Nasıl harcıyorlar değil nasıl kazanıyorlar

GALİBA Laila konusu şu iki kavramı birbirine karıştırmamıza neden oldu.1) Bir kişinin parasını nasıl harcadığı konusu hiç kimseyi ilgilendirmez.2) Bir kişinin parasını nasıl kazandığı konusu herkesi ilgilendirir.* * *Paranın nasıl harcanacağı konusunda özgürlüğü, narkotiklerin kişisel tüketiminin suç olmaktan çıkarılmasına kadar götüren ülkeler bile vardır.Öte yanda, en özgür ülkelerde, bankadaki hesabına ortalamanın üzerinde para yatırana bile ‘‘parayı nereden bulduğu’’ sorulabilir.* * *Laila'da eğlenmeyi seçenlerin; neden seçtikleri, eğlenmek için kaç para harcadıkları, işletenler vergisini ödediği sürece, kimseyi ilgilendirmez.Onlardan böyle bir krizde beklenecek olan, daha duyarlı davranmalarıdır. Örneğin, henüz yeni cenaze çıkmış bir mahallede akşam radyoyu sonuna dek açmak suç değil ama ayıptır.Ben Laila müdavimlerinden böyle bir nezaketi gösterecek duyarlılık beklemiyorum. Laila'nın önünden geçerken içerdekilere sövenlere de kızmıyorum.* * *Ancak, Laila müdavimlerinin gelirlerini nasıl kazandıkları beni pekálá ilgilendiriyor. Hele hele bu kazanç vergisiz kazanç ise benim paramla eğleniyorlarmış gibi bir duyguya kapılıyorum.* * *Haşa, ortada çare bulunacak bir sorun yok. Kimse buraları kapayamaz.Kapayarak hiçbir yaraya çare bulunmaz. Ancak, ortada bir gözlem var.Bu gözlemi orta yere sürmek de özgürlüklere göz dikmek değildir.Bu değirmenin suyunun nereden geldiğini sormak hepimizin hakkı.* * *Milliyet'in yayınladığı (24.07.2001) ve Veri Araştırma Şirketi'nin saptadığı duruma bakın.Toplam kişiler içinde oranı % 0.3 olan kesim yıllık 31.915 dolar kazanırken, toplam nüfus içinde oranı % 20.4 olan bir kesim de yıllık 481 dolar kazanıyor. En zengin, en fakirden 66 misli fazla kazanıyor. En zengine oranla (% 0.3) 66 misli (% 20.4) az para kazananlar da öbürlerine göre nüfus içinde 68 misli fazla!* * *Ben liberal demokratım. Serbest piyasa ekonomisine dayanan bir düzene inanırım. Serbest piyasa ekonomisinde herkes marjinal (ilave) katkısı kadar gelir kazanır. Basit bir anlatımla herkes verimliliği kadar kazanır.Bir kişinin diğerinden 66 misli fazla gelir elde etmesi için ondan 66 misli fazla verimli olması gerekir.Ben insanların eşit verimliliğe sahip olmadıklarını da düşünürüm.İnsanlar arasında tek eşitlik fırsat eşitliğidir.* * *Ancak, el insaf! Böyle bir verimlilik farkı dünyanın hiçbir serbest piyasa ekonomisinde yoktur.Bizde böyle dáhiler varsa; değil Laila'da, Leyla'nın koynunda ağırlayalım!Ben de şu kepaze düzenin piyasa ekonomisi zannedilmesine bozuluyorum.