyla, bölgede faaliyet gösteren otellerin istimlak edilerek yıkılması önerildi.

Şubat 1997: Denizli Valisi Ziya Göksu'nun başkanlığını yaptığı Pamukkale Danışma ve Yönlendirme Kurulu, bölgenin tel örgüyle çevrilmesini kararlaştırdı. Kararlardan biri de, Pamukkale Vakfı'nın kurulması oldu.

Haziran 1997: Turistlerin traverten bölgesine girişleri ve çıplak ayakla gezinti yapmaları yasaklandı.

Ekim 1997: Turistik tesisler açılmadan önce doğal olarak çıkan ve travertenleri beyazlaştıran jeotermal suyun yeniden serbest bırakılmasına karar verildi.

1998: Ayak basılması yasaklanan traverten bölgesinin girişine, turistlerin fotoğraf çektirmesi için sahte travertenler yapıldı.

Mart 1998: UNESCO Genel Müdür Yardımcısı George Zoucine, üç günlük inceleme sonucunda Pamukkale için olumlu rapor verdi. Kararmanın azaldığını belirten rapor sayesinde Pamukkale, Dünya Miras Listesi'nde kaldı.

Mayıs 1998: Otellerin yıkımına başlandı. İlk olarak Mistur'a ait otel yıkıldı.