OHAL’e son beklentisi
Güncelleme Tarihi:
Türkiye gündemine 15 Temmuz darbe girişiminin ardından giren ve tartışmalar arasında yedi kez uzatılan Olağanüstü Hal Uygulaması’nın (OHAL) kaldırılmasıyla ilgili beklentiler arttı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın seçimlerin ardından OHAL’in kaldırılabileceğine ilişkin değerlendirmesinin, iki ay öncesinde Cumhurbaşkanlığı’nda yapılan çalışmalarla ilişkili olduğu belirtiliyor. Yaklaşık iki yıldır süren OHAL uygulamasında 31 kanun hükmünde kararname çıkartıldı. Bu süreçte 108 bin kişi kamudan ihraç edildi. 19 Temmuz’da süresi dolan OHAL, yeni bir uzatma kararı alınmazsa otomatik olarak sona erecek.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önceki gün katıldığı CNN Türk ve Kanal D ortak yayınında, “İnşallah seçim sonrası OHAL’i biz masaya yatırıp, gözden geçirip onu kaldırma gibi durum söz konusu olabilir. Şimdi inşallah kabineyi kurduktan sonra kabineyle birlikte çalışmayı sürdüreceğiz, bu işler sürüncemede kalmaz. Adımı atıp, yola devam edeceğiz” sözleri, bu konuda yapılan çalışmaların habercisi oldu. Adalet Bakanlığı’nda sürdürülen bu çalışmaların daha öncesinin olduğu biliniyor.
SEÇİM SONRASINA KALDI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki ay önce danışmanlarına, OHAL’in kaldırılması ile ilgili rapor hazırlattı. Bu raporda, kamuoyunun OHAL’e yönelik yaklaşımı ve ekonomik yatırımlarla ilgili yaşanan sorunlar gibi başlıkların olduğu öğrenildi. Partinin seçim beyannamesinde OHAL’in kaldırılmasıyla ilgili bölüm açılması da tartışıldı. Ancak metine OHAL’e neden ihtiyaç duyulduğuyla ilgili gerekçeler konuldu. Yapılan son değerlendirmelerin ardından, terörle mücadele ve Suriye başta olmak üzere komşu ülkelerde süren operasyonlar nedeniyle karar, seçim sonrasına kaldı.
OHAL BİLANÇOSU
Bu tartışmanın başlaması, OHAL’in kaldırılmasının sonuçlarını gözler önüne serdi. 20 Temmuz 2016’da uygulamaya başlanan ve TBMM’de üçer aylık dönemler halinde yedi kez uzatılan, süresi 19 Temmuz’da dolacak olan OHAL uygulaması çerçevesinde 31 kanun hükmünde kararname çıkarıldı. Bu kararnamelerin sonuncusu 12 Ocak 2018 tarihinde yayınlanırken, hükümet son beş aydır OHAL kararnamesi çıkarmadı. İki yıla yaklaşan bu süre içinde, başta ‘FETÖ’cüler’ olmak üzere, kamudan 107 bin 175 kişi ihraç edildi.
FETÖ ile ilişkisi olmayan bazı kamu çalışanları, öğretim üyeleri ve akademisyenler de OHAL kapsamında işlem gördü. İhraç edilen kişilerin yasal itirazlarını değerlendirmek üzere OHAL Komisyonu kuruldu. Bu komisyona 108 bin 905 başvuru yapıldı. Komisyon, yeterince hızlı çalışmadığı eleştirileri arasında 19 bin 500 başvuruyla ilgili karar verdi. İncelemelerin ardından 970 tüzel ya da gerçek kişinin haklarının iadesine karar verildi. OHAL mağdurlarının, OHAL Komisyonu sürecini tamamlamadan, mahkemeye başvurma hakları bulunmuyor.
KHK’LAR YASA OLDU
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözlerinin ardından, OHAL kararnamelerinin ve uygulamalarının akibeti konusunda değerlendirme yapan AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, 31 KHK’nın kanunlaştığını dile getirerek, şunları söyledi: “KHK’lar geçersiz olmaz, çünkü tamamı kanunlaştı. Örneğin gözaltı süreleri KHK ile arttırılmışsa, OHAL kalksa bile bu kanun hükmünde olduğu için, artık bu süreler kanuna girmiş oldu. Değiştirmek için kanun çıkarmak gerekecek. Sadece, OHAL yönetimi dolayısıyla bakanlıkların ve valiliklerin kullandığı yetkiler kalkacak. Bu makamlar o yetkileri kullanamayacak. OHAL kapsamındaki uygulamaları yapamayacaklar. Yoksa KHK’lar, Meclis’te kabul edildiği için artık kanunların bir parçası oldu. Geçersizlik olmaz.”
ANAYASAL HAKLAR OTOMATİK
Ancak Anayasa hukukçuları, OHAL nedeniyle askıya alınan anayasal hakların, OHAL’in kalkmasıyla otomatik olarak yeniden uygulamaya konulacağını dile getirdiler. Hukukçular, OHAL’in bazı anayasal hakları askıya aldığını, gözaltı sürelerinin kısaltılmasının da bu kapsamda olduğunu belirtiyorlar. Hukukçular, bunun için ayrıca bir yasal düzenlemeye gerek olmadığı görüşünde.