Kulağa zapturapt
Güncelleme Tarihi:
Telefon dinlenmesini denetim altına almak için MİT'in inisiyatifiyle özel bir yasa tasarısı hazırlanıyor. MGK'da ele alınacak tasarıyla, MİT, Emniyet, Genelkurmay ve JİTEM'e dağılmış telefon dinleme faaliyeti merkezi bir yapıya oturacak.
Devlet birimleri tarafından yürütülen telefon dinleme faaliyetlerinde kargaşaya ve bu alandaki ihlallere son verecek, bu konuda merkezi bir denetim getirmeyi amaçlayan köklü bir reform geliyor.
Bu konuda hazırlanan reform tasarısı, devlet birimlerinin kendi başlarına doğrudan telefon dinlemelerine son verilmesini ve devlet adına yapılacak her türlü dinlemenin merkezi bir örgütün onay ve teknik denetimine tabi olmasını öngörüyor.
Büyük ölçüde Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) inisiyatifiyle ortaya çıkan ve hükümetin yeşil ışık yakması üzerine Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği bünyesindeki bakanlıklararası bir komite tarafından tartışılan bu konudaki tasarının, ana çerçevesi şekillendi.
En geç önümüzdeki Sonbaharda Milli Güvenlik Kurulu'nda gündeme gelmesi muhtemel görülen bu konudaki yasa taslağı, ‘Telekomünikasyon Hizmetlerinden İstihbarat Elde Edilmesine Dair Kanun Tasarısı’ başlığını taşıyor.
BATI'DAKİ ÖRNEKLER
Türkiye'de hukuk sisteminde bu alandaki boşluğu dolduracağı belirtilen tasarı, önde gelen Batı ülkelerinde istihbarat faaliyetlerini düzenleyen yasalar incelenerek hazırlandı. Tasarının getirdiği model, benzer şekilde bazı Batı ülkelerindeki merkezi istihbarat mekanizmalarından esinleniyor.
Tasarının getireceği en köklü değişiklik, Türkiye'de 4 ayrı bürokratik merkeze dağılmış olan telefon dinleme faaliyetini merkezi bir yapıya oturtacak olması. Merkezi sisteme geçilmesi Türkiye'de telefon dinleme yeteneğine sahip olan şu dört devlet kuruluşunu etkileyecek: MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü, Genelkurmay İstihbarat Başkanlığı ve Jandarma İstihbaratı (JİTEM).
ULUSAL BİLGİ TOPLAMA
Mevcut uygulamada, bu kuruluşların her biri kendi başına telefon dinleyebiliyor. Telefon dinleme, daha çok dinleyen ilgili kuruluş ile PTT santralları arasına çekilen bir hat üzerinden yapılıyor. Örneğin, MİT ya da Emniyet, kendi dinlemesini yapabilmek için santrallara kendi alıcı sistemlerini yerleştiriyorlar.
Yeni sistemle birlikte bu uygulama son buluyor. Tasarının yasalaşması halinde, dinleme yapan devlet birimleriyle PTT santralları arasına yeni kurulacak bir devlet organı giriyor: Ulusal Bilgi Toplama Başkanlığı.
Tasarının yürürlüğe girmesiyle birlikte oluşturulacak olan bu merkezi organ, PTT santrallerine alıcı yerleştirme yetkisine sahip tek devlet kuruluşu olacak. Başkanlık, merkezi dağıtım işlevini üstlenerek, gelecek taleplere göre müşterilere hat verecek.
Bu sisteme geçilmesi halinde istihbarat birimleri doğrudan PTT santrallerine nüfuz edebilme yetkisini kaybedecekler. İlgili birimler, yeni uygulamada dinleme yapmak istedikleri kişilerle ilgili taleplerini doğrudan Başkanlığa bildirecekler.
Başkanlık, hukuki gereklerin de yerine getirilip getirilmediğini inceledikten sonra, uygun gördüğü takdirde, dinleme yapılabilmesi için merkez santral ile ilgili kuruluş arasında hat tahsisi yapacak. Dinleme için öngörülmüş olan süre sona erdiğinde hat kapatılacak.
BİLGİ SIZDIRANA HAPİS
Reformun en önemli özelliği, telefon dinlemeyi merkezi bir kuruluş aracılığıyla sıkı bir denetim altına alması ve çok katı prosedürlere bağlaması. Bu sistemin getireceği disiplinle birlikte, telefon dinleme olaylarındaki keyfiliğin ve yetki aşımınından kaynaklanan suiistimallerin önlenmesi hedefleniyor. Sistem, caydırıcılığını yalnızca getirdiği katı prosüdürlerle sağlamayacak. İhlalleri önlemeye dönük etkili bir caydırıcılık sağlamak amacıyla telefon dinlenerek elde edilmiş bilgileri sızdıran kamu görevlileri için ağır hapis cezaları da getiriliyor. Hapis cezalarının yalnızca sızdırmayı yapan görevliyle sınırlı kalmayacağı, görevlinin çalıştığı ilgili birimin amirlerinin de 3 ile 5 yıl arasında hapis cezasına çarptırılmalarının öngörüldüğü bildirildi.
BÜTÇEYE TASARRUF
Alınan bilgilere göre, reform tasarısının, birbiri ardına patlak veren skandallarla ortaya çıkan telefon dinlemedeki başıbozukluğa son vermenin yanısıra, bir başka önemli etkisi ekonomi boyutunda ortaya çıkacak.
Mevcut uygulamada istihbarat birimlerini her biri kendi başına PTT santrallerine büyük harcamalarla kendi sistemlerini yerleştirirken, yeni sistemde santralde tek bir alıcı sistem bulunacağından, devlet kaynakları açısından önemli oranlarda tasarruf sağlanmış olacak. 4 ayrı birim aynı hizmeti sağlayan teknoloji için devlet bütçesine 4 ayrı harcama tahakkuk ettirirken, yeni sistemde hizmet tek kalemde yapılacak tek harcamayla görülecek.
ÜST KURUL OLUŞACAK
Merkezi dağıtıcı organ olarak çalışacak olan Başkanlığın icraatını ve yasanı uygulamasını gözden geçirmek amacıyla Başbakan'ın başkanlığında Ulusal Bilgi Toplama Üst Kurul'u oluşturulacak. Bu kurula İçişleri, Dışişleri, Adalet ve Ulaştırma bakanları ile Genelkurmay ve MGK temsilcileri üye olacaklar.
Telekulakçılara 9 yeni soruşturma
Telekulak skandalıyla ilgili İçişleri Bakanı Sadettin Tantan'ın başlattığı ön soruşturma tamamlandı. Görevden uzaklaştırılan Ankara eski Emniyet Müdürü Cevdet Saral, eski Müdür Yardımcısı Osman Ak ve İstihbarat eski Şube Müdürü Ersan Dalman başta olmak üzere, istihbarat ile ilgili kişiler, 9 konuda kusurlu bulundu. Telekulakçılar hakkında 9 ayrı konuda yeni soruşturma başlattığını açıklayan Tantan, ‘‘Şimdi müfettişler ön soruşturmada ortaya çıkan bu 9 konuda ilgili kişiler hakkında soruşturma başlattılar. Bu soruşturmanın sonucuna göre gereği yerine getirilecek’’ dedi. Tantan, 9 kusurun neler olduğu sorusuna ise ‘‘Soruşturmanın gizliliği açısından bunları söylemem uygun olmaz’’ karşılığını verdi.